Nederland koopt zich in bij Air France-KLM. Hoe zit dat?

Waarom moeten wij blij zijn met deze stap?

Omdat het goed is voor de economie, zegt het kabinet. Van alle bestemmingen waar je vanaf Schiphol naar toe kan, wordt 70 procent uitgevoerd door Air France-KLM, of door partners van dit bedrijf. Hoe beter Nederland bereikbaar is, hoe beter dat is voor de economie, redeneert het kabinet. 

Daarnaast is Schiphol belangrijk voor de werkgelegenheid, blijkt uit een onderzoek uit 2015. Direct en indirect is de luchthaven goed voor 113.900 banen, en het levert een bijdrage van 9 miljard euro aan de Nederlandse economie.

En waarom zijn de Fransen niet blij?

De Fransen zijn vooral niet blij met de manier waarop dit is gegaan. Dat Nederland aandelen heeft gekocht zonder de Fransen op de hoogte te stellen, wekt woede op in Parijs. "Een overvaltechniek, verrassend en onvriendelijk tegenover andere aandeelhouders", is de kritiek op het Franse ministerie van economische zaken. 

Wat gaan wij ervan merken?

Weinig, als het goed is. Het kabinet koopt aandelen om zeker te stellen dat KLM als zelfstandig bedrijf blijft voortbestaan. Want als KLM zou verdwijnen, zou dat slecht zijn voor de nationale luchthaven Schiphol. Dat wil het kabinet voorkomen, want Schiphol is belangrijk voor de Nederlandse economie.

De tickets zullen niet duurder of goedkoper worden. KLM is een commercieel bedrijf, dat moet concurreren met andere luchtvaartmaatschappijen. De Staat heeft er als aandeelhouder belang bij dat Air-France-KLM op de lange termijn zo winstgevend mogelijk is.

Betalen wij het echt?

Het kabinet betaalt de aandelen in Air France-KLM niet uit de huidige begroting. Het is dus niet nodig om dit bedrag te compenseren met hogere belastingen of extra bezuinigingen. Wel zal de Nederlandse staatsschuld stijgen met ongeveer 750 miljoen euro, zo’n 43 euro per Nederlander. Ter vergelijking: de totale staatsschuld is momenteel ruim 400 miljard euro.

Waarom had Frankrijk aandelen en Nederland niet?

Het is in Europa vrij gebruikelijk dat landen aandelen hebben in hun nationale vliegmaatschappij. Zweden, Polen en Finland hebben bijvoorbeeld allemaal een belang in hun vliegmaatschappijen, en Frankrijk heeft dat in Air France-KLM. 

Ook Nederland heeft aandelen, maar dan alleen in het Nederlandse onderdeel KLM. Nu de beslissingen over KLM steeds vaker in Parijs worden genomen, wil het kabinet daarover kunnen meepraten. Daarom koopt de Nederlandse Staat nu aandelen in moederbedrijf Air France-KLM.

Hoeveel macht krijgt Nederland in Air France-KLM?

De regering wil onder meer voorkomen dat er lucratieve vluchten worden verplaatst van Amsterdam naar Parijs. Maar eigenlijk weet nog niemand hoe dat precies moet gebeuren.

Het is bijvoorbeeld nog onzeker of Nederland toezichthouders (commissarissen) zal krijgen in het bedrijf. Ook is niet duidelijk in hoeverre Nederland besluiten kan tegenhouden als het straks 14 procent van de aandelen heeft, want dat is nog altijd een kleine minderheid.

Hoe werkt dat, stiekem aandelen kopen?

Sinds vorige week woensdag heeft ABN Amro namens de Staat aandelen ingekocht, in het geheim. Dat heeft de bank op twee manieren gedaan: een deel van de aandelen is gekocht op de beurs en een deel is onderhands aangeschaft.

Op de beurs is het relatief eenvoudig. Als handelaren aandelen aanbieden voor een prijs die jij wil betalen, ontstaat er een deal. Onderhands wil in dit geval zeggen dat ABN contact zoekt met bestaande grote aandeelhouders van de Air France-KLM. Met hen spreken ze een prijs af om een grote pluk aandelen te kopen buiten de beurs om. Waarschijnlijk heeft de Staat de meeste aandelen op de laatste manier bemachtigd.

Heeft Nederland nog meer aandelen in bedrijven?

Ja, de overheid heeft aandelen in 29 bedrijven. Die bedrijven zijn van strategisch belang voor Nederland, zoals de Gasunie en de Nederlandse Spoorwegen, maar ook luchthaven Schiphol.

Verder zijn tijdens de crisis de banken ABN Amro, ING en SNS, inmiddels omgedoopt tot Volksbank, gered met belastinggeld. De aandelen ING zijn in 2014 weer verkocht, van ABN Amro is een deel alweer naar de beurs gebracht, maar de Staat is nog wel grootaandeelhouder.

Gaat de Staat van meer bedrijven aandelen kopen?

Dat ligt niet voor de hand. Voor zover bekend staan er geen belangrijke financiële instellingen op omvallen. In theorie zou de overheid aandelen kunnen kopen van meer bedrijven.

Maar wat is strategisch belangrijk? Die vraag zullen verschillende politieke partijen anders beantwoorden, maar met de huidige regering is de kans groot dat het voorlopig blijft bij de aandelen Air France-KLM.