SER-advies: maak opvang goedkoper en voor meer kinderen
Alle kinderen tot vier jaar oud zouden minstens twee dagen in de week naar de kinderdagopvang moeten kunnen gaan, ook als niet allebei de ouders werken. Dat adviseert de Sociaal Economische Raad, die overigens geen voorstander is van het helemaal gratis maken van de kinderopvang.
Op dit moment hebben ouders alleen recht op kinderopvangtoeslag als beide ouders werken. Als deze eis niet meer geldt, kunnen er veel meer ouders hun kind naar de opvang brengen. En dat is precies wat de SER, het belangrijkste adviesorgaan op economisch gebied van de overheid, wil.
Eenvoudiger en betaalbaarder
"Willen we echt iets veranderen in de manier waarop de arbeidsmarkt werkt, dan zullen we de kinderopvang inclusiever, beter toegankelijk, eenvoudiger en betaalbaarder moeten maken", aldus Bas ter Weel, kroonlid van de SER.
Om te zorgen dat ouders een beslissing om wel of niet te gaan werken niet laten afhangen van de zorg voor hun kinderen, zouden de twee dagen opvang op termijn ook mogelijk moeten zijn voor kinderen tot 13 jaar.
Ouders moeten nog steeds wel een vergoeding betalen voor de opvang, adviseert de SER, maar de overheid moet een 'financieel toegankelijk aanbod' doen, oftewel een groot deel van de opvangkosten vergoeden. Dat gebeurt nu al bij ouderparen waar beide ouders werken.
Een ander belangrijk onderdeel van het advies is om de buitenschoolse opvang (bso) beter te laten aansluiten op de schooltijden. Dat zou al bereikt kunnen worden door scholen iedere dag op hetzelfde moment uit te laten gaan.
Leesvoer voor bij de formatie
De timing van het advies is niet willekeurig, met de lopende formatie van een nieuw kabinet. De mogelijke coalitiepartners D66 en GroenLinks willen de kinderopvang zelfs gratis maken. En ook demissionair premier Rutte wil dat het huidige toeslagensysteem op de schop gaat, zei hij bij de bekendmaking van het aftreden van zijn kabinet.
De reden voor het aftreden is de toeslagenaffaire, waarbij de Belastingdienst die de toeslagen voor kinderopvang uitkeert, een vernietigende fraudejacht voerde op onschuldige ouders. Dat heeft 'voor veel leed en een forse deuk in het vertrouwen bij ouders gezorgd', aldus de SER. "De urgentie om in de komende kabinetsperiode stappen te zetten is hoog."
Niet alle partijen zullen het advies met gejuich ontvangen, verwacht politiek verslaggever Roel Schreinemachers. "De eis dat beide ouders moeten werken laten vallen, daar is niet iedereen voorstander van. Er zal ongetwijfeld discussie ontstaan over het nut en de noodzaak om ouders die niet allebei werken opvang aan te bieden", zegt hij.
Voorstanders zeggen dat dit goed is voor kinderen - omdat het leerzaam is - en mogelijk ook ouders die niet werken over de streep kan trekken om toch een baan te gaan zoeken. Critici vragen zich af waarom je zo'n voorziening zou bieden die juist is bedoeld voor mensen die werken, legt Schreinemachers uit.
Miljardenbusiness
Het plan van de SER is wel goedkoper dan dat van partijen die ervoor pleiten om kinderopvang een basisvoorziening te maken. Daarbij draait de overheid voor álle kosten op en die lopen in de miljarden euro's.
Een financieel toegankelijk aanbod kan voor veel minder geld, want dan hoef je - net als nu - mensen met hoge inkomens maar een deel van de kosten te vergoeden, legt Schreinemachers uit.
Lof vanuit de branche
Waar in Den Haag wellicht kritiek zal komen op het plan, omhelst de sector het plan. Brancheorganisatie Kinderopvang, die veruit de meeste aanbieders van kinderopvang vertegenwoordigt, vindt het een 'zeer gewogen en genuanceerd rapport', laat de organisatie weten.
Het voorstel van de SER is 'ambitieus en tegelijkertijd haalbaar en uitvoerbaar', aldus de brancheorganisatie. "Er is echt gekeken naar hoe de kinderopvang werkt. Dat is fijn na de toeslagenaffaire, waaruit we hebben geleerd dat een goede uitvoering voorop staat", aldus directeur Emmeline Bijlsma.
... en ook kritiek
Niet alle organisaties uit de branche zijn zo lovend. De PO-Raad en Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK) zijn het weliswaar eens met de analyse van de SER waar de problemen zitten, maar de twee organisaties vinden de voorstellen om deze op te lossen niet goed.
Die maken het systeem namelijk onnodig complex, aldus de twee organisaties in een reactie. Bovendien ontbreekt 'het gevoel van urgentie' omdat de SER een langere periode wil voor het uitvoeren van de veranderingen. Hierdoor wordt de manier waarop kinderopvang geregeld is alleen maar 'ondoorzichtiger'.
Knelpunten
De SER zelf ziet ook wel knelpunten op weg naar een nieuw systeem. Bij de invoering ervan moet bijvoorbeeld goed gekeken worden of er wel genoeg personeel is om de verwachte toestroom van extra kinderen op te vangen. Daarnaast is ook voldoende huisvesting van belang om het plan te laten slagen.