Kun je als avondmens veranderen in een ochtendmens?

In Dear Good Morning pleit Lienke voor een energieke ochtend. "Mijn missie is om van iedere Nederlander een ochtendmens te maken. Samen met verschillende slaapexperts heb ik een stappenplan gemaakt", zegt Lienke tegen EditieNL.

Voordelen

Ze is ervan overtuigd dat ochtendmensen veel voordelen hebben. "Zij lopen voor op avondmensen. De maatschappij is ingesteld op ochtendmensen. Ochtendmensen zijn fitter, gelukkiger en succesvoller", aldus Lienke.

Lienke probeert mensen te motiveren om de ochtend goed te benutten en als moment voor zichzelf te zien. "Ga iets doen waar je energie van krijgt, bijvoorbeeld sporten of wandelen met de hond. Dan heb je de voordelen van eerder opstaan én je hebt al gesport. Daarvan krijg je een dubbel euforisch gevoel."

Eigen transformatie

Zelf was ze ook ooit een avondmens. "Ik haatte de ochtend. Ik vond het vreselijk. Nu ben ik echt een ochtendmens. Als ik niet sport, word ik echt chagrijnig. Ik denk dat mensen zich moeten afvragen of ze wel écht een avondmens zijn – in dat geval is het namelijk wel moeilijk om ochtendmens te worden – of dat ze zichzelf gewoon wakker houden met blauw licht van hun tv of telefoon."

Hoe dan?

Lienke's stappenplan in een notendop:

Stap 1: "Focus op je slaap. Zorg dat je genoeg nachtrust krijgt."

Stap 2: "Sta eerder op. Ik spreek 's ochtends hardop uit wat ik die dag wil bereiken. Het is echt een mindset. Ik hanteer de 15-seconderegel: na 15 seconde moet ik uit bed zijn en gooi ik een plens water in mijn gezicht. Geef jezelf schouderklopjes en complimenteer jezelf als het gelukt is."

Stap 3: "Ga lekker sporten! Daar voel je je fitter door."

Stap 4: "Werk aan je motivatie. Kom niet aan met 'ja maar ik heb kinderen' of 'ja maar ik heb geen tijd'. Alle smoesjes heb ik voor mezelf verworpen met een tegenargument."

Twijfels

Chronobioloog Bert van der Horst heeft zijn twijfels bij het stappenplan. "Of je een avond- of ochtend mens bent is genetisch bepaald, net als de slaapduur die je nodig hebt", vertelt hij aan EditieNL. 

"Je kunt door simpelweg eerder op te staan dan ook niet een ochtendmens worden. Dat je eerder opstaat betekent niet dat je ook evenredig eerder gaat slapen."

Chronotype aanpassen

Wel kun je jezelf trainen om je zogenoemde 'chronotype' aan te passen. "Je kunt door de juiste blootstelling aan licht – veel (blauw) licht in de ochtend, weinig in de avond – je klokje proberen te verschuiven. Maar permanent aanpassen kan niet."

Ochtend- of avondmens?

Ongeveer twintig tot dertig procent van de mensen is een avondmens. Zij gaan na middernacht slapen, en staan het liefst weer om een uur of negen op. Nog eens twintig tot dertig procent van de bevolking bestaat uit ochtendmensen. Zij staan om een uur of zes op. En ongeveer de helft van de mensen zit er net tussenin.

Bron: Chronobioloog Niki Antypa van de Universiteit Leiden

Mensen zoals Lienke, die het toch lukt om ochtendmens te worden, zijn vermoedelijk mensen die van nature al een gemiddeld chronotype hebben, of avondmensen die van nature weinig slaap nodig hebben. "Het zou leuk zijn om dat eens wetenschappelijk te onderzoeken."

Verwachtingen van maatschappij

Avondmensen kunnen volgens Van der Horst problemen ondervinden vanwege hun ritme. "Het is niet zo dat de economie er niet op ingesteld is: tegenwoordig draait die 24/7. Het probleem zich 'm echter in de werk- en schooltijden: vaak tussen 9.00 en 17.00 uur."

Een avondmens heeft een wekker nodig om op tijd op te staan. "Dat betekent dat hij of zij minder slaap krijgt, en dat kan uiteindelijk leiden tot obesitas. Bij mensen die in ploegendiensten werken – en dus geen ritme hebben – zien we bovendien dat zij sneller last krijgen van psychische aandoeningen, hart- en vaatziekten en diabetes."

Leeftijd en tijd van het jaar

Je chronotype kan trouwens per leeftijd verschillen, weet hij. "Jonge kinderen zijn echt ochtendmensen. Studenten worden vaak meer avondmensen."

De zomer- en de wintertijd hebben ook invloed. "In de zomertijd besluiten we dat we een uur eerder opstaan. Dat betekent eigenlijk dat je nog eerder moet opstaan dan je lichaam van nature zou willen. Voor avondmensen vergroot dat de kans dat zij nog minder gaan slapen."