Klimaatverandering funest voor fundering: miljoen huizen dreigen te verzakken
De zomer van 2022 gaat de boeken in als één van de droogste ooit. Wekenlang viel er amper een drup regen. Met als gevolg een laag grondwaterpeil en dat is funest voor funderingen van huizen. Nooit eerder kwamen er zo veel meldingen binnen van funderingsschade.
Overstromingen in Pakistan. Bosbranden in Zuid-Europa. Verloren oogsten in Afrika. De gevolgen van klimaatveranderingen voelen vaak ver weg. Maar ook in Nederland beginnen de problemen steeds zichtbaarder te worden.
Extreem droge zomers
Zowel 2018 als 2022 behoren tot de vijf droogste zomers ooit. En ook 2019 en 2020 waren droger dan normaal. Dat we in de afgelopen vijf zomers veel minder regen hadden is een direct gevolg van klimaatverandering.
De droogte zorgt ervoor dat Nederland als het ware opdroogt. Omdat het grondwaterpeil zakt, zakt de bodem in veel gebieden mee. Funderingen van huizen kunnen daardoor verzakken, wat kan leiden tot enorme schade.
Droge zomer, scheuren in gevel
Bart van den Bemt weet er alles van. Hij kocht in het voorjaar van 2018 een oude boerderij in het dorpje Gendt, op een steenworp afstand van de Waal. Een paar maanden later, de zomer was net voorbij, zag hij voor het eerst scheuren in zijn gevel. Zijn huis was aan het verzakken.
De afgelopen jaren is de schade alleen maar verder toegenomen. Ook dit jaar bleef de droogte niet onopgemerkt. "Deze zomer kwamen we terug van vakantie. We wilden de voordeur open doen. Maar hij zat vast. Door het inzakken van het huis zat de deur gewoon klem", vertelt Van den Bemt.
Niet alleen veen-, maar ook kleigebieden lopen risico
Het huis van Van den Bemt is niet gebouwd op heipalen. Zijn huis staat op klei en dat wordt gezien als een stevige bodem. Dit in tegenstelling tot het westen en het noorden van ons land, waar de bodem vooral uit veen bestaat. Omdat dit slap is, worden huizen hier al eeuwenlang gebouwd op palen.
Toch krijgt het Kenniscentrum Aanpak Funderingsschade (KCAF) de laatste jaren steeds meer meldingen van funderingsschade uit kleigebieden. De extreme droogte zorgt er namelijk voor dat de grond, ook omdat de rivieren laag staan, inklinkt.
De grond droogt dan uit, waardoor die centimeters kan zakken. Zodra het in het najaar weer gaat regenen, zet de grond weer uit, waardoor alles weer omhoog komt. Dit 'luchtbedeffect' is funest voor funderingen, legt Frank van Lier, directeur van het KCAF, uit.
Recordaantal meldingen van schade
Alleen al dit jaar kreeg Van Lier 2000 meldingen van schade binnen. Dat is 70 procent meer dan in 2018. En dat was dus al een droog jaar. Hij waarschuwt dat dit pas het topje van de ijsberg is. De schatting is dat een miljoen huizen risico loopt op funderingsschade.
In de veengebieden, met name in het westen van het land, is funderingsschade al jaren een probleem. Dat komt omdat de afgelopen jaren het grondwaterpeil lager is komen te staan. De houten heipalen waarop met name oude huizen zijn gebouwd komen daardoor droog te liggen. Daardoor gaan ze rotten, en verzakken huizen.
Klimaatverandering versnelt die problematiek, vertelt Van Lier, omdat door droogte het grondwaterpeil nog verder zakt. Hij roept dan ook de waterschappen op om in die gebieden het grondwaterpeil beter reguleren. Al is het maar de vraag of dat in extreem droge zomers genoeg is.
Funderingsherstel kost al snel een ton
Om de problemen een halt toe te roepen wordt de fundering bij Van den Bemt binnenkort hersteld. En dat is een dure aangelegenheid. Funderingsherstel kost al snel 100.000 euro. En in sommige huizen moet de volledige benedenetage gesloopt worden, om bij de verzakte fundering te komen.
We spreken Van Lier bij zo'n woning in Rotterdam, waar de fundering nu hersteld wordt. "De bewoner moet een half jaar zijn huis uit. Hij is zijn keuken kwijt, zijn badkamer kwijt, woonkamer kwijt. Dus naast het funderingsherstel komen er ook nog kosten bij voor een nieuw inbouwpakket. En wat dacht je van de emotionele schade?"
Fonds voor schadeherstel
Van den Bemt hoopt dat de overheid bijspringt. "Dit kan een normaal mens niet lijden. En ik vind het een verantwoordelijkheid die ook bij de overheid ligt. Want zij zijn verantwoordelijk voor de grond onder mijn huis."
Het KCAF pleit samen met onder meer woningcorporaties, verzekeraars en de Vereniging Eigen Huis voor een landelijke aanpak vanuit Den Haag. Als voorbeeld noemt Van Lier een fonds, waaruit geld kan worden geleend om het peperdure herstel mee te betalen.