Valt het wankelende warenhuis HEMA maandag om, of niet?

Wat is er aan de hand bij Hema?

HEMA maakt al jarenlang verliezen, die door het bedrijf zelf vooral worden geweten aan de hoge schuldenlast. Die is ontstaan omdat het winkelbedrijf sinds 2004 door private equitybedrijven als een citroen is leeggeknepen.

Zo werden in 2005 eigen winkelpanden van HEMA verkocht door de toenmalige Amerikaanse eigenaar KKR. En bij de overname door het Britse Lion Capital in 2007 werd Hema volgehangen met schulden.

Als gevolg daarvan zucht het Nederlandse winkelbedrijf nu onder een schuldenlast van 750 miljoen, waarover het jaarlijks tientallen miljoenen aan rente moet betalen.

Die schuldenlast zou toch allang zijn verlicht?

Ja. Toen de Nederlandse investeerder Marcel Boekhoorn HEMA eind 2018 overnam van het Britse Lion, presenteerde hij zich als de verlosser van het bedrijf. Hij bezwoer de schuldenlast flink te verlichten, maar kwam die belofte nog niet na.

Waarom niet?

Boekhoorn slaagde er nog niet in om de bakkerijen van HEMA te verkopen. Daarmee bleven de contanten achterwege om leningen af te lossen. Aan de andere kant sleet hij wel een aantal gewilde winkellocaties aan supermarktketen Jumbo.

Juridisch moeten die opbrengsten naar schuldaflossing, bevestigde Hema-topman Tjeerd Jegen nog tijdens de meest recente toelichting op de resultaten.

Ook Boekhoorn heeft geld zat. Waarom dan nog geen aflossing?

Boekhoorn is dankzij eerdere geslaagde zakendeals inderdaad schatrijk. En HEMA krijgt dus geld binnen uit de Jumbo-deal. Op zich zou aflossen voor de hand liggen. 

Maar Boekhoorn is verwikkeld in een keiharde strijd met de schuldeisers van HEMA. Dat zijn niet in de eerste plaats de banken, maar vooral de bezitters van zogenoemde obligatieleningen. De eigenaar wil wel wat geld in HEMA steken, maar wil dat de schuldeisers een zo groot mogelijk deel van de rekening betalen.

Als hij geld investeert om HEMA te redden, moeten zij een deel van de schuld wegstrepen, vindt Boekhoorn. De schuldeisers hebben inmiddels een tegenvoorstel gedaan; zij willen de schuld deels wel wegstrepen, maar in ruil daarvoor eigenaar van HEMA worden.

Wie zijn die schuldeisers?

Dat zijn zogenoemde institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en vermogensbeheerders. Maar het zijn ook agressieve investeerders, die de schulden afgelopen jaren met korting opkochten in de hoop er zo veel mogelijk aan te verdienen.

En hoe zit het met die staatssteun?

De financiële herstructurering waarover Boekhoorn en de schuldeisers momenteel onderhandelen, wordt kansrijker als de overheid de terugbetaling van een deel van de leningen garandeert. Die kans lijkt op het eerste gezicht klein, want HEMA is geen bedrijf van nationaal of strategisch belang.

Is staatssteun dan uitgesloten?

Nee. Als de overheid met een garantie op een bescheiden deel van de leningen die werkgelegenheid van bijna tienduizend werknemers van HEMA in Nederland kan behouden, is ze daar misschien toch toe bereid. Volgens het FD heeft de overheid de zakenbank Lazards ingeschakeld om te adviseren.

Wel is staatssteun lastig uit te leggen aan de belastingbetalers. Waarom moeten zij bloeden voor een bedrijf dat jarenlang is uitgezogen door Angelsaksische private equitybedrijven, en dat momenteel in handen is van een van de rijkste mensen van Nederland?

Waarom is maandag zo'n belangrijke dag?

Zoals gezegd heeft HEMA zelf 750 miljoen euro aan obligatieleningen uitstaan. Die leningen hoeven pas afgelost te worden in 2022 en 2023, dus dat duurt nog wel even.

Maar daarnaast bestaat er nog een houdstermaatschappij boven HEMA, die zo'n 50 miljoen extra aan schulden heeft. Dat betreft zogenoemde 'PIK-notes', die door holding AMEH XXVI zijn uitgegeven in 2014. Daarvan loopt de termijn voor terugbetaling maandag af.

Die lening moet dan toch gewoon worden terugbetaald?

Ja. Maar miljardair Boekhoorn zal weinig zin hebben om tientallen miljoenen op tafel te leggen om die schuld af te betalen, nu de toekomst van HEMA als gevolg van de coronacrisis nog onzekerder is geworden. Hema zelf ziet geld binnenkomen uit de Jumbo-deal, maar kan die contanten waarschijnlijk niet missen. Volgens NRC 'gaat niemand er van uit dat het bedrijf aan die verplichting voldoet.'

De Amerikaanse kredietbeoordelaar Moody's ging er in het voorjaar van 2019 nog vanuit dat Boekhoorn en HEMA de 'PIK-notes' zouden aflossen, ruim voor het aflopen van de officiële termijn. Maar afgelopen maart noemde Moody's aflossing ervan 'higly uncertain'.

Wat gebeurt er als het geld niet op tafel komt?

Als houdstermaatschappij AMEH maandag de leningen niet afbetaalt, komt het haar betalingsverplichtingen niet na. In principe kunnen schuldeisers dan naar de rechter stappen, om het faillissement van AMEH aan te vragen.

Of dat dan automatisch ook een faillissementsaanvraag van HEMA zelf betekent, is nog niet helemaal duidelijk. “Hoewel de PIK-lening buiten HEMA hangt, zal het niet nakomen van de terugbetalingsverplichting ook betekenen dat HEMA niet aan zijn verplichtingen voldoet”, waarschuwde Moody's eind maart.

Aan de andere kant weten de bezitters van de PIK-notes wel, dat zij bij een faillissement van HEMA zeer waarschijnlijk niets van hun geld zullen terug zien. Mogelijk kunnen de strijdende partijen ademruimte creëren, bijvoorbeeld door uitstel van de termijn voor terugbetaling. Of dat lukt? Maandag wordt voor HEMA een ijzingwekkend spannende dag.

HEMA zegt geen commentaar te kunnen geven op de aflossing van de 50 miljoen, omdat die schuld op de holding boven het warenhuis rust. Een woordvoerster verwijst daarom naar het investeringsbedrijf van Boekhoorn. Een woordvoerder van Ramphastos laat weten dat de investeerder niets over de lopende onderhandelingen over de schuldsanering kwijt wil.

Wie de bezitters zijn van de betreffende leningen, is onbekend. Enkele grote bezitters van de leningen die Hema zelf heeft uitstaan, gaven eerder geen antwoorden op vragen.