Oorzaak lerarentekort? Slecht imago door werkdruk en laag salaris
Het onderwijs is overspannen en de ernst van het lerarentekort neemt toe. Om het beroep van leraar aantrekkelijker te maken, is in totaal structureel 4 miljard euro extra nodig, volgens de Algemene Onderwijsbond (Aob) en FNV Onderwijs en Onderzoek. Waar gaat het precies mis?
"We moeten het imago oppoetsen", zegt Liesbeth Verheggen, voorzitter van de Aob. De vakbewegingen kondigden vandaag nieuwe acties aan, waaronder een landelijke onderwijsstaking op 15 maart op het Malieveld in Den Haag.
Imagoproblemen
Volgens Verheggen zijn werkdruk en de salarissen de grootste oorzaken van het imagoprobleem. Salarissen zijn door bezuinigingen achter gebleven bij andere beroepen. "Het aanvangssalaris is mooi, maar de doorgroeimogelijkheden zijn nog steeds traag", zegt Verheggen.
Kim van Strien (31) werkt al 11 jaar als docent Frans in het voortgezet onderwijs. Zij zegt dat het salaris met name in het primaire onderwijs een probleem is. "Mijn moeder werkt meer dan dertig jaar in het primair onderwijs, maar zij verdient minder dan ik. Er is in de afgelopen maanden al geïnvesteerd, maar niet genoeg."
Hipper onderwijs
Voor Van Strien is het salaris niet het grootste probleem. "Dat is de werkdruk", zegt ze. Die ontstaat vooral door de steeds grotere groepen. "Wij staan meer uren voor de klas dan in landen die beter presteren in de ranglijsten. En die klassen zitten steeds voller. Meer dan 30 leerlingen in een klas is geen uitzondering."
En wanneer mensen voor een leven als onderwijzer kiezen, houden ze er door die hoge werkdruk al snel mee op, voegt ze toe. Nieuwe leraren verlaten met bosjes het onderwijs.
Ook liggen de verwachtingen hoger dan jaren geleden zegt ze. "Het onderwijs moet hipper, maar het moet gebeuren in dezelfde werktijd." Het zou volgens de docente helpen als ze minder uren voor de klas zou staan, 'hoewel dat eigenlijk het leukste is'. Zo heeft ze meer tijd om de lessen voor te bereiden.
Nu doet ze dat vaak 's avonds, uit tijdgebrek. "Het is dat, of genoegen nemen met minder kwaliteit. Die vraag houdt veel docenten bezig, de burn-out cijfers liegen er niet om."
Werkdruk als gemene deler
Ook Verheggen van de Aob noemt de werkdruk de gemene deler van problemen in het onderwijs. "En die druk loopt verder op. Ja, ook in andere sectoren is er sprake van een krappe arbeidsmarkt. Maar er geldt leerplicht, het kabinet moet verantwoordelijkheid nemen."
Met de huidige budgetten kan het onderwijs de verwachtingen van ouders, studenten en de politiek niet meer waarmaken zegt Verheggen. "Een tekort aan leraren leidt tot kwalitatief slecht onderwijs, minder aandacht voor de studenten en minder onderwijs in de tijd dat leerlingen op school zijn."
Beeld onder niet-leraren
Maar het salaris en de werkdruk lijken niet de enige drempels te zijn. Begin 2018 is onderzoek gedaan door Platform Beta Techniek naar de mening van niet-docenten over het vak. Hoewel ruim 40 procent van de respondenten best wel in het onderwijs wil werken, zijn er ook tal van redenen om af te zien van deze carrièreswitch.
Zo wilden de ondervraagden ook niet in het onderwijs werken omdat ze denken dat leraren veel extra en onbetaalde werkzaamheden hebben, te maken hebben met lastige ouders en omdat het veel tijd en moeite kost om alsnog een lesbevoegdheid te halen.
Wat maakt leraar dan toch een mooi beroep?
Frans-docente Van Strien zou met de kennis van nu alsnog het onderwijs in gaan. Ze noemt het een roeping. "Ik vind het zo mooi dat ik de kinderen veel kan bijbrengen. Dat gaat niet alleen over de Franse taal, maar ook op sociaal gebied. Op de middelbare school zie je leerlingen groeien in hun kennis. Het is hard werken, maar met een doel. Het is het waard."