Levering van verse groenten onder druk door coronamaatregelen
Door de gesloten grenzen in Europa is er in veel landen een tekort aan arbeidsmigranten om groente en fruit te plukken. Daardoor staat de levering van verse groenten onder druk. "Consumenten hoeven zich nog geen zorgen te maken, maar bedrijven wel."
Het aspergeseizoen ging dit jaar van start zonder traditionele openingsfeesten. Die waren afgelast vanwege het coronavirus, maar veel te vieren is er sowieso niet voor de telers.
Asperges zijn een bewerkelijke groente om te oogsten, en door de strenge coronamaatregelen die veel Europese landen hebben ingevoerd, kunnen veel bedrijven niet genoeg seizoenswerkers vinden.
Daardoor is het maar de vraag of ze alle asperges uit de grond kunnen halen, want Nederlanders zijn doorgaans moeilijk te porren voor het zware werk op de velden.
Zorgen om het virus
Wytse Sonnema van landbouworganisatie LTO Nederland is er niet gerust op. "Sommige medewerkers uit Oost-Europa blijven op dit moment liever in hun thuisland. Ze maken zich zorgen om het virus, en vinden het fijner om bij familie in de buurt te zijn", zegt hij. "En als ze wel willen afreizen, dan is het de vraag of ze hier überhaupt kunnen komen, vanwege de gesloten grenzen."
Dat merkt ook Jan Linssen, voorzitter van het Aspergegilde een samenwerkingsverband van twintig Limburgse aspergetelers. "Sommige telers zijn al een paar weken bezig met oogsten en hebben al een ploeg arbeidsmigranten hier. Maar anderen beginnen pas rond deze tijd met werven. Dat is erg lastig geworden."
Linssen kan nog niet zeggen of er asperges onaangeroerd in de grond zullen blijven zitten. “Dat hangt ervan af hoe het in de komende weken gaat", zegt hij. Maar duidelijk is dat sommige telers nu niet genoeg capaciteit hebben.
Europese landbouw afhankelijk van seizoensmigratie
Het is een probleem in grote delen van Europa. Zowel in Zuid-Europa als in West-Europa is de landbouw afhankelijk geworden van seizoensmigranten uit Oost-Europa en Noord-Afrika.
Dat wreekt zich nu veel grenzen zijn gesloten. In Spanje, Italië en Frankrijk zijn delen van de aspergeoogst nu al mislukt, maar ook aardbeien liggen op het veld te rotten in de regen.
"Wij exporteren drie kwart van ons groente en fruit. Nederland zal het laatste land in Europa zijn met lege groenteschappen."
Vraag naar frietaardappels daalt
Sebastien Heraud, voorzitter van de Franse landbouwvereniging Coordination Rurale, waarschuwt in een interview met persbureau Bloomberg al dat steden mogelijk 'al snel' zonder vers fruit en groenten zullen zitten. "Want zelfs de boeren die wel kunnen oogsten, hebben moeite met de verkoop van hun product."
Dat laatste probleem hebben ook Nederlandse boeren, zegt Sonnema van LTO Nederland. Zo daalde de prijs van Nederlandse frietaardappelen flink sinds het uitbreken van de coronacrisis. Patat wordt immers vooral gegeten in restaurants, en die zijn in grote delen van het continent gesloten.
Bang voor een lege groenteafdeling in de supermarkten is Sonnema niet. "Wij exporteren drie kwart van de groente en het fruit dat we produceren. Nederland zal het laatste land in Europa zijn met lege groenteschappen."
Ook in Afrika problemen
Mocht het zo ver komen dat we alleen nog Nederlandse groente eten, dan zal het aanbod er overigens wel wat anders uit gaan zien. Supermarkten importeren namelijk driekwart van het groente en fruit, ook van buiten Europa. Sperziebonen groeien nu eenmaal niet in de Nederlandse winter.
Ook niet in de lente trouwens, daarom heeft groenteleverancier Van Oers United eigen teelbedrijven in Marokko en Senegal, waar het in april en mei de bulk van zijn sperziebonen vandaan haalt. Ook daar wordt de oogst bemoeilijkt door coronamaatregelen, zegt ceo Arno van Dongen.
"Wij verwachten dit jaar 30 procent van de percelen niet te kunnen oogsten", zegt hij. "Dat zal hier en daar wel kunnen leiden tot tekorten."
Moeite met personeel vinden in Afrika
Dat komt doordat het ook in de Afrikaanse landen moeilijk is genoeg mensen te vinden. "Het vervoer van werknemers uit de dorpen en steden moeilijker is geworden. Ze kunnen niet meer met twintig man in een busje, maar nog maar met zeven of acht", zegt hij. "Daarnaast worden de mensen gewoon voorzichtig en blijven liever thuis."
En dan is er van een lockdown nog geen sprake in Marokko en Senegal. "Als dat gebeurt kunnen we misschien wel 60 tot 70 procent van de oogst niet binnenhalen", zegt Van Dongen.
Wij verwachten dit jaar 30 procent van de percelen niet te kunnen oogsten
Studenten bieden zich aan
Hoe de groenteschappen er in de zomer bij zullen liggen, hangt voor een groot deel af van of de Europese telers alsnog aan genoeg medewerkers kunnen komen. Want tegen die tijd komt de meeste aanvoer van groente van binnen de EU.
Linssen van het Aspergegilde ziet hoopgevende signalen. "We zien dat steeds meer Nederlanders zich beschikbaar stellen. Mensen uit de horeca hebben nu geen werk en ook veel scholieren en studenten zitten zonder inkomsten."
Groene stroken
Toch zit de echte oplossing in het deels heropenen van de grenzen, denkt Sonnema van LTO Nederland: “In elk geval voor de voedselvoorziening.”
De Europese Commissie drong er maandag bij de 27 EU-lidstaten al op aan om groene stroken (green lanes) in te voeren aan de grenzen, waarmee voedingstransporten maximaal 15 minuten aan de grens zouden hoeven staan.
Dat zou een flinke verbetering zijn, want de grensfiles liepen de afgelopen weken op tot soms meer dan een dag. "Maar het moet nog wel gebeuren", zegt Sonnema. Bovendien zou hij graag zien dat de groene stroken ook gelden voor seizoenswerkers. "Want Nederland heeft eten genoeg, maar bedrijven gaan op deze een hele zware tijd tegemoet."