Topambtenaren: voorlopig geen geld voor extra uitgaven, zorguitgaven onhoudbaar
Een groep van topambtenaren adviseert een volgend kabinet om vooral niet te bezuinigen, maar óók om niet meer uit te geven. Omdat het nu nog niet duidelijk is hoe de economie zich ontwikkelt, is het niet verantwoord om de uitgaven te laten stijgen.
Dat staat in een invloedrijk advies van de Studiegroep Begrotingsruimte. Dat is een club van topambtenaren die traditiegetrouw een advies uitbrengt als er verkiezingen voor de deur staan.
Nu niet bezuinigen
Het eerste advies is de laatste maanden al veel gehoord: dit is niet het moment om te bezuinigen. Als de overheid nu minder uitgeeft, wordt de crisis daar waarschijnlijk alleen maar ernstiger van.
De economie ondersteunen zolang het nodig is, dat is volgens de topambtenaren juist wel een goed idee. Ook als dat veel geld kost.
Geen extraatjes
Want het verhogen van de staatsschuld, dat is op dit moment niet zo'n probleem. De schuld loopt dit jaar zeer hard op, met tientallen miljarden euro's, maar dat brengt ons nog niet in de gevarenzone. Pas als de uitgaven structureel uit de pas lopen met de inkomsten, dan gaat het mis.
En dus moet de volgende regering voorlopig geen structurele uitgaven of lastenverlichtingen beloven, tenzij ergens anders op de begroting even grote inkomstenstijgingen of besparingen staan.
De kans is volgens de groep namelijk nogal groot dat de inkomsten en uitgaven door de crisis blijvend uit het lood zijn geslagen. Als de uitgaven dan ook nog eens worden vergroot, moet er later alleen maar harder ingegrepen worden.
Zorgen om de zorg
Over onhoudbare uitgaven gesproken: wat dat betreft is de zorg een hoofdpijndossier. In tegenstelling tot de rest van de collectieve sector krijgt de zorg er namelijk automatisch geld bij.
Niet alleen door de vergrijzing, maar ook omdat er automatisch geld wordt vrijgemaakt om kwaliteitsstijgingen te bekostigen. Daaraan komt geen politiek besluit te pas. Ook stijgt de vraag naar zorg als het besteedbaar inkomen van mensen stijgt.
Door dat automatisme, dat wettelijk geregeld is, hebben zorguitgaven in feite voorrang op – en gaan ten koste van – uitgaven aan bijvoorbeeld onderwijs of defensie.
'Rekening wordt alsmaar hoger'
Als er te lang wordt gewacht om dat aan te pakken, zitten we straks alleen maar met meer gebakken peren, is de waarschuwing.
"Voor de gezondheid van de Nederlandse overheidsfinanciën op de lange termijn is het verstandig om de stijging van de zorguitgaven structureel af te remmen", schrijven de ambtenaren. Zij adviseren om op tijd maatregelen te nemen. "Het doorschuiven van de rekening is immers niet gratis: de rekening wordt alsmaar hoger als ingrijpen wordt uitgesteld."