Spreekrecht zonder verdachten in de zaal: hoeveel zin heeft het eigenlijk?

Vanaf vandaag maken 90 familieleden uit verschillende landen gebruik van hun spreekrecht. Het is nog nooit voorgekomen dat tijdens een strafproces zoveel slachtoffers aan het woord komen. Er is alleen niet één verdachte waar ze zich tot kunnen richten. Alle vier de verdachten zijn afwezig.

Russische Federatie

Sommige nabestaanden richten zich daarom tot de Russische Federatie, weet Arlette Schijns, advocaat van de nabestaanden. "Vooral vanuit de gedachte dat er nog een hoop onduidelijkheid is over de toedracht. Waar kwam die raket vandaan? Bovendien verspreidt die federatie nog steeds desinformatie. Sommige nabestaanden zit de opstelling van Rusland erg dwars. Maar er zijn ook nabestaanden die het spreekrecht heel dicht bij zichzelf houden", vertelt ze aan EditieNL.

Maar er zijn volgens Schijns ook veel mensen die gaan twijfelen over het spreekrecht, nu de verdachten er niet zijn. "Heel veel mensen nemen dat toch mee in hun overweging. Maar we hebben toen gezegd dat het niet helemaal zinloos is. Er is een openbare livestream, dus  misschien komt het alsnog bij ze terecht. En je doet het ook voor de rechters. Dat zijn ook mensen en deze verklaringen laten niemand onberoerd. In andere rechtszaken zie ik dat rechters het spreekrecht laten meewegen."

Sluitstuk

Volgens Roy Heerkens van Slachtofferhulp Nederland verschilt het sterk per nabestaande hoe ze ermee omgaan dat er geen verdachte aanwezig is. "Het ene slachtoffer vindt het fijn om zich tot een verdachte te richten, maar voor de ander is dat niet belangrijk", vertelt hij aan EditieNL.

Voor veel mensen is het alsnog fijn om gebruik te maken van het spreekrecht. "Het is het laatste wat ze kunnen doen. Voor de nabestaanden is het een soort sluitstuk. Pas daarna kan de verwerking beginnen."

Spreekrecht

In verschillende grote zaken mochten slachtoffers of nabestaanden in het verleden gebruik maken van het spreekrecht. Bijvoorbeeld in de rechtszaak van Nicky Verstappen, waar Nicky's moeder Berthie en zijn zus Femke zich tot Jos B. richtten. Ook de nabestaanden van de tramaanslag in Utrecht spraken verdachte Gökmen T. toe. De vader van Anne Faber richtte zich op zijn beurt tot Michael P., de moordenaar van zijn dochter.

Herstel

Voor het herstel maakt het volgens Heerkens niet uit dat de verdachten afwezig zijn. "Je kunt alsnog zeggen wat je wil zeggen. Toch zouden veel nabestaanden de verdachten liever in de zaal hebben. Je wil ze het liefst persoonlijk aanspreken."

Maar met een verdachte in de zaal kan de sfeer ook extra gespannen zijn, benadrukt advocaat Schijns. "Dat is spannend, want hoe gaat die reageren? In een normaal strafproces vraagt de rechter aan de verdachte of die nog wil reageren en soms komt er nog een reactie met excuses. Maar Gökmen T. ging bijvoorbeeld heel erg schreeuwen."