Goede doelen staan in de rij voor je statiegeldbonnetjes
Het dierenasiel, de plaatselijke sport- of ouderenverenigingen of een hulpproject in een ontwikkelingsland: allemaal staan ze te dringen om hun naam te mogen plaatsen bij de emballage-afdeling van de plaatselijke supermarkt. Er zijn zelfs wachtlijsten van goede doelen die hopen op de vrijgevigheid van supermarktklanten.
Via supermarkten wordt jaarlijks voor tientallen miljoenen aan statiegeldflessen ingeleverd. In 2017 ging het om zo'n 190 miljoen euro, becijferde onderzoeksbureau CE Delft. De flessenautomaat is dus een uitstekende plek om als goede doel geld op te halen.
Voor Marcel van Daalhuizen, eigenaar van een Jumbo in Hendrik Ido Ambacht, begon het met een idee van een medewerker. Voor hem waren ze een welkom alternatief voor de soms wel veertig sponsorverzoeken per week die binnenkreeg. "Dat was onmogelijk om op in te gaan", zegt hij.
Heel selectief
De oproep om statiegeldbonnetjes te doneren vond hij een goed idee, op één voorwaarde. "Er moeten wel foto's van het project komen, om onze klanten te laten zien wat er met hun statiegeld is gebeurd. En dus hingen er foto's van onze groenteman die aan het verbouwen was in Roemenië bij die paal", zegt Van Daalhuizen.
"Dat is niet om punten te scoren, maar om te laten zien dat het goed terechtkomt", vervolgt hij. Hij is er 99 procent zeker van dat het geld ook wordt gebruikt voor een goed doel. "We zijn heel selectief: we willen het geld ook altijd overmaken, altijd storten zodat we zien dat het goed terechtkomt."
"Je hoeft niet na te denken over het bedrag, het is een simpele keuze: ja of nee. Dat verlaagt de drempel."
Simpele keuze
Het inzamelen bij de automaat is een goede strategie. Het trekt de aandacht én het is een makkelijke handeling om je bonnetje erin te gooien, zegt consumentenpsycholoog Patrick Wessels. "Je hoeft niet na te denken over het bedrag, het is een simpele keuze: ja of nee. Dat verlaagt de drempel."
Toch zouden de acties nog een stuk meer opleveren als de caissière erom zou vragen, denkt hij. "Als iemand je er echt naar vraagt en je aankijkt, dan ga je je wat meer houden aan de algemeen geldende sociale normen, omdat er anderen bij zijn."
De plek van de inzamelingsactie bij de automaat is dan wel goed gekozen. Inzamelacties op andere plekken vallen lang niet altijd op, legt Wessels uit.
Ook bij Albert Heijn kloppen goede doelen graag aan. "De meeste vestigingen zijn wel voor een paar maanden vooruit volgeboekt", vertelt AH-woordvoerder Ronald van der Aart.
Supermarkten kiezen zelf
De keuze wordt gemaakt door de supermarktmanagers. "Zij weten dat zelf het beste, ze wonen vaak in de buurt en kennen hun pappenheimers", legt Van der Aart uit. "Vaak zijn het kleine initiatieven, zoals het buurthuis, een dierenasiel of speeltuin: goede doelen die dichtbij de klanten staan."
Omdat de managers wel weten of een doel 'bonafide' is, wordt bijvoorbeeld niet gecheckt of ze Anbi-status hebben. Een Anbi is een algemeen nut beogende instelling. Zo'n status wordt alleen verleend als de instelling zich nagenoeg geheel inzet voor het algemeen belang. Anbi's hebben ook recht op belastingvoordelen.
Om deze status te krijgen, moet aan een lijst voorwaarden van de Belastingdienst worden voldaan. "Bij kleine doelen gaat dat te ver", legt Van der Aart uit. Vaak worden er wel afspraken gemaakt over waar het geld voor gebruikt zal worden, voegt hij toe.
Het is een kwestie van goed filteren, beaamt Van Daalhuizen. "Er zijn ook goudzoekers, die denken 'laten we het proberen'."
Slot op de bus
Ook kwaadwillenden die denken: we graaien wat bonnetjes uit de bus en leveren die zelf in, komen van een koude kermis thuis. Om diefstal te voorkomen zijn de bussen afgesloten met een slot en er bonnetjes uithengelen wordt bemoeilijkt door de smalle gleuf. De bus in zijn geheel meenemen ligt vanwege het gewicht 'niet voor de hand', vertelt Van der Aart.
Hoeveel er met een actie wordt opgehaald, hangt van veel zaken af en is moeilijk te zeggen. "Hoe groot is de supermarkt? Worden er veel lege flessen ingeleverd? En hoe lang duurt de actie?", zegt Van der Aart. "Het gaat soms harder, soms wat langzamer."
Soms gaat het ook nog wel eens mis, vertelde een bron aan RTL Z. Bij een AH-filiaal in Amsterdam verwisselde een medewerker wel het bordje van het goede doel bij de bus, maar liet de bonnetjes erin zitten. "Onhandig", aldus Van der Aart.
'Blij met alle giften'
Hoe belangrijk de acties zijn voor de inkomsten van goede doelen is niet duidelijk. Brancheorganisatie Goede Doelen Nederland houdt er geen cijfers van bij, laat woordvoerder Kyra van der Meulen weten.
Of het een belangrijke vorm van inkomsten is voor goede doelen, kan zij daarom ook niet zeggen. "Wat wij wel weten is dat onze achterban erg blij is met alle giften, groot of klein, dus ook met de opbrengsten uit statiegeldflessen", zegt ze.
Albert Heijn houdt het ook niet bij. Dat is vanwege de extra bureaucratische rompslomp 'ondoenlijk', aldus Van der Aart. En ook Van Daalhuizen van Jumbo heeft daar geen overzicht van.
"Dat wisselt heel erg", zegt hij. "Een actie voor een toernooi voor kinderen met het syndroom van Down: dat had een grote gunfactor blijkbaar met 850 euro in drie maanden", vertelt hij. Maar voor de opvang van zeehondjes werd in vier maanden maar 200 euro opgehaald.
Hoe dichter bij, hoe succesvoller denkt hij. "De plaatselijke voetbalclub had geld nodig om naar een voetbaltoernooitje in Scandinavië te gaan, dat lukte binnen een paar weken met hulp van alle opa's en oma's." Hoe lang een actie duurt, wisselt overigens ook. "Het mag ook niet storend worden, niet te vaak hetzelfde fonds", legt hij uit.