PostNL vult laatste postzakken gewoon weer als monopolist
De overname van postbezorger Sandd door PostNL is er volgens betrokkenen een uit pure noodzaak. "De rek is uit deze postbusiness. Samen kunnen ze de markt gelijkmatiger afbouwen", aldus een analist van ING. Grote postklanten zijn echter boos.
De marktcijfers die PostNL maandag presenteerde zeggen alles. Waar 15 jaar geleden de markt nog goed was voor dik 5,5 miljard poststukken, telde die markt vorig jaar minder dan 2,5 poststukken. Over 3 jaar zijn dat er nog maar iets maar dan 1,5 miljard. En zo verder. Omlaag.
PostNL had daarom in 2015 al belangstelling voor Sandd. Maar wetgeving maakte de overname onmogelijk waardoor het bedrijf niet doorzette. De voormalige monopolist op de postmarkt zou zo tenslotte de ooit zo vurig gewenste concurrentie in de sector uitkopen. En dat was niet de bedoeling, zo had de politiek in 2009 vastgelegd in de Postwet. Daarin werd volledige liberalisering van de postmarkt vastgelegd.
Krimpen, krimpen
De kiem voor een samenvoeging werd met de eerste flirt echter wel gelegd. In 2016 startte namelijk het politieke debat over de toekomst van de steeds maar verder krimpende markt voor postbezorging. Technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat we steeds minder brieven versturen.
En daarmee werden postzegels steeds duurder. "Het is een heel sterk krimpende markt", zegt analist Marc Zwartsenburg van ING. "Er komt een moment dat de boel echt niet meer houdbaar is".
Het debat resulteerde vorig jaar in groen licht vanuit de Tweede Kamer voor wat toen nog 'een mogelijke fusie' werd genoemd. Alleen het samengaan van de twee bedrijven zou de kwaliteit van de postbezorging kunnen garanderen, was het idee.
En zo geschiedde.
130 miljoen
Vandaag maakten de bedrijven bekend dat zij samengaan, onder de voorwaarde dat de Autoriteit Consument & Markt dat goedkeurt. De 16.000 postbezorgers van Sandd krijgen dan een baan bij PostNL aangeboden en jaarlijks worden kostenbesparingen van 50 tot 60 miljoen euro verwacht.
De 720 miljoen poststukken die Sandd jaarlijks bezorgt (bijna een derde van de totale markt) gaan straks in de postzakken van PostNL. Daar heeft PostNL 130 miljoen euro voor over.
(tekst gaat door onder de foto)
Arbeidsvoorwaarden
Joost Bol van de vakbond van postpersoneel BVPP is opmerkelijk genoeg blij met de consolidatieslag. Normaal zou hij dat bij een overname nooit zijn, want die betekenen doorgaans banenverlies.
Maar dat ziet hij nu anders: "De meeste kosten in deze business zitten in het bezorgen van de post. In een krimpende markt betekende dit dat de bedrijven steeds creatiever werden in het drukken van die kosten. De arbeidsvoorwaarden verbeterden de laatste jaren niet. En dat altijd met het excuus dat de markt niet goed ging. In een minder concurrerende markt hoop ik dat dat beter gaat."
Keukentafel
Sandd kocht in 2017 Van Straaten, de derde en enige andere landelijk opererende postbezorger. Het 20 jaar oude bedrijf werkt heel anders dan PostNL. Waar bij de marktleider postbezorgers hun gesorteerde post ophalen op een centraal punt, krijgen Sandd bezorgers ongesorteerde post voor hun wijk thuis.
Daar moeten ze eerst aan de keukentafel sorteren en pas dan kunnen ze op pad. De post wordt ook maar twee dagen per week bezorgd, werknemers hebben veel lossere, flexibelere contracten en er werken veel mensen die moeilijk een plek kunnen krijgen op de arbeidsmarkt. Sandd krijgt voor hen dan ook vaak subsidies.
Rek eruit
Veel goedkoper en efficiënter kan die postbezorging op een goed moment niet meer, zegt Zwartsenburg van ING. "De concurrentie op de postmarkt was aanvankelijk goed. Bedrijven letten scherp op de kosten en innoveerden slim. Maar in een heel sterk krimpende markt (jaarlijks zeker 10 procent) is dit niet houdbaar."
Het risico is volgens hem groot dat het netwerk niet behouden blijft. "En beide bedrijven verlies gaan maken. De rek is er uit. En je kunt niet alleen maar post bezorgen omdat je graag mensen aan het werkt houdt."
Sterfhuis
Waar winstmarges in de postmarkt vroeger boven de twintig procent lagen is dat met de steeds legere postzakken gekrompen tot 3 à 5 procent. Volgens Zwartsenburg is de overname in feite een sterfhuisconstructie voor de postmarkt.
"Met het samenvoegen van deze netwerken kun je de postbezorging beter naar beneden managen, de boel gelijkmatiger afbouwen."
(tekst gaat verder onder de foto)
Grote zorg
Grote zakelijke klanten van PostNL en Sandd maken zich echter grote zorgen over de overname. De VGP, een belangenvereniging voor grote zakelijke postverzenders, vreest 'monopolietarieven'.
Als alternatief presenteerde het een generieke heffing op alle post, dus ook de zakelijke. Die laatste is al goed voor ongeveer 90 procent van de markt. Met de opbrengst van die heffing moet de post voor particulieren zo worden gesubsidieerd waardoor een postzegel betaalbaar blijft.
Ook pakketbezorger DHL is niet gelukkig met overname tussen PostNL, dat marktleider is in pakketbezorging, en Sandd dat alleen nog kleine pakketjes bezorgt. DHL wil dat de politiek de markt voor post en pakketjes als één geheel gaat zien. Volgens DHL komt er met de monopolist op de postmarkt onbalans in de totale markt.