Iedereen compenseren door btw- en accijnsverlaging? Dom plan, vinden economen
Het kabinet trekt een kleine 3 miljard euro uit om de btw op energie en de accijns op brandstof te verlagen. Volgens vooraanstaande economen is dat geld over de balk gooien. Het advies: geef het aan mensen die het écht nodig hebben.
"Onverstandige plannen", noemt hoogleraar economie Bas Jacobs het. "Door de gestegen prijzen worden we als land armer. Die pijn moeten we nemen."
Iedereen compenseren terwijl we met zijn allen minder geld hebben, heeft geen enkele zin volgens Jacobs. "Er is niet meer geld, we kunnen niet doen alsof er meer geld is." De consequentie van het beleid is dat we volgende generaties opzadelen met de rekening, zegt hij.
Herverdelen
Marieke Blom, hoofdeconoom bij ING, is het daar roerend mee eens. "Als we met zijn allen een rekening te verwerken krijgen die hoger is dan gedacht, dan is er eigenlijk geen economische logica om te zeggen 'dat geld lenen we van toekomstige generaties, want we vinden het nu heel vervelend'."
Het ís ook heel vervelend, beaamt Blom. "Maar het enige wat je kan doen is de pijn herverdelen." Dat wil dus zeggen: huishoudens met genoeg inkomen moeten even door de zure appel heen bijten, en huishoudens die weinig te besteden hebben moet je compenseren.
De hogere prijzen hebben namelijk juist voor die huishoudens een veel grotere impact, zegt ook het Centraal Planbureau. Mensen met een laag inkomen betalen niet meer voor hun energie dan mensen met een midden- of hoger inkomen, maar voor iemand die 1.400 euro te besteden heeft is een verhoging van 200 euro een grotere hap uit de portemonnee dan voor iemand die iedere maand 2.800 euro uit kan geven.
In doorsnee gaan de 8 miljoen Nederlandse huishoudens er als gevolg van de hoge energieprijzen 2,2 procent in koopkracht op achteruit, berekende het CPB.
In onderstaande grafiek zie je dat huishoudens met lagere inkomens er procentueel veel harder op achteruit gaan door de stijgende energieprijzen dan huishoudens met hoge inkomens.
Als we inzoomen op inkomensgroepen, blijkt dat de groep van 3,2 miljoen huishoudens die het minste verdienen er minimaal zo'n 2,8 procent op achteruit gaat. Hoe armer, hoe groter de klap: de groep met de laagste inkomens gaat er in doorsnee zelfs zo'n 3,6 procent op achteruit.
Uitkeringen omhoog
En dus zeggen Blom en Jacobs in koor: verzin een manier om armere huishoudens gericht te compenseren. Denk aan het verhogen van de uitkeringen, de inkomensafhankelijke heffingskorting (waardoor je minder belasting hoeft te betalen) of de toeslagen.
Blom noemt de huurtoeslag specifiek als voorbeeld. Als je die verhoogt, weet je zeker dat het bij mensen terecht komt die niet heel veel te besteden hebben. Immers, als je te veel verdient, dan heb je helemaal geen recht op die toeslag.
Op die manier help je wel de mensen die nu echt in de knel komen, maar zadel je niet toekomstige generaties op met een rekening die rijkere huishoudens nu wel kúnnen, maar niet wíllen betalen, zeggen Blom en Jacobs.