Kabinet haalt miljarden te veel op met energiebelasting
Een van de redenen dat je energierekening dit jaar fors hoger uitvalt, is een belasting om vergroening te stimuleren. Maar een groot deel van de miljarden die de staat daar in de afgelopen jaren mee ophaalde, is nog helemaal niet uitgegeven. In totaal is er in de afgelopen 5 jaar 2,5 miljard euro niet gebruikt.
In totaal was er 7,7 miljard euro beschikbaar om duurzame energie te stimuleren, maar uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer blijkt dat bijna een derde hiervan op de plank is blijven liggen.
Energierekening toch omhoog
En dat is opvallend. Want mede doordat de zogeheten Opslag Duurzame Energie (ODE) de afgelopen jaren zo hard steeg, steeg ook onze energierekening flink. De helft van deze belasting wordt namelijk betaald door de consument, de andere helft wordt betaald door bedrijven.
In 2017 betaalde een gemiddeld huishouden een kleine 60 euro aan ODE, afgelopen jaar was dat al 175 euro. Mede hierdoor valt de energierekening dit jaar gemiddeld 334 euro hoger uit per huishouden.
Stimuleren duurzame energie
Vorig jaar werd met de belasting voor opslag voor duurzame energie ruim 1 miljard euro opgehaald, blijkt uit het jaarverslag van het ministerie van Economische Zaken en Landbouw.
De belasting is bedoeld voor de financiering van de subsidiepot voor bedrijven die willen investeren in duurzame energie, de Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+).
Aan subsidies voor het opwekken uit energie met biomassa, aardwarmte, waterkracht, wind of zon was het ministerie vorig jaar via de SDE+ 486 miljoen euro kwijt. Van de opbrengst uit de ODE werd 571 miljoen euro dus niet gebruikt.
In 2017 werd met de ODE-belasting 626 miljoen opgehaald en werd 321 miljoen uitgegeven aan de SDE+, toen werd dus al ruim 300 miljoen te veel opgehaald. Ook in 2016 overstegen de inkomsten van de energiebelasting met 421 miljoen euro al ruimschoots de uitgaven aan subsidies van 187 miljoen.
Al in 2015 gewaarschuwd
De Rekenkamer heeft, als onafhankelijk accountant van de overheid, het ministerie van Economische Zaken al in 2015 op de vingers getikt toen bleek dat er stelselmatig meer geld werd opgehaald dan uitgegeven werd aan subsidies.
Omdat de belasting afhankelijk is van wat het ministerie nodig denkt te hebben, staat er voor consumenten en bedrijven veel op het spel, aldus de Rekenkamer.
Op dit moment wordt de rekening voor de helft door burgers en de andere helft door bedrijven opgebracht. Het kabinet wil dit veranderen naar twee derde voor bedrijven, en een derde voor de consument.
Leg beter uit
Juist daarom is belangrijk dat er goed wordt uitgelegd waar de miljarden aan belastingopbrengst naartoe gaan, legt een woordvoerder van de Rekenkamer uit. "Zorg dat het beter inzichtelijk wordt", zegt zij.
Niet alleen is dit belangrijk om aan burgers uit te leggen waarom hun energierekening hoger uitvalt, maar ook om ervoor te zorgen dat het teveel aan belastingopbrengst niet voor hele andere zaken gebruikt kan worden.
Dat is tot nu toe nog niet gebeurd en in principe is het geld dat wordt opgehaald met de belasting ook geoormerkt en mag het dus alleen gebruikt worden voor de subsidie.
Toch hoeft dit niet altijd. Als er met de belasting meer wordt opgehaald dan het ministerie verwachtte, dan gaat dit naar de schatkist. En dan kan het gebruikt worden voor hele andere zaken dan duurzame energiesubsidies.
Belofte Kamp
De Rekenkamer vindt het opmerkelijk dat dit überhaupt kan, omdat bij de invoering van de ODE minister Henk Kamp beloofde dat alle inkomsten van de belasting 'beschikbaar blijven voor de uitgaven aan duurzame energieproductie'.
Voor dit jaar wordt de opbrengst uit de ODE geraamd op 1,7 miljard euro, blijkt uit de begroting van het ministerie van Economische Zaken.
De subsidieregeling SDE+ wordt vanaf 1 januari volgend jaar verbreed en dan omgedoopt tot SDE++. Behalve het opwekken van duurzame energie zal de subsidie ook gebruikt worden voor projecten waarbij CO2-uitstoot wordt verminderd.