Medewerkers verplicht naar kantoor: 'Elke week wel iemand besmet'

Vorige week dienden vakbonden FNV, CNV en VMHP een klacht in bij de Inspectie SZW over chemiebedrijf Nouryon. Tegen het overheidsadvies in zou het bedrijf personeel verplichten om drie dagen per week naar kantoor te komen, terwijl ze prima vanuit huis kunnen werken.

Fulltime op kantoor

Een deel van de werkgevers wil hun personeel het liefst weer fulltime op kantoor hebben. Nouryon was daar één van, maar wil na een gesprek met de inspectie het beleid toch bijstellen, zegt een woordvoerder van de inspectie. Bij het bedrijf zelf wil niemand reageren. "Mijn naam is haas", aldus een medewerker.

Typeert het de taboesfeer van het onderwerp? Een rondgang van RTL Z leert dat er meer bedrijven zijn met zo'n plicht, al is dat niet expliciet. Ook bij FNV en de Inspectie SZW zijn meerdere klachten binnengekomen. "We willen het nog verder onderzoeken", zegt José Kager, woordvoerder van FNV.

Combineren prima

Uiteindelijk vinden veel mensen het prima om deels op kantoor te werken, weet de vakbond. Uit een recente peiling van de bond onder ruim 5000 werknemers blijkt dat 70 procent het graag wil afwisselen met thuis.

RTL Z sprak verschillende medewerkers die verplicht naar kantoor moeten van de baas. Ze wilden alleen reageren als ze anoniem konden blijven en de naam van hun bedrijf niet werd genoemd. 

Een kantoorplicht zit sommigen niet lekker, zo vertellen ze. Los van de risico's, is het vooral een vertrouwenskwestie. Het voelt als wantrouwen richting het personeel, zegt een van hen. "Een soort ijdelheid, omdat men graag kamers gevuld wil zien."

Meer vertrouwen zou fijn zijn, zegt een ander: "Thuiswerken betekent niet dat je bedrijf stil staat." 

Praktijk is weerbarstig

Het advies is: werk thuis, tenzij dat niet kan. Bij een grootbedrijf in de voedingssector wordt dat ook officieel gecommuniceerd. Maar de praktijk is weerbarstiger, zeggen medewerkers. Aan de hand van een vast schema moeten zij een dag of twee per week op kantoor verschijnen, omdat de leiding dat verwacht. Die leiding is er zelf bijna dagelijks.

"Ramen dicht en met zijn vieren op de kamer, het is net alsof corona niet bestaat", zegt een medewerker van het bedrijf die de gang van zaken intimiderend noemt.

'Vervelend voor collega's'

De wens om op kantoor te komen wordt keer op keer per mail of verbaal duidelijk gemaakt, zegt deze medewerker. Thuiswerken kan alleen met toestemming. 

Veel mensen laten het erbij zitten. Geen zin in gezeur, is het verhaal. Sommige directeuren en managers blijken zo koppig dat thuiswerken gewoon niet kan. Wat het het kabinet ook roept.

'Amerikaanse cultuur'

"In geval van Nouryon heeft het vooral te maken met de Amerikaanse cultuur van de eigenaar, een investeringsmaatschappij", zegt Monique Daamen, bestuurder procesindustrie bij FNV. "Thuiswerken is ook buiten corona onbespreekbaar."

Een dergelijke cultuur heerst bij meer bedrijven, ook Nederlandse, weet ze. "Het past niet in de vocabulaire van sommige traditionele bedrijven: de werkgever is de baas, en de werknemer is de ondergeschikte." Thuiswerken past daar niet bij, want dan is er geen controle.

'Managers op aangesproken'

Op het hoofdkantoor bij een huisvestingsbedrijf met enkele honderden medewerkers is dat niet anders, vertelt een medewerker. Mensen werken in principe dagelijks op kantoor, al kan het voor de meesten vanuit huis. "Er wordt niet expliciet gemeld dat het niet mag, maar de afdelingsmanagers worden er wel op aangesproken."

Er hangen coronamaatregelen in het pand. En er wordt afstand gehouden bij de bureau's, zegt ze. Maar in de kantine is dat bijna onmogelijk, want iedereen neemt nagenoeg tegelijk pauze. "Op dit moment zit er elke week wel iemand thuis die positief getest is."

Thuiswerken is geen recht

Thuiswerken is het advies, maar een wettelijk recht daartoe bestaat niet, zegt Pascal Besselink, advocaat arbeids- en pensioenrecht bij DAS. "Een werknemer kan op grond van de Wet flexibel werken een verzoek doen om aanpassing van de arbeidsplaats, maar de werkgever mag dit afwijzen", zegt hij.

Er hoeven geen zwaarwegende belangen te zijn voor afwijzing, maar de werkgever moet het wel overleggen. In beginsel bepaalt de werkgever waar het werk gedaan wordt. De coronapandemie heeft dit tot dusverre niet veranderd, zegt de advocaat. 

Het overheidsadvies heeft nog niet geleid tot een recht op thuiswerken, zo oordeelde deze rechter.

Goed werkgeverschap

Maar er bestaat ook nog zoiets als goed werkgeverschap: de werkgever moet zorgen voor een veilige werkplek. En dat kan een grond zijn om thuiswerk alsnog af te dwingen, getuige deze zaak. Een werkgever die te weinig maatregelen tegen het coronavirus nam en geen passend thuiswerk bood, moest zijn 'werk-weigerende' werknemer toch loon betalen.

Dit soort zaken zullen altijd per geval worden gewogen, weet Besselink. En veel werknemers én werkgevers zullen het misschien niet zover willen laten komen. Maar wat dan, als je het niet eens bent met het beleid?

'Blijf er niet alleen meer rondlopen'

"Je moet er in elk geval niet alleen mee blijven rondlopen", zegt Kager. Overleg met je collega's of stap naar de vakbond. "In het geval van Nouryon, hebben wij als collectief de klacht ingediend." Het zet er wat meer druk op.

Alleen kun je zo'n klacht ook indienen bij de Inspectie SZW, zegt woordvoerder Elizabeth Palandeng. Dat kan anoniem via de website. "We kunnen niet handhaven, maar gaan het gesprek aan met een bedrijf." Vaak levert dat verbetering op, aldus Palandeng.