Rijke families: zo vergaarden de Van der Vorms 9 miljard euro
De familie Van der Vorm kan terugkijken op een goed jaar. Volgens zakenblad Quote groeide haar vermogen met 200 miljoen tot 9,2 miljard euro. Daarmee zijn de Van der Vorms dit jaar goed voor de tweede plek in de lijst van rijkste Nederlandse families. Hoe vergaar je zo’n gigantisch vermogen?
De grondlegger van het huidige miljardenvermogen van de familie werd niet met een gouden lepel in de mond geboren. Willem van der Vorm (1873-1957) was een zoon van een vlasboer in IJsselmonde, vlak onder Rotterdam. In 1890 trok hij naar de havenstad om zijn fortuin te maken.
Geheime deal
Dat lukte, en niet zo'n beetje. Willem begon als loopjongen, volgde een opleiding tot boekhouder en ging werken voor de Scheepvaart & Steenkolen Maatschappij (SSM).
In 1905 nam hij de SSM over, en bouwde de kolenhandel uit. In de jaren dertig verkocht hij het bedrijf in een geheime deal aan een concurrent.
Voor de buitenwereld bleef Van der Vorm de grote man achter de SSM. Maar de verkoop leverde hem het geld op om ook te investeren in andere sectoren. Hij kocht grond, kunst en belangen in andere bedrijven. Daarmee groeide hij uit tot een van de machtigste figuren in de Rotterdamse haven.
Holland Amerika Lijn
Zo raakte hij in de jaren dertig betrokken bij de Holland Amerika Lijn (HAL). De rederij was opgericht in 1873 en liet schepen varen tussen Rotterdam en de havens in Noord- en Zuid-Amerika.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is de HAL niet opgericht door de familie Van der Vorm. De Holland Amerika Lijn was in de financiële problemen terecht gekomen door te hoge leningen en de wereldwijde economische crisis.
Dankzij steun van Van der Vorm en een groep ondernemers kon het bedrijf zijn hoofd boven water houden. Het leverde de familie een flink pakket aandelen in de rederij op, en een zetel in de raad van toezicht.
Nieuwe werkelijkheid
Na het overlijden van de kinderloze Willem in 1957 viel het vermogen toe aan zijn neven. Neef Willy, die al in 1950 directeur van de Holland Amerika Lijn was geworden, werd in 1960 president-directeur.
Brochure voor cruises van de Holland Amerika Lijn uit 1960.
In deze jaren moest de HAL zich aanpassen aan een nieuwe werkelijkheid. Het gewone passagiersvervoer over de Oceaan liep door de opkomst van de luchtvaart flink terug. Daarom zette Willy de schepen van 'de Lijn' steeds vaker in voor cruises.
Dankzij het aanboren van deze belangrijke markt kon de familie blijven investeren in het bedrijf, onder meer met het nieuwe vlaggenschip SS Rotterdam. Het in 1959 gebouwde schip is, na een kostbare restauratie, tegenwoordig in gebruik als hotel.
Greep versterkt
Met het overlijden van Willy in 1963 kwam de derde generatie aan het roer, die opnieuw de schouders onder de HAL moest zetten. Zo moest zijn opvolger Nico halverwege de jaren zestig tegengas geven aan aandeelhouders, die het bedrijf wilden opheffen.
Maar de familie bleef in de Holland Amerika Lijn geloven. Bij een reddingsactie wisten de Van der Vorms hun greep op de rederij bovendien te versterken. "Degenen die hun aandelen toen niet van de hand deden, behoefden dat niet te betreuren", schreef Nico's necroloog in 1995.
Op de schop
In de jaren zeventig nam Nico van der Vorm het bedrijf volledig op de schop. Hij verkocht de vrachtdivisie en zette vol in op cruises en toerisme. Het Nederlandse personeel aan boord werd grotendeels vervangen door Aziaten.
Het hoofdkantoor verhuisde van Rotterdam naar de Verenigde Staten. Het karakteristieke Rotterdamse hoofdkantoor van de HAL kwam leeg te staan en is tegenwoordig in gebruik als hotel-restaurant.
Investeringsmaatschappij
Eind jaren tachtig volgde een nieuwe omslag. Nico en zijn zoon Martijn verkochten het cruisebedrijf in 1988 aan een Amerikaanse concurrent. Die verkoop leverde 1,2 miljard gulden op, omgerekend ruim een half miljard euro.
De familie ging daarmee niet potverteren. Zij liet het geld in het bedrijf zitten, en vormde het om tot een investeringsmaatschappij. HAL Investments stak geld in maritieme bedrijven, zoals baggeraar Boskalis en tankopslagbedrijf Vopak. Maar ook investeerde het in andere sectoren.
Zo kocht Martijn van der Vorm in 1996 het Nederlandse Pearle, en bouwde daaromheen een wereldwijde divisie brillenwinkels. In 2015 bracht Van der Vorm dat bedrijf, GrandVision, naar de beurs. Daarbij hield HAL Investments een belang van 76 procent, maar verzilverde het voor één miljard euro aan aandelen.
Geheel in de traditie van de familie wordt ook dit geld opnieuw geïnvesteerd. Zo nam HAL vorig jaar een belang in webwinkel CoolBlue en wordt de investeerder genoemd als mogelijke koper van energieconcern Eneco.
Succesformule
Wat is de succesformule van de Van der Vorms? In de eerste plaats wist de familie altijd goed mee te bewegen met de veranderingen van de markt. Zo profiteerde ze van het groeiende belang van Rotterdam als havenstad in de eerste helft van de twintigste eeuw en de opkomst van het toerisme in de naoorlogse jaren.
De familie was niet bang voor controversiële stappen. Het geleidelijk verbreken van de banden tussen de HAL en Nederland werd ze niet in dank afgenomen, maar zorgde wel voor het behoud van het bedrijf.
Vermogen verzestienvoudigd
Het geld dat uiteindelijk binnenstroomde door de verkoop van de vracht- en cruiseschepen werd niet verbrast, maar opnieuw geïnvesteerd. Na de verkoop van de cruisetak is het vermogen van de familie daardoor ruimschoots verzestienvoudigd.
Zo is de familie Van der Vorm, ondanks een recente koersdaling van HAL Investments, de op een na rijkste familie van Nederland gebleven.