Dezelfde rit, dezelfde trein naar het buitenland, maar bij de NS ben je duurder uit
Een treinkaartje in Nederland kost vaak veel meer dan in andere Europese landen zoals België en Duitsland. En dat niet alleen: een internationaal kaartje, bijvoorbeeld van Amsterdam naar Boedapest, kun je veelal goedkoper bij een buitenlandse spoorwegmaatschappij aanschaffen dan bij de NS. Het scheelt je tientallen euro's.
Het gratis parkeerterrein bij het station van het Belgische grensdorp Essen staat op zaterdagochtend vol met auto's. Ongeveer tweederde daarvan heeft een Nederlands kenteken. Het zijn met name mensen die in de buurt van de grens wonen, onder meer in het naburige Roosendaal. Dat heeft een eigen treinstation maar de mensen die met de trein naar Antwerpen willen, stappen liever in het 8 kilometer verderop gelegen Essen op.
Drie keer zoveel
Een treinkaartje (retour) van Essen naar Antwerpen kost bij de NMBS namelijk in het weekend slechts 6,60 euro per persoon. Vanaf Roosendaal betaal je bij de NS per persoon maar liefst 16,40 euro voor een retourtje voor dezelfde trein, die ook in Essen stopt. Bijna tien euro meer en dat terwijl de rit van Roosendaal naar Essen slechts 8 minuten in beslag neemt.
Wie een duoticket voor twee personen koopt is bij de NMBS zelfs in totaal maar 10,60 euro voor een duoretourtje kwijt. De NS kent geen duotickets dus dan moet je 32,80 euro neerleggen, ruim drie keer zoveel. Een kaartje boeken vanaf Roosendaal kan via de NMBS ook, dan betaal je 13,80 euro, ofwel 2,60 euro minder dan bij de NS.
Soms is het zelfs nog gekker. Wie van Amsterdam naar Boedapest wil, betaalt bij de NS 109,90 euro. Wie identiek dezelfde rit (reis op hetzelfde tijdstip en dezelfde trein) boekt bij MAV-Start, de Hongaarse maatschappij is afhankelijk van het moment van boeken slechts 66 euro kwijt.
Ook binnen Nederland is treinreizen, afgemeten naar de afstand, relatief duur. Zo kost een retourticket van Breda naar Den Haag (grofweg 80 kilometer) zonder korting 31 euro. Voor dezelfde afstand (Antwerpen-Nijvel) betaal je in België 26 euro. En 65-plussers betalen voor deze rit zelfs maar 7,80 euro in ons buurland, een vast bedrag dat treinende senioren betalen ongeacht de afstand van een rit.
In Duitsland betaal je voor een afstand van 80 kilometer (Neuss-Dortmund) ongeveer twee tientjes. Maar dan reis je (deels) met de intercity en Duitsland kent nog veel goedkopere tarieven voor regionale treinen. Die rijden binnen een deelstaat, maar die deelstaten zijn vaak nog groter dan Nederland.
Doorn in het oog
Kortom: het openbaar vervoer in ons land is veel duurder dan in de landen om ons heen. De prijsverschillen zijn reizigersorganisatie Rover een doorn in het oog, zegt beleidsmedewerker Eva Taylor Parkins. Wie nu goedkoop uit wil zijn, moet goed zoeken.
"Dat er prijsverschillen zijn is absoluut ongewenst. De reiziger zou de zekerheid moeten hebben dat hij de beste prijs betaalt voor de reis. Idealiter betaalt de reiziger dan ook via elk boekingskanaal dezelfde prijs."
Voor de reiziger zou het eenvoudig moeten zijn om een internationale treinreis te boeken, meent Taylor Parkins. "Op dit moment is dit nog absoluut niet het geval. Vaak is het nodig om delen van de reis los te boeken, moet de reiziger zelf op onderzoek uit via verschillende websites en andere kanalen, en is het moeilijk te achterhalen of je als reiziger nou een goede deal hebt gevonden."
Korting op concessie
Dat zoveel mensen vanaf Essen vertrekken is extra schrijnend omdat de NS korting op de concessie krijgt omdat ritten vanaf Breda en Roosendaal naar Antwerpen niet rendabel zijn.
De NS betaalt per jaar 80 miljoen euro aan de Nederlandse overheid om op het spoor te mogen rijden. Hier gaat echter 7,5 miljoen euro vanaf voor het financieren van de kosten van het landelijke reisinformatiesysteem. Ook gaat er nog eens maximaal 2,5 miljoen euro per jaar vanaf omdat de NS treinen van Breda en Roosendaal naar Antwerpen laat rijden.
Ritten die volgens de NS niet rendabel zijn. De concessieprijs wordt daarom verlaagd met het exploitatieverlies op deze ritten. Hoeveel geld NS misloopt doordat veel mensen in het veel goedkopere Essen opstappen, is onbekend.
Een verklaring voor de prijsverschillen heeft Rover, dat regelmatig overleg heeft met de NS en dan ook adviseert over internationale zaken, niet. "Deze prijsverschillen zullen wij zeker gaan aankaarten bij NS."
Klachten over de verschillen komen er niet binnen. "Mijn vermoeden is dat de reizigers die dit verschil weten te achterhalen ook gelijk voor het laagste tarief boeken (en vervolgens niet klagen), en dat de reizigers die tegen het hogere NS tarief boeken ervanuit gaan dat ze de beste prijs hebben."
Prijsstructuren
"Verschillende tarieven voor vergelijkbare internationale verbindingen zullen waarschijnlijk altijd blijven bestaan, net zoals in andere vervoerssectoren", zegt een woordvoerder van de NS, gevraagd naar de prijsverschillen.
"Je kunt een Belgisch binnenlands ticket niet vergelijken met een internationaal ticket van Nederland naar België. Als er een grensovergang in de reis zit heb je soms te maken met 2 verschillende prijsstructuren, waardoor de prijs anders kan zijn. Het Belgische weekend-ticket bestaat niet in Nederland. Zo was het vroegere Kruidvatkaartje ook niet geldig in België."
Geen overleg over tarieven
Elke vervoerder bepaalt zijn eigen prijzen, benadrukt de NS. Er is ook geen overleg met andere spoorwegondernemingen om te voorkomen dat eventuele verschillen te groot worden. "In een aantal landen zijn binnenlandse tarieven onderhevig aan subsidies en kunnen daardoor afwijken van internationale tarieven. De manier om de prijs te bepalen kan per vervoerder verschillen, iedereen maakt hier zijn eigen keuze."
De NS krijgt geen overheidssubsidie, maar moet zelfs betalen voor de concessie. Dat geld moet terugverdiend worden met kaartjes, maar in de prijs van die kaartjes zijn ook onder meer kosten van salarissen, treinonderhoud en de NS-app verwerkt.
Subsidies
De NMBS hoeft niets te betalen voor de concessie, legt een Vlaamse woordvoerder uit. "NMBS heeft het contract voor openbare dienstverlening en krijgt daarvoor exploitatiesubsidies van de overheid. Met die subsidies en de inkomsten uit de verkoop van vervoersbewijzen betaalt NMBS de loonkosten, de elektriciteitskosten en een vergoeding aan Infrabel (het Belgische Prorail) voor het gebruik van hun infrastructuur."
De NS kan er dus feitelijk niets aan doen dat ze duurder is, maar dat neemt niet weg dat je als zuinige Nederlander die op de portemonnee let beter uit bent bij een boeking bij de zuiderburen.
De NS heeft geen beeld hoeveel Nederlanders in het buitenland boeken, bijvoorbeeld bij de NMBS of bij de Hongaarse spoorwegmaatschappij.
En wie krijgt dan het geld bij een internationale treinreis waarbij ook over het Nederlandse spoor wordt gereden? Dan verdelen de landen waar doorheen gereisd wordt, onderling de inkomsten van de tickets. "NS werkt met andere vervoerders samen voor de internationale verbindingen. Binnen die samenwerkingen wordt ook een inkomstenverdeling afgesproken," zegt een NS-woordvoerder.
Internationale treintarieven zijn onoverzichtelijk, weet ook Michel Brinkhuis. Hij bouwde daarom een jaar geleden zelf een website waar je de tarieven van internationale treinreizen kunt vergelijken. "Het kan een flink verschil maken waar je je treinkaartje koopt. Bij de NS of bij een buitenlandse spoorvervoerder. Wel is het soms lastiger om het in het buitenland te kopen. Niet iedere aanbieder heeft een Engelstalige of Nederlandstalige site."
Op Brinkhuis' website locomocheap.nl zie je voor de ingevulde reisdag en de dagen eromheen in één oogopslag wat de goedkoopste treintickets zijn vanaf zeven Nederlandse steden. Wie wil boeken wordt doorgeleid naar de site van de aanbieder. Soms blijkt daar de prijs toch iets af te wijken.
Internationale prijzen vergelijken
"Dat komt omdat ik werk met gecachete data, die meerdere keren per dag wordt ververst. Soms is een aanbieding dan al weg. Spoorvervoerders willen niet dat je vrij gaat zoeken en dus continu live data opvraagt."
Niet alle buitenlandse spoorwegvervoerders zijn in de database opgenomen. Zo ontbreekt de NMBS en tijdelijk ook de Deutsche Bahn. "Niet alle aanbieders willen meewerken, soms heeft het ook een technische reden. Maar in de database zijn ook de prijzen van partijen zoals Choo-Choo, European Sleeper en GreenCityTrip opgenomen."
Choo Choo hanteert vaste tarieven voor de routes waarop zij kaartjes verkopen, zij kopen dan dus het ticket voor jou bij bijvoorbeeld NS of een andere maatschappij, legt Brinkhuis uit. "Waardoor je als klant altijd dezelfde prijs hebt. En de fluctuerende ticketprijs is dan hun risico zou je kunnen zeggen."
GreenCityTrip en European Sleeper hebben eigen nachttreinen. "Dus die kopen geen kaartjes in maar verkopen zelf de kaartjes voor hun nachttrein."