In shock door documentaire over visserij, maar passen we ons gedrag ook aan?
Wat is de impact van visserij op de zee? Netflix-documentaire Seaspiracy geeft een rauw beeld van visserij en het leven op zee. Dat maakt veel los bij mensen, blijkt wel uit de vele geschokte reacties op bijvoorbeeld social media. Zorgt zo'n documentaire ook echt voor verandering?
Seaspiracy zorgt voor heel wat discussies op Twitter. Zo schrijft Arjan: "Ben begonnen aan Seaspiracy en nu wil ik nooit meer vis". Ook Miriam schrijft: "Wat word ik hier door en door verdrietig van, en ook vis eet ik vanaf vandaag nooit meer".
De film komt volgens filmrecensent Remke de Lange dan ook op een moment waarop mensen steeds bewuster zijn met hun eten en waar het vandaan komt. "Ik kan me voorstellen dat het bijdraagt aan dat mensen anders gaan denken, maar ik weet niet of mensen echt gaan stoppen met vis eten", zegt De Lange.
Nieuwe inzichten
De film kaartte problemen aan die De Lange, zelf al dertig jaar vegetariër, ook nog niet allemaal kende. "De impact op oceanen was nieuw voor mij. Ik realiseerde zelf niet dat het leeghalen van de oceanen bijdraagt aan de CO2-uitstoot", vertelt ze. "Je houdt wel nieuwe inzichten aan de film over en het geeft een andere kijk op de natuur."
Bekijk hier de trailer van Seaspiracy
Maar de filmrecensent heeft ook kritiek op de documentaire. "Het is vrij veel informatie bij elkaar geharkt, te complex om in één film te verwerken. Het werd zwart-wit verteld, de nuance was eruit", zegt ze. Ook kun je je volgens haar afvragen of alles wel waar is. "Al mag de grootschalige voedselindustrie goed kritisch bekeken worden."
Autoriteit
We zijn dan wel geschokt als we zo'n film kijken, maar passen we ons gedrag daarna ook echt aan? "Kleine kans", zegt Reint Jan Renes, gedragsdeskundige van de Hogeschool van Amsterdam. Als voorbeeld geeft hij de documentaire van Al Gore uit 2006, over klimaatverandering.
"Dat heeft veel verandering teweeg gebracht en was even een heel belangrijk thema", zegt de gedragswetenschapper. "Maar uiteindelijk komt toch de dagelijkse realiteit om de hoek kijken."
Dat zal bij Seaspiracy waarschijnlijk ook zo gaan. "Het zorgt echt voor reacties van: 'ik ben geshockeerd, dit wist ik echt niet'. Mensen maken zich dan oprecht grote zorgen. Maar daarna komt het gevoel: 'maar wat moet ik dan, wat kan ik doen'?" legt Renes uit. Als er een autoriteit ontbreekt die vertelt wat we echt moeten doen, is de kans volgens Renes klein dat we ons gedrag daadwerkelijk veranderen.
Dagelijkse routine
Toch is zo'n documentaire wel belangrijk. "Een van de elementen om in verandering te komen is wel dat je ergens zorgen over krijgt", zegt Renes. "Maar het moet concreet worden. Mensen kunnen wel gaan nadenken en hierdoor op een andere partij gaan stemmen."
Het is voor veel mensen waarschijnlijk ook moeilijk om te stoppen met het eten van vis, omdat dit in hun dagelijkse routine zit. Renes: "Dan is het lastig om dat eruit te krijgen. En ook lastig om dan te bedenken: welke vis mag wel en welke niet. Dan val je toch snel terug in je vertrouwde gedrag."
Het gevoel dat je in je eentje iets doet, demotiveert ook nog eens. "Het is te veel om in je eentje te doen."