'Garnalen-godfather' aansprakelijk voor kartelboete, moet 13 miljoen betalen
Een oud-topman van de Groningse garnalengigant Heiploeg moet ruim 13 miljoen euro betalen omdat hij jarenlang verantwoordelijk was voor illegale prijsafspraken. Heiploeg kreeg daarvoor een kartelboete van 27 miljoen euro, waarop het bedrijf failliet ging.
Curatoren van Heiploeg stelden de oud-topman aansprakelijk voor de schade, en kregen onlangs voor de rechtbank Noord-Nederland in Groningen gedeeltelijk gelijk. Dat blijkt uit onderzoek door RTL Z.
Garnalen-godfather
Hendrik Nienhuis (1936) was jarenlang bestuurder en grootaandeelhouder van garnalengigant Heiploeg uit het Groningse Zoutkamp. Onder zijn leiding groeide het bedrijf uit tot de Europese marktleider in de handel in Noordzeegarnalen.
In de jaren rond de eeuwwisseling kwam Nienhuis algemeen bekend te staan als de 'Godfather van de garnalenhandel'. In 2004 legde hij zijn bestuursfunctie bij Heiploeg neer.
Megaboete
Later bleek dat Heiploeg jarenlang de spil was geweest in illegale kartelafspraken op de Europese garnalenmarkt. In 2013 kreeg de visserijgigant daarvoor een boete van ruim 27 miljoen euro van de Europese Commissie
Het bedrijf had tussen 2000 en 2009 prijsafspraken gemaakt, de markt verdeeld en gevoelige commerciële informatie uitgewisseld, vooral met grote concurrent Klaas Puul. Daardoor hadden de bedrijven 'het handelsverkeer in de EU ongunstig beïnvloed', oordeelde de Commissie.
Faillissement
De megaboete trof het financieel toch al wankele garnalenbedrijf midscheeps. Omdat Heiploeg de boete niet kon betalen, ging het bedrijf begin 2014 failliet. De curatoren Gerard Breuker en Pieter Lettinga moesten het faillissement afwikkelen.
Via een omstreden constructie werd het garnalenbedrijf snel doorgestart onder een nieuwe eigenaar. Maar de schuldeisers van Heiploeg bleven achter met een gigantische scheur in de broek. Het totale boedeltekort bedroeg meer dan 100 miljoen euro.
Aansprakelijk gesteld
Omdat Nienhuis volgens de curatoren verantwoordelijk was geweest voor het ontstaan van de kartelafspraken, stelden zij hem aansprakelijk voor de schade van het faillissement. Vorig jaar legden zij voor ruim 107 miljoen euro beslag bij de voormalige topman, blijkt nu.
Acht andere voormalige bestuurders en commissarissen van Heiploeg kwamen aanzienlijk lichter van de zaak af. Vorig jaar konden zij met de curatoren schikken voor samen 3 miljoen euro. Dat bedrag werd overigens gedekt door een verzekering voor bestuurdersaansprakelijkheid.
'Van mij krijgen ze niets’
Met Nienhuis schikten de curatoren niet. Volgens hen was hij jarenlang de 'kwade genius' en de 'drijvende kracht' achter de kartelvorming. Ook zou hij na zijn officiële vertrek als statutair directeur nog lang bij de kartelafspraken betrokken zijn geweest.
Nienhuis haalde aanvankelijk zijn schouders op over de claim van de curatoren. "De laatste vijf jaar waarin die kartelafspraken zijn gemaakt, was ik al weg. Ze kunnen me wat", zei de 'garnalen-Godfather' eind 2015 in het Dagblad van het Noorden.
Voor een schikking zei hij niet open te staan. "Ze kunnen wel van alles willen. Van mij krijgen ze niets." Dat lijkt nu dus toch anders uit te pakken.
Vol schuld gepompt
Wel vindt de Groningse rechtbank dat de curatoren met hun claim te hoog hebben ingezet. In de eerste plaats was het uiteindelijke faillissement van Heiploeg niet alleen te wijten aan de kartelboete, maar ook aan de al deplorabele staat van het bedrijf.
Bij de overname door het private equityhuis Gilde in 2006 was het garnalenbedrijf namelijk bomvol schuld gepompt, waardoor het later in de financiële problemen kwam. Mede daardoor wilden banken geen nieuw geld meer lenen om de kartelboete te betalen.
13 miljoen
Wel oordeelt de rechtbank dat Nienhuis wegens onbehoorlijk bestuur aansprakelijk is voor de schade van de boete voor de periode dat hij als Heiploeg-bestuurder een belangrijke rol speelde bij de illegale kartelafspraken.
Omdat hij bestuurder was gedurende bijna de helft van de kartelperiode moet hij opdraaien voor bijna de helft van de boete. Dat komt neer op iets meer dan 13 miljoen euro.
Curator Pieter Lettinga zegt tevreden te zijn met de uitspraak van de rechter. "Ruim 13 miljoen euro is een fors bedrag. Wel verwachten wij dat Nienhuis zelf nog tegen de uitspraak in hoger beroep gaat." In dat geval zegt Lettinga dat de curatoren 'op punten' ook nog zullen inzetten op de hogere claim.
Kop in het zand
Dat Nienhuis beweert dat hij ten onrechte buiten de schikking met de andere ex-bestuurders en commissarissen is gehouden, noemt de curator een 'huilie-huilie' verhaal. "Hij heeft jarenlang zijn kop in het zand gestoken. Hij wilde niet meedoen met een schikking, omdat hem niets te verwijten zou zijn."
Volgens Lettinga heeft Nienhuis, die zijn aandelen in Heiploeg ruim voor het faillissement voor een goede prijs wist te verkopen, waarschijnlijk voldoende vermogen om de claim te betalen.
Als je het idee hebt dat iemand geen geld heeft, dan heeft een dergelijke procedure weinig zin, zegt Lettinga.
Hoger beroep
Nienhuis' advocaat Peter Hoekstra verwacht dat er zeker een hoger beroep volgt. "We moeten de uitspraak nog verder bestuderen, maar er staan verschillende gekke dingen in."
Zo is volgens de advocaat bijvoorbeeld niet duidelijk in welke mate andere bestuurders en commissarissen moeten bijdragen aan de schade. "Dat is door de rechtbank niet vastgesteld." Ook wijst hij erop dat de curatoren het geld niet kunnen incasseren, zolang het oordeel in hoger beroep niet vaststaat.
Bizarre bedragen
Ten slotte maakt Hoekstra bezwaar tegen de handelwijze van de curatoren. "Nienhuis is 83 jaar. Hij is nog zeer helder, maar de manier waarop hij jarenlang wordt achtervolgd door claims met bizarre bedragen, vind ik zacht gezegd niet netjes."
Volgens curator Lettinga levert de passage in de uitspraak over de mogelijke bijdrage van andere bestuurders Nienhuis 'per saldo niets op.'