Zorgen om daklozen in kou 's nachts: hoeveel kan het lichaam aan?
Nu de temperaturen erg laag zijn maken hulporganisaties zich zorgen om daklozen die buiten slapen. Vannacht was het op sommige plekken -9 en ook de komende nachten vriest het ver onder nul. Een deel van de mensen op straat weet de opvang te vinden nu de winterkouderegeling weer van kracht is. Toch slapen sommigen nog buiten en daar zitten risico's aan. "Als de temperatuur ver daalt, krijg het hart het moeilijk."
Op dit moment zijn er volgens het CBS ruim 26.000 daklozen in Nederland, maar hulporganisaties denken dat het er veel meer zijn. Met name de groep dakloze Oost-Europese arbeidsmigranten groeit.
Winterkouderegeling
Voor alle daklozen is er met de kou de zogeheten winterkouderegeling. Dat houdt in dat er in de opvang extra slaapplekken worden gerealiseerd, zodat mensen niet buiten hoeven te slapen. Wie zich meldt, krijgt een bed, een douche, een warme maaltijd en ontbijt. Dat kost niets.
De winterkouderegeling gaat van start wanneer het onder het vriespunt is. Maar niet iedere dakloze weet ervan. "Je moet mensen er elke keer opnieuw op attenderen dat de regeling start en ook wanneer hij eindigt", zegt Merve Yikilmaz, veldwerker bij het Leger des Heils. "Het duurt vaak een paar dagen voordat mensen ervan op de hoogte zijn."
Eigen keuze
Dat kan betekenen dat sommige mensen daardoor nog buiten slapen, in de kou. Ook zijn er daklozen die zelf kiezen om in de buitenlucht te overnachten. "Bijvoorbeeld verwarde mensen – die zijn zo in de war dat ze ervoor kiezen om buiten te slapen."
Daarnaast zijn er daklozen die al veel ervaring hebben met de kou en buiten slapen omdat het daar rustiger is. "De opvanglocaties zijn natuurlijk drukker door de winterregeling. Sommigen zoeken de veiligheid en rust dan buiten op."
Expert in kou, maar ook gevaar
Daklozen kunnen zich over het algemeen goed wapenen tegen de kou, zegt Hein Daanen, thermofysioloog bij de Vrije Universiteit. "Ze zijn er expert in, omdat ze altijd buiten zijn. Ze kleden zich dik aan en blijven bewegen."
Maar 's nachts daalt de lichaamstemperatuur. "Het wordt gevaarlijk als je lange tijd meer warmte afgeeft dan je produceert", zegt Daanen.
Verwarring en schijndood
Hoe lager de lichaamstemperatuur wordt, hoe groter de gevolgen kunnen zijn. "Als je lichaamstemperatuur richting de 36 graden gaat, voel je je oncomfortabel. Onder de 35 graden is iemand onderkoeld", legt de thermofysioloog uit.
"Daalt de lichaamstemperatuur naar 33 graden, dan kan verwarring optreden. Mensen kunnen dan verkeerde beslissingen gaan nemen, bijvoorbeeld dat ze zich juist gaan uitkleden", zegt hij. "Als de temperatuur nog verder daalt, krijgt het hart het moeilijk. Dan ben je schijndood."
Isolatie
Bij welke buitentemperatuur dit soort verschijnselen optreedt? "Dat hangt echt af van hoe goed geïsoleerd je bent. Kledingisolatie en het gebruik van slaapzakken kunnen helpen, maar het belangrijkste is om te blijven bewegen."
Maar wie slaapt, is natuurlijk niet volop in beweging. Daar schuilt gevaar in. "En je bent minder bij bewustzijn", zegt Daanen. "Vooral als iemand alcohol gedronken heeft, maakt het de kans dat diegene wakker wordt kleiner."
Politie en handhaving
De dakloze mensen die alsnog kiezen om buiten te slapen, krijgen van het Leger des Heils tips mee, vertelt veldwerker Yikilmaz. "En de politie en handhaving attenderen we vooral op verwarde mensen", zegt ze. "Daarnaast blijven we benadrukken dat ze welkom zijn op de opvanglocaties."