Een groene toekomst voor Europa? Dit kun je verwachten van de Green Deal

Woensdag is de grote dag in Brussel: dan zet de nieuwe Commissievoorzitter Ursula von der Leyen een belangrijke stip aan de horizon. Voortaan hanteert Brussel in al haar wetgeving een en dezelfde aanname: dat de Europese Unie (EU) klimaatneutraal is in 2050.

Eurocommissaris voor Klimaat en eerste vice-Commissievoorzitter Frans Timmermans is de man die de kar moet gaan trekken. Hij wordt daarin bijgestaan door zijn rechterhand Diederik Samsom.

Om dat doel te bereiken is een groot pakket aan maatregelen nodig die vele miljarden aan investeringen vergen. Maar Brussel zou Brussel niet zijn als er onderweg niet eerst nog flink wat hordes genomen moet worden.

1. Klinkt pakkend, maar wat is precies die Green Deal?

De Europese Green Deal is kort gezegd het groene masterplan waaraan Brussel alle nieuwe wetten wil knopen. Het gaat naast het terugdringen van broeikasgassen zoals CO2 om het verminderen van milieuvervuiling en het efficiënter omspringen met energie.

"Je moet dit zien als de groene grondverf voor wat EU de komende decennia gaat doen", zegt Lambie. "In de wetgeving van een heleboel sectoren, zoals landbouw, transport, industrie en energie, wil Brussel zich committeren aan het doel van een klimaatneutrale EU in 2050."

2. Hoe gaat dat er in de praktijk uit zien?

Het gaat om een breed scala aan ingrijpende groene maatregelen. Zo worden de eisen van vervuilende voertuigen aangescherpt: de nieuwe generatie (vracht)auto's en bussen moet schoner zijn.

Lambie: "Elektrisch of op waterstof rijden wordt stevig gestimuleerd. Concreet wil de nieuwe Commissie een miljoen laadpunten voor elektrische voertuigen of voertuigen op waterstof. Ook aan de scheep- en luchtvaart is gedacht. Die moeten meer gaan betalen voor hun CO2-uitstoot."

Daar blijft het niet bij. De Commissie wil ook onder meer dat de industrie voldoet aan de klimaatdoelstelling, er heel veel nieuwe bomen aangeplant worden en dat de landbouw minder pesticiden, antibiotica en kunstmest gaan gebruiken.

3. Wie gaat dat betalen?

Achter de Green Deal zit een gigantische financiële architectuur, verdeeld over drie fondsen. Allereerst moet er een 'transitiefonds' komen, oplopend tot zelfs 100 miljard euro. Daarnaast is er het moderniseringsfonds, specifiek bedoeld om Oost-Europese lidstaten te helpen. Dat fonds wordt gevuld via het bestaande systeem van emissiehandel. 

Maar het belangrijkste is het klimaatinvesteringsfonds. Een pot van duizend miljard, oftewel 1 biljoen euro. Dankzij de Europese Investeringsbank (EIB). "Vergelijk het met zogenoemde Juncker-fonds, het grote investeringsfonds van de vorige commissie voor strategische investeringen. Maar dan een veelvoud in geld. Dit moet zorgen voor een golf aan groene investeringen." 

4. Zijn alle landen het al eens?

De Green Deal is het doel van de Europese Commissie. Maar het moet nu uitgewerkt worden: stap voor stap, tussen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de 28 (of straks 27) Europese lidstaten. 

"Dit zijn nu de grote schetsen voor de komende jaren. Sommige lidstaten - zoals Nederland - doen al veel, bijvoorbeeld met het Klimaatakkoord. Andere lidstaten doen minder. Hoe snel maatregelen worden ingevoerd, hangt af van de uitwerking tussen lidstaten, Commissie en Parlement." 

5. Hoe gaat het nu verder?

De eerste horde is de EU-top van aanstaande donderdag en vrijdag. "Dan bespreken de regeringsleiders de Green Deal, maar er is nu al discussie tussen lidstaten over de klimaatneutrale doelstelling voor 2050", zegt Lambie.

Enkele Oost-Europese landen liggen achter de schermen dwars. Polen, Hongarije en Tsjechië blokkeerden eerder al de 2050-doelstelling. Zij vrezen dat er te weinig geld beschikbaar is om verouderde industriegebieden of kolenmijnen in Oost-Europa te saneren.

Donderdagnacht moet blijken of de Europese regeringsleiders het eens kunnen worden over de doelstelling voor 2050.