De staat van het klimaat: 2020 was heel zonnig, en dat is niet per se goed
Warmterecord na warmterecord wordt verbroken dit jaar. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. De opwarming van de aarde gaat maar door, en 2020 gaat de boeken in als één van de warmste jaren ooit.
Dit blijkt uit een rapport dat de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) vandaag presenteerde.
"Het is een jaar met extreme temperaturen op land, zee en de poolgebieden, vernietigende bosbranden over de hele wereld, een recordaantal orkanen op de Atlantische Oceaan en overstromingen in Afrika en Zuidoost-Azië", schrijft Petteri Taalas, de secretaris-generaal van WMO over de uitkomsten van het rapport.
Klimaatgrootheden
Peter Siegmund, klimaatonderzoeker bij het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI), heeft dit onderzoek beoordeeld en vertelt dat dit soort rapporten zich vooral richten zich op een aantal welgekozen klimaatgrootheden, zoals temperatuur, ijs en zeespiegel.
Het belangrijkste punt van aandacht is dan toch wel de opwarming van de aarde. "Je ziet dat het in 2020 tot en met oktober een heel warm jaar is geweest", vertelt Siegmund. "En dat terwijl het de verwachting was dat het dit jaar kouder zou zijn."
El Niña
Dat komt door de natuurlijke variaties El Niño en La Niña, schrijft het rapport. Tijdens El Niño is het warmer, en tijdens La Niña is het kouder. Hoe dat komt legt meteoroloog William Huizinga in onderstaande video uit.
Dit jaar is het grotendeels La Niña, het zou theoretisch gezien dus kouder moeten zijn – maar toch is het warmer. "Dat maakt 2020 een opvallend jaar", zegt Siegmund. Uit het WMO-rapport blijkt namelijk dat het wereldwijd één van de drie warmste jaren was sinds 1850. Ook 2016 en 2019 staan in deze top 3, waarschijnlijk gaat 2020 vorig jaar nog voorbij met dit record.
"En Europa warmt dan ook nog het snelste op vergeleken met de andere continenten." Dat zou komen doordat we in Europa te maken hebben met meer zonuren. De verklaring hiervoor is nog onbekend.
Droogte
Daarnaast is ook een stijgende trend in de droogte in het voorjaar te zien doordat veel water verdampt. Dit merken we in Nederland bijvoorbeeld in het grondwaterpeil in het oosten van ons land, dat zelfs nu in december nog te laag is.
Wereldwijd gezien is het dit jaar gemiddeld 1,2 graden warmer dan gemiddeld in de periode van 1850 tot 1900, blijkt uit het rapport van WMO. Daarnaast zou er 20 procent kans zijn dat het in 2024 zou gaan om 1,5 graden.
Ecosystemen beschadigen
Maar wat maakt een graad meer of minder nou uit? Als de opwarming van de aarde in deze mate doorzet, kan het belangrijke processen en ecosystemen beschadigen, legt meteoroloog Maurice Middendorp uit. "Dat betekent dat bepaalde gebieden op aarde, zoals bijvoorbeeld de Amazone of het gebied rondom de Sahara, bijna onbewoonbaar worden voor zowel mens als dier."
Als we op deze voet doorgaan, is de voorspelling dat de gemiddelde temperatuur met 2,9 graden is gestegen in 2100, legt Middendorp uit.
Maar er zijn een aantal factoren die ervoor zorgen dat dit waarschijnlijk niet het geval gaat zijn. Zo wordt Joe Biden straks president van de Verenigde Staten. Biden heeft aangegeven dat hij het land zo snel mogelijk weer wil aansluiten bij het Parijsakkoord van 2015. Daarnaast heeft China gezegd dat ze in 2060 klimaatneutraal willen zijn. "Als deze plannen worden uitgevoerd, is de voorspelling dat de temperatuur maar 2,1 graden stijgt."
En als we nu niets meer doen? Die warmere zomers in eigen land zijn ook wel prettig, toch? "Ja, dan zouden de zomers inderdaad warmer worden", zegt Middendorp. "Maar dan zouden we ook te maken krijgen met meer droogte en daarnaast fellere buien in de zomermaanden. Dat is funest voor onze landbouw."
Versterkend effect
Als we nu niets meer zouden doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan, zou er een versterkend effect in werking treden. Zo zouden de ijskappen sneller smelten, waardoor de zeespiegel stijgt. "Daarnaast reflecteert de zon niet meer op het witte ijs, waardoor het aardoppervlak meer opwarmt", legt Middendorp uit. Ook kan het permafrost smelten en kunnen er meer bosbranden ontstaan. Door beide reacties komen meer broeikasgassen in de lucht, waardoor de aarde nóg sneller opwarmt.
Maar, zegt klimaatonderzoeker Siegmund, ook als we nu van de ene op de andere dag helemaal klimaatneutraal gaan leven, zal het niet gelijk opgelost zijn. "De effecten werken nog een tijdje na. Het is te vergelijken met een radiator: ook als je daar de knop omzet, blijft de radiator nog een tijdje heet en warmt de kamer nog even verder op."
