Miljoenen huishoudens krijgen gratis geld: wel compensatie, geen hogere energierekening
Zo'n twee miljoen huishoudens zitten er extra warmpjes bij deze winter. Zij krijgen wel honderden euro's compensatie van de overheid voor een stijgende energierekening, maar gaan helemaal niets extra betalen. "Jammer dat het geld niet wordt ingezet voor mensen die nu in energiearmoede leven", vindt GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee.
Dat miljoenen mensen onterecht worden gecompenseerd blijkt uit een berekening van RTL Nieuws, die wordt ondersteund door meerdere onafhankelijke experts.
Ongerichte compensatie
Een gemiddeld huishouden krijgt volgend jaar 430 euro compensatie van de staat voor de gestegen energierekening. Zo wil het kabinet de financiële pijn voor huishoudens verlichten.
Maar door de manier waarop er wordt gecompenseerd - door de belastingen op energie te verlagen - komen er ook honderden miljoenen aan compensatie terecht bij mensen die letterlijk geen centje pijn hebben van de stijgende prijzen.
903 miljoen over de balk
Zo'n 2,1 miljoen huishoudens hebben een energiecontract dat volgend jaar helemaal niet verlengd hoeft te worden. Zij houden dus gewoon hun oude tarief. Met een gemiddelde compensatie van 430 euro per huishouden, komt dat neer op 903 miljoen euro aan hulp voor mensen die simpelweg geen enkele hulp nodig hebben.
Die schatting is nog aan de veilige kant, want daarbij gaan we ervan uit dat de prijzen nog het hele jaar veel hoger blijven dan normaal. Als de prijzen al in het voorjaar weer richting normaal gaan, komen nog veel meer mensen pijnloos door de energiecrisis terwijl ze toch de compensatie opstrijken.
Het ministerie van Economische Zaken zou zelf ook liever zien dat de compensatie wat gerichter wordt verstrekt, maar schrijft dat dat niet lukt.
"De inzet was een gerichte maatregel die de huishoudens steunt die dat het hardst nodig hebben. Zo'n gerichte aanpak is vanwege de grote verschillen tussen huishoudens, zoals het type energiecontract en het energieverbruik, niet mogelijk op korte termijn", aldus een woordvoerder.
Ministerie kent cijfers niet
En dus is er gekozen voor een maatregel die 'relatief snel doorgevoerd kan worden en daarna direct effect heeft op de energierekening', aldus het ministerie. Op de vraag of het niet zonde is dat daarbij ook 900 miljoen gaat naar huishoudens die niet getroffen worden, volgt geen antwoord.
Verder laat het ministerie weten zelf niet op de hoogte te zijn van het aantal huishoudens dat volgend jaar geen last krijgt van de stijgende prijzen.
In deze video legt verslaggever Olivia Manders uit waarom je energierekening zo hoog is en wat je ertegen kunt doen:
6000 euro per arm gezin
Onlangs berekende onderzoeksinstituut TNO nog dat 142.000 gezinnen noodgedwongen de thermostaat lager zetten of korter douchen, om de rekeningen te kunnen blijven betalen.
Ter illustratie: met de 900 miljoen euro die nu naar gezinnen gaat die geen stijgende lasten hebben, zouden 142.000 huishoudens ieder 6000 euro kunnen krijgen om bijvoorbeeld het huis te isoleren.
Andere oplossing mogelijk
GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee denkt dat een gerichte aanpak wel mogelijk is om deze huishoudens te helpen. "Ik vind het goed dat er 3 miljard wordt uitgetrokken, maar ik vind het echt jammer dat het niet op een meer rechtvaardige en doeltreffende manier wordt ingezet door vooral de mensen te bereiken die nu in energiearmoede leven", zegt hij.
"Zij hebben de meeste last van de gestegen gasprijs. En ze kunnen veel beter gecompenseerd worden", vindt hij. "Bijvoorbeeld door het toekennen van een dertiende maand voor mensen in de bijstand en mensen met een AOW of een klein aanvullend pensioen, want vooral zij leven in energiearmoede. Die moeten gecompenseerd worden en dan is er meer nodig dan 400 euro "
Verantwoording
Hoeveel huishoudens precies met de stijgende energieprijzen te maken krijgen (en hoeveel juist niet), wil of kan niemand precies zeggen.
De energiemaatschappijen willen niet of slechts zeer mondjesmaat openheid hierover geven. RTL Nieuws berekende daarom het aantal huishoudens dat niet te maken krijgt met stijgende energielasten met behulp van openbare bronnen.
De rekensom is gebaseerd op gegevens van de Autoriteit Consument en Markt en op de aanname dat alle huishoudens met een variabel of 1-jaarscontract te maken krijgen met een nieuw tarief binnen een jaar. Vervolgens gaan we ervan uit dat de helft van de tweejaarscontracten, een derde van de driejaarscontracten en een vijfde van de vijfjaarscontracten per jaar afloopt.
Daaruit volgt dat 5,9 miljoen huishoudens te maken kunnen krijgen met een hoger energietarief maar ook dat 2,1 miljoen huishoudens geen cent meer gaan betalen. Ook deze huishoudens krijgen de compensatie.
Energie-experts van Rabobank, Gaslicht.com en lector Energietransitie Martien Visser ondersteunen de berekening.