De plastictaks komt eraan: kost elke Nederlander zo'n 16 euro

Per persoon gooien we jaarlijks zo’n dertig kilo aan plastic verpakkingsmateriaal weg in Nederland. En ondanks de grote inspanning van afvalverwerkers wordt daarvan maar 37 procent ook echt gebruikt om opnieuw te gebruiken. De rest verdwijnt in de verbrandingsoven. 

"Het rekensommetje is daarmee snel gemaakt", zegt directeur Theo Stijnen van de brancheorganisatie voor Europese plasticbedrijven Plastics Europe. "Over bijna twintig kilo van je afval moet Nederland straks een plasticbelasting gaan betalen. Die kost 80 cent per kilo. Dus 16 euro." Voor een gemiddeld gezin met twee kinderen wordt dat 64 euro.  

Ordinair belastingplan

"De consument zal de extra belasting amper opmerken", denkt Rob Verhagen, sustainability-manager bij Oerlemans Packaging, een van de grootste producenten van verpakkingen in Nederland.

"Het gaat als het al wordt doorberekend om wat centen per verpakking. En hij of zij zal hierom het gedrag niet aanpassen. De producent verandert er ook niet door. Bedrijven worden alleen maar op extra kosten gejaagd. Dit is gewoon een ordinair belastingplan. Om de Europese begroting te dichten. " 

Miljardenopbrengst

Eerste berekeningen geven aan dat de over vijf maanden in te voeren plasticbelasting goed is voor jaarlijks 6 tot 8 miljard euro aan extra inkomsten voor de EU. Lidstaten moeten die gaan innen maar het geld gaat rechtstreeks naar Brussel en maakt deel uit van het herstelplan waarmee met name de landen die het hardst getroffen zijn door de coronacrisis worden geholpen.

Gebaseerd op het aantal niet gerecycled kilo's plastic afval zou Nederland daar volgens Stijnen zo'n 250 miljoen euro van moeten ophoesten.

Een derde gerecycled

In Nederland wordt jaarlijks 512 miljoen kilo aan plastic gebruikt voor verpakkingen. Dat wordt vooral voor voedsel gebruikt en neemt nog steeds toe. Als we kijken naar het aantal stuks plastic, gaat het in Nederland jaarlijks om ongeveer 26 miljard stuks.

Ruim de helft wordt ingezameld voor recycling, maar omdat veel uiteindelijk toch niet geschikt blijkt, bijvoorbeeld omdat het uit verschillende materialen bestaat, wordt maar ruim een derde echt gebruikt om daar weer opnieuw plastic producten van te maken.

Contraproductief

Volgens de Europese plasticproducenten zorgt de belasting er niet voor dat er meer plastic gerecycled gaat worden.  "Omdat de opbrengsten niet worden geïnvesteerd in de afval en recyclinginfrastructuur zal deze er niet voor zorgen dat de het hergebruik van plastic afval gaat toenemen", zo zeggen de producenten.

Stijnen: "Het jaagt juist de kosten van plasticrecycling op en stimuleert het gebruik van andere verpakkingsmaterialen met een grotere impact op het milieu. Glas bijvoorbeeld, dat zwaar is in vervoer.” "

Krokodillentranen

Volgens Jelmer Vierstra, programmamanager circulaire economie van Natuur & Milieu zijn het krokodillentranen die de plasticindustrie hier huilt. "Milieubelastingen werken gewoon. Dat blijkt uit talloze wetenschappelijke onderzoeken. En het veelgebruikte argument door de industrie dat het niet op landenniveau moet worden aangepakt omdat de markt veel groter is, is ook niet meer valide. Want dit is een Europese belasting."

Hij is ook niet bang dat er opeens andere verpakkingsmaterialen gebruikt gaan worden daar waar plastic ondanks alles toch de beste oplossing is: "Denk maar niet dat we de biefstuk nu in papier verpakt in de winkel zien liggen."  Vierstra is te spreken over de maatregelen die landen dwingt om lokale bedrijven te gaan stimuleren meer met recycling te gaan doen.

Geen innovaties meer

Daar gelooft Stijnen echter niet in. "Deze oplossing is niet optimaal. De sector gaat nu niet meer investeren in innovatieve verpakkingen. De trend zal worden dat nu ze geconfronteerd met hoge heffingen flink in de kosten gaan snijden. Want al het belastinggeld wordt niet teruggestopt in de sector. Zo zorg je ervoor dat de industrie teruggaat naar de oude conventionele methodes."

Game over

Stijnen ziet nog een reden waarom deze belasting op lange termijn er vooral een is om geld in het laatje te brengen. "Want als het gedrag van bedrijven en consument verandert, dan vallen ook de belastinginkomsten voor de overheid weg. Op korte termijn levert het veel op. Maar op lange termijn dalen de inkomsten dan weer voor de overheid." Verhagen: "Deze maatregel scoort bij het Europese publiek. Maar het lost de problemen zoals het plastic zwerfafval niet op."

Stijnen legt zich neer bij de extra belastingen. "De wedstrijd is gespeeld. Over deze belasting werd al ruim voor de coronacrisis over gesproken. Waar we nu werk van moeten maken dat we het grootste deel van wat we moeten betalen, ook weer terug de sector in krijgen."