Ranglijst moet supermarkten dwingen om gezondere producten aan te bieden
Supermarkten doen nog steeds te weinig om consumenten gezonder te laten eten, vindt een groep van wetenschappers en gezondheidsfondsen. Maar nu moeten ze met de billen bloot: er komt een ranglijst hoe supermarkten presteren op gebied van gezond eten.
Vanaf vandaag onderzoekt Stichting Questionmark in hoeverre Nederlandse supermarkten consumenten stimuleren om gezonde keuzes te maken.
In september volgt een ranglijst met supermarkten die het goed en minder goed doen. De supermarkten die worden onderzocht zijn Albert Heijn, Jumbo, Lidl, Aldi, Plus, Dirk, Coop en Ekoplaza.
Sterfte en ziektes
Veel Nederlanders kampen met gezondheidsproblemen als gevolg van ongezond eten. Denk aan diabetes type 2, obesitas, hoge bloeddruk, nierschade en hart- en vaatziektes. Jaarlijks overlijden zelfs bijna 13.000 Nederlanders als gevolg van ongezonde voeding, bleek eerder uit onderzoek van RIVM.
"Deze ziektes zijn te voorkomen als we gezonder gaan eten", vertelt Carolien Martens, zij spreekt namens de Hartstichting, het Diabetes Fonds, de Nierstichting en de Maag Lever Darm Stichting. Volgens Martens doen supermarkten nog te weinig om consumenten gezonder te laten eten. "Hun rol is heel groot."
Reclamefolders
Het grootste deel van wat wij eten komt uit de supermarkt. Eerder ontdekte Questionmark al dat 80 procent van alle aanbiedingen bij supermarkten ongezond is. Het onderzoek dat vandaag start is een vervolg daarop.
Er wordt gekeken in hoeverre het assortiment gezonde producten bevat. Dat zijn producten die in de schijf van vijf zitten. Ook wordt onderzocht welke producten gepromoot worden in reclamefolders en in hoeverre winkelinrichting ongezonde producten ontmoedigt.
De hoeveelheden suiker, zout, vet en vezels bepalen in grote mate of een product gezond of ongezond is.
Ontbijtgranen en smeerkaas
Het onderzoek is tot stand gekomen in samenspraak met een aantal bekende wetenschappers op het gebied van gezondheid en consumentengedrag en met gezondheidsfondsen, zoals de Hartstichting en het Diabetes Fonds. Zij vinden allemaal dat het hoog tijd is voor transparantie.
Want dat frisdrank en chips niet gezond zijn, dat weten we wel. Maar er zijn ook veel verborgen ongezonde producten. "Denk aan kant- en klaarmaaltijden, vleeswaren of smeerkaas met te veel zout. Of ontbijtgranen met veel te veel vet en suiker", zegt Charlotte Linnebank, directeur van Questionmark.
Werk aan de winkel
"Het grootste deel van wat er wordt aangeboden in supermarkten is ongezond. Er is letterlijk heel veel werk aan de winkel", zegt Ellen van Kleef, universitair hoofddocent Consumentengedrag en Voeding aan de WUR. Van Kleef zit in de Wetenschappelijke Raad van Advies van Questionmark.
"Het klopt dat 60 tot 70 procent van de producten niet in de schijf van vijf staan, maar heel veel producten ook wel", zegt Marc Jansen, van CBL, de brancheorganisatie van supermarkten.
"Wij zijn de grootste groenteboer van Nederland. Groente en fruit is het eerste wat je ziet als je binnenkomt." Jansen benadrukt dat supermarkten juist druk bezig zijn met het reduceren van vet, suiker en zout.
Veel marketingbudget
"Ze doen wel hun best om gezond eten aantrekkelijker te maken, maar ongezonde producten hebben toch nog steeds vaak de beste plekken in de winkel. Die staan op ooghoogte en zijn vaak in de aanbieding", stelt Jaap Seidell Hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de VU. Hier zitten vaak grote merken achter met veel marketingbudget.
De resultaten van het onderzoek worden in september verwacht. Daarna volgen onderzoeken naar de duurzaamheidsthema's milieu, mensenrechten en dierenwelzijn.