'Darth Vader van het Kremlin': Igor Setsjin, de rechterhand van Poetin
'De grijze kardinaal', 'de engste man op aarde', 'Darth Vader' of 'Poetins boze waakhond': Igor Setsjin heeft vele bijnamen, de een nog indrukwekkender dan de andere. Die dankt de oliebaron aan zijn positie als een van de trouwste vazallen van de Russische president.
Zijn naam staat daarom bovenaan op de Europese sanctielijst. Die werd eind februari gemaakt naar aanleiding van de Russische invasie in Oekraïne. Wie op de lijst staat, kan niet meer bij zijn in Europa gestalde rijkdom.
Bovenaan de lijst
De EU hoopt dat de afgeknepen getrouwen hun invloed in het Kremlin zullen gebruiken om Poetin zo ver te krijgen om de Russische troepen uit Oekraïne terug te trekken. En als het om invloed gaat, dan is het logisch dat Setsjins naam als eerste op de lijst is gezet.
Hij is niet alleen topman van Rosneft, een van de grootste beursgenoteerde bedrijven ter wereld. Hij is ook al ruim drie decennia een trouwe vriend van Vladimir Poetin, zo niet de trouwste. En daarmee is hij een van de machtigste mannen van Rusland. Want toegang tot Poetin is in Rusland het snelste pad naar de macht.
Allebei uit Leningrad
De twee leren elkaar kennen in Leningrad, waar Setsjin in 1960 geboren is. Aan de plaatselijke universiteit leert hij Spaans en Portugees, de Franse taal heeft hij dan al onder de knie, schrijft Vox in een uitgebreid portret in 2017.
Na het vervullen van z'n militaire dienst als vertaler in Angola en Mozambique, gaat hij aan het werk op het stadhuis van z'n geboortestad, het huidige Sint Petersburg. Aan z'n diensttijd heeft hij overigens wel de hardnekkige geruchten over zijn banden met de Russische geheime diensten te danken.
Of hij daar voor het eerst kennismaakt met Vladimir Poetin is niet bekend. Feit is wel dat Setsjin vanaf 1991 vanuit verschillende rollen steeds in de nabijheid van Poetin verkeert en daarbij 'totale loyaliteit' toont, aldus de Amerikaanse argumentatie om hem in 2014 op de sanctielijst te zetten.
Mee naar Moskou
"Zijn boze waakhond", typeert Gleb Pavlovsky hem. Hij kent Setsjin persoonlijk, vanuit z'n voormalige rol als adviseur van Poetins regering. Setsjin schuift mee als Poetin vanuit Sint Petersburg naar het centrum van de Russische macht verhuist.
"Toen ik verhuisde naar Moskou, vroeg [hij me] om hem mee te nemen. En ik nam hem mee", schrijft Poetin hier zelf over in zijn autobiografie 'First Person'.
Daar wordt hij in 1999 door aftredend president Boris Jeltsin benoemd tot waarnemend president. Als plaatsvervangend stafchef wacht Setsjin iedere ochtend bij de lift op z'n baas, en verwelkomt hem op het vliegveld iedere keer dat Poetin terugkeert van een buitenlandse reis.
Amerikaanse waarschuwing uit 2008
Vanuit zijn rol bepaalt Setsjin wie er een afspraak met Poetin krijgt, en welke documenten er op z'n bureau belanden - en welke niet. Zijn rol en bijbehorende macht zijn in 2008 reden voor de Amerikaanse ambassadeur om in een diplomatiek bericht te waarschuwen voor Setsjin.
Hij hult zichzelf in geheimzinnigheid, en wordt door Kremlinwatchers als een kwaadaardig figuur omschreven, valt te lezen in het via Wikileaks gepubliceerde memo. Volgens voormalig minister Yevgeniy Yasin heeft Setsjin 'geen geweten', meldt de ambassadeur aan het thuisfront.
Een andere oud-minister, Vladimir Milov, meldt dat Setsjins kracht vooral ligt in zijn intimiderende karakter, waardoor hij vooral geschikt zou zijn als 'kampbewaker in een werkkamp'. Setsjin opereert volgens Milov zonder echte strategie. "Hij is van de spontane aanvalsactie, zoals een carnivoor, een krokodil."
Meedogenloze jacht op rivalen
In Russische media wordt hij 'Darth Vader van het Kremlin' genoemd, naar het wrede karakter uit de Star Wars-filmreeks. Die bijnaam dankt hij aan de meedogenloze wijze waarop hij achter rivalen van Poetin aangaat.
Zo werkt hij in 2012 - hij is dan inmiddels CEO van Rosneft - mee aan het opzetten van een valstrik voor een minister waar Poetin van af wil. De minister, Alex Ulyukayev, komt op uitnodiging van Setsjin naar het hoofdkantoor van de oliereus, meldt persbureau Reuters. Daar krijgt hij een koffer met twee miljard dollar, in het bijzijn van Setsjin. Ook aanwezig zijn agenten, die de minister arresteren vanwege corruptie.
Het motief voor Setsjin om Poetin met raad en daad bij te staan heeft volgens mensen die hem hebben ontmoet niets met vaderlandsliefde te maken. "Hij wordt gedreven door eigenbelang, en is achter de schermen bezig als Poetins manager met het uitdelen van gunsten en eigendommen."
De 'grijze kardinaal', zoals hij wordt genoemd, gaat daarbij te werk als een poppenspeler. En van ieder touwtje waar hij aan trekt, profiteert hij of iemand uit zijn eigen naaste kring.
Zoon en ex ook op de lijst
Zijn zoon Ivan Igorevich Setsjin bijvoorbeeld, die vanwege een leidinggevende functie binnen het bedrijf van zijn vader al sinds 2014 op de Amerikaanse sanctielijst staat.
Of ex-vrouw Marina Setsjina. Zij staat sinds halverwege maart op de Europese sanctielijst, omdat zij haar connectie met haar ex-man gebruikt voor persoonlijk gewin. Ze sleept met haar bedrijven onder meer de contracten binnen rond de Winterspelen in Sochi in 2014.
Minstens zo gul is Setsjin voor zijn tweede vrouw, zijn voormalige secretaresse Olga Rozhkova. In 2016 ontdekt onderzoekscollectief OCCRP in samenwerking met de Russische krant Novaya Gazeta dat hij zelfs een jacht naar haar heeft vernoemd, The Princess Olga.
Die relatie loopt overigens in 2018 op de klippen omdat Rozhkova er met een jongere Italiaanse motorcoureur vandoor gaat, volgens de Britse tabloid The Mirror. Uit woede verandert Setsjin de namen van de twee jachten die hij naar haar had vernoemd.