Dit moet je weten over (de boycot van) Russisch gas

1. Wat is er mis met Russisch gas?

Volgens de Amerikaanse ambassadeur worden Nederland en Europa té afhankelijk van Rusland als we de gasimport uit het land intensiveren. In een ingezonden brief in De Telegraaf waarschuwde Hoekstra in december vorig jaar voor de gevolgen van de bouw van de zogenoemde Nord Stream 2.

Nord Stream 2 is een directe gaspijpleiding tussen Duitsland en Rusland, pal naast de in 2011 in gebruik genomen Nord Stream 1. De gedachte hierachter: door politiek-instabiele landen met een slechte betaalreputatie te omzeilen, zoals Wit-Rusland en Oekraïne, kan Europa zijn gaslevering veiligstellen. Hoewel de bouw al is begonnen, wordt er nog altijd gesteggeld over de vraag of 'ie er überhaupt moet komen.

De Amerikaanse ambassadeur vindt in ieder geval van niet: met Nord Stream 2 krijgt Rusland volgens hem 'een krachtig nieuw instrument' in handen waarmee het land het Westen kan 'controleren, beïnvloeden en mogelijk beschadigen'. Wat ook meespeelt, is dat de Verenigde Staten zelf over grote hoeveelheden vloeibaar gas beschikken en president Trump die maar al te graag wil exporteren.

2. Maar Nederland heeft toch zelf genoeg gas?

Ja, het stikt ervan. Zowel op land als op zee zijn we gezegend met grote gasreserves. Maar vanwege het risico op aardbevingen wordt de gaskraan van Nederlands grootste gasveld, het Groningenveld, steeds verder dichtgedraaid. Mogelijk gaat de kraan in 2025 al helemaal dicht. De honderden gasvelden op de Noordzee kunnen dit verlies niet opvangen.

Voor het eerst in zestig jaar werd Nederland vorig jaar een netto-gasimporteur geworden, blijkt uit het jaarverslag van GasTerra. Tegenover het Nederlandse verbruik van 37 miljard kuub verkocht het bedrijf, dat voor 50 procent in handen is van de Nederlandse staat, 33 miljard kuub Nederlands gas.

De rest werd voornamelijk geïmporteerd vanuit Rusland en Noorwegen.

3. Waarom importeren we dan niet meer gas uit Noorwegen?

Ook al zouden ze het willen: Noorwegen kán niet meer leveren dan het land nu al doet. Volgens de meest recente cijfers (2017) importeerde Nederland voor ruim 21 miljard kuub aan Noors gas, maar daarmee zit het Scandinavische land aan zijn max. 

Daarbij draaien Nederlandse huishoudens op laagcalorisch aardgas, terwijl op de internationale markt voornamelijk hoogcalorisch gas te koop is.

Hoogcalorisch gas kan worden omgezet naar laagcalorisch gas, maar daarvoor moet het worden aangelengd met stikstof. Er is op dit moment echter te weinig capaciteit. Daarom heeft het kabinet recent opdracht gegeven voor de bouw van een nieuwe stikstoffabriek.

4. Vloeibaar gas dan maar?

Zowel de Verenigde Staten als Qatar en verschillende Afrikaanse landen produceren flinke hoeveelheden vloeibaar aardgas (lng), maar de import daarvan is vooralsnog duurder dan gas uit Noorwegen of Rusland. Toch neemt de invoer van lng gestaag toe, blijkt uit cijfers van het CBS. Daarbij daalt de directe doorvoer naar andere landen.

Voordeel is dat er geen pijpleidingen nodig zijn, maar dat het gas per schip kan worden vervoerd. In Rotterdam is recent een speciale lng-terminal geopend met een capaciteit van een half miljard kuub. Toch is lng met een totaal volume van ruim 1,5 miljard kuub nog verwaarloosbaar in de totale gasvraag van 37 mrd kuub. 

5. Dan toch maar op zoek naar duurzame alternatieven?

Iedereen is vóór hernieuwbare energie, maar niemand wil opdraaien voor de kosten. Want die liegen er niet om.

Alleen al voor het gasloos maken van alle 2,1 miljoen sociale huurwoningen in Nederland is een bedrag nodig van 100 miljard euro, berekende de koepelorganisatie van woningcorporaties Aedes vorig jaar. Dat komt neer op ruim 50.000 euro per woning.

Voor de industrie, met zo'n 40 procent verreweg de grootste energieverbruiker, zijn er op korte termijn weinig alternatieven. De verwachtingen van waterstof zijn hoog, maar het duurt nog zeker tien jaar voordat de 'brandstof van de toekomst' aardgas kan vervangen, blijkt uit de Routekaart Waterstof van de Topsector Energie.

Voorlopig zijn we dus nog wel even afhankelijk van Russisch gas. Maar die afhankelijkheid is wederzijds. Sterker nog, zegt energieanalist Jan Frederik Braun van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS): Rusland is afhankelijker van Europa dan vice versa. Er is immers wereldwijd aanbod van gas genoeg.