Hoe voorkomen we dat energiebedrijven binnenlopen door prijsplafond?
Per 1 januari betaal je tot een bepaald verbruik een maximale prijs voor gas en elektriciteit. De overheid compenseert energieleveranciers als hun tarieven hoger liggen. Maar hoe vemijden we dat energieleveranciers profiteren en we ze te veel betalen?
Om ervoor te zorgen dat huishoudens door de torenhoge energieprijzen niet in de financiële problemen komen, krijg je in november en december 190 euro terug op je energierekening.
En vanaf 1 januari is er een prijsplafond, tot een bepaalde hoeveelheid, van 1,45 euro per kubieke meter gas en van 0,40 euro per kilowattuur (kWh).
Dat scheelt je flink in je portemonnee. Het verschil tussen de prijs die je energieleverancier rekent en het prijsplafond, betaalt de overheid aan energiebedrijven.
Controle
Maar politieke partijen maken zich zorgen dat energiebedrijven profiteren en te veel vergoed krijgen van de overheid (en dus van de belastingbetaler). "We vinden het belangrijk dat er niet ineens enorme overwinsten worden behaald met publiek geld", zegt woordvoerder Barbara Bosma van GroenLinks.
"Het wordt een subsidieregeling voor elektriciteitsbedrijven", vreest Renske Leijten, lid van de Tweede Kamer voor de SP.
In onderstaande video zie je hoe het prijsplafond werkt:
Kabinet bezorgd
Ook het kabinet is 'zeer bezorgd over de mogelijke risico's van overwinsten', zei minister Kaag van Financiën gisteravond nog in de Tweede Kamer. Maar op de vraag hoe die overwinsten zoveel mogelijk kunnen worden beperkt, moet zij het antwoord nog schuldig blijven.
Voor 1 november komt er een nadere duiding van minister Jetten van Klimaat en Energie, zegt ze.
Accountants en ACM
Er is in ieder geval een rol weggelegd voor accountants en voor de ACM, licht woordvoerder Tim van Dijk van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) toe.
"Er komt, zoals altijd bij subsidieregelingen, een accountantscontrole voor alle subsidiegelden die zijn uitgekeerd."
"Mocht achteraf blijken dat er te veel subsidie is uitgekeerd, dan kan dat teruggevorderd worden." Maar ook hij kan nu niet meer details geven. De exacte voorwaarden zijn onderdeel van de uitwerking van de regeling met Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), aldus Van Dijk.
Hoeveel is te veel?
Dat gebrek aan details betekent dat we nu niet precies weten hoeveel energieleveranciers betaald straks krijgen door de overheid. Het gaat weliswaar in principe om het verschil tussen de prijs die een leverancier rekent en het prijsplafond. Maar als later blijkt er te veel is betaald, dan zal dat moeten worden terugbetaald.
Een groot punt van zorg, hoe weten we of energiemaatschappijen hun tarieven niet kunstmatig hoog houden of de prijzen lekker verhogen, wetende dat de overheid toch betaalt?
Hier ziet het kabinet een rol voor de ACM. Maar hoe dat precies in zijn werk zal gaan, moet nog worden uitgewerkt. Nu houdt de ACM in ieder geval toezicht of de energieleveranciers redelijke tarieven rekenen. Dat geldt ook voor de tarieven die onder het prijsplafond vallen, zegt Van Dijk nog.
Twijfels
Maar Leijten heeft haar twijfels of de ACM dat in goede banen gaat leiden. "De ACM kijkt naar de tariefstelling, maar niet naar winsten en de prijsopbouw." Ze heeft ook haar twijfels bij het vooraf betalen van een vergoeding aan energieleveranciers, om later, indien nodig, te veel betaalde bedragen terug te halen. Ze vreest 'eindeloze discussies achteraf'.
In onderstaande video zie je hoe de speciale uitzending van RTL Z waarin vragen van kijkers worden beantwoord:
De controle op hoeveel de overheid zal moeten betalen aan energiebedrijven krijg je waarschijnlijk niet 100 procent waterdicht, maar voor 90 tot 95 procent moet dat wel lukken, denkt energiedeskundige Martien Visser echter.
Zon vs gas
Of energiebedrijven die veel stroom opwekken met zon en wind, en die dat waarschijnlijk tegen een lagere prijs kunnen dan bedrijven die daar nog veel gas voor nodig hebben, een lagere vergoeding krijgen, kan Van Dijk nu nog niet aangeven.
Het lijkt wel logisch, denkt energiedeskundige Gerben Hieminga van ING. "Daarvoor zul je wel de boeken moeten induiken."
Elke maand voorschot
In de praktijk zal de overheid elke maand een bedrag overmaken naar energiebedrijven. Dat bedrag is een voorschot, gebaseerd op het aantal kuub gas en kWh stroom die zij naar verwachting zullen leveren.
Later wordt bekeken hoeveel gas en stroom er daadwerkelijk is geleverd en of energiebedrijven nog extra uitgekeerd moeten krijgen of dat ze moeten terugbetalen.
Zo zullen gas- en elektriciteitsbedrijven niet het loodje leggen, zij krijgen immers nog altijd de prijs die ze hadden willen vragen. En tegelijkertijd hoeven consumenten niet in de kou te zitten.