Eigen schuld: zo kom je erin, en zo kom je er weer uit

In de schulden

Hanneke de Vreugd-Kromhout (43) zat tien jaar lang in de schulden. Het is onze eigen schuld dat we erin zijn geraakt. Weet je, als je geen verantwoordelijkheid neemt dan kun je ook nooit uit de problemen komen. Je kan iedereen wel de schuld gaan geven, maar zelf heb je er ook een groot aandeel in.

Bij ons ging dat zo: mijn man en ik waren nog jong en naïef. Ruim tien jaar geleden werkten we allebei op de bloemenveilig. We maakten lange dagen, werkten zo'n 50 uur per week. Tot ik ziek thuis kwam te zitten en we bovendien net een baby hadden. Mijn man vroeg of hij 8 uur per dag mocht gaan werken, om meer thuis te zijn voor mij en onze baby. Volgens de werkgever was dat geen optie en na een ander onbenullig akkefietje nam mijn man ontslag. Op dat moment voelde dat heel goed; kiezen voor jezelf. Ook als dat betekende dat hij dan zonder werk thuis kwam te zitten.

Hij zou vast snel een nieuwe baan vinden, dachten we. Hoopten we. Mijn man vroeg dan ook geen uitkering aan. Nee, wij zijn van het credo 'niet lullen maar poetsen'. Inmiddels had ik ook ontslag genomen vanuit de ziektewet. Werkdagen van langer dan 8 uur in combinatie met een klein kind, zag ik niet zitten. Dat kon simpelweg ook niet. Mijn man ging solliciteren, maar dat ging moeizaam. Hij kwam maar niet aan een baan. Bovendien werd mijn schoonmoeder ernstig ziek. Daarmee kwamen er letterlijk en figuurlijk extra zorgen bij en braken we ons spaargeld aan. Daar zouden we het voorlopig wel even mee kunnen redden. Maar dat werd natuurlijk ook steeds minder en opeens zaten we vast.

Het dieptepunt

We hadden een koophuis met een hoge hypotheek, de rente daalde en we wilden onze hypotheek oversluiten zodat we minder per maand zouden moeten betalen. Maar op papier hadden we daar niet genoeg geld voor, allebei zo zonder baan. En voor een huurwoning waren we niet urgent genoeg. Dus die torenhoge hypotheek moesten we blijven ophoesten, de rekeningen van het gas, water en licht bleven doorlopen, er moesten boodschappen worden gedaan, en ga zo maar door. Ja, het vliegt er echt met bakken uit, en dan heb je nog niet eens iets geks gedaan.

De kinderopvangtoeslag werd ook stopgezet. Ik had geen baan en dus ook geen recht meer op kinderopvang. En zo gebeurt het dat je een herhaalrecept van 12,50 euro bij de apotheek niet meer kunt betalen en daar vervolgens incassokosten van 50 euro bovenop komen waardoor het al helemaal onbetaalbaar wordt. Van de ene ellende vielen we in de andere.

We gingen gaten met gaten vullen. Kregen we een aanmaning van de gasservice dat ze het gas zouden afsluiten als we niet zouden betalen, dan sprokkelden we al het geld wat we hadden bij elkaar om die rekening te betalen. Ene probleem opgelost, andere gecreëerd, want nu konden we voor de rest van de maand geen boodschappen meer doen. We kregen brieven met dreigementen dat als we niet binnen drie dagen zouden betalen, ze dan beslag kwamen leggen op ons huis. Als een van onze kinderen jarig was, moest ik bij anderen smeken om een klein bedrag zodat ik een cadeautje kon kopen bij de Action. Sinterklaas sloegen we steevast over, dat konden we echt niet betalen. Leg dat maar eens uit aan een klein kind. Ja, het is echt heel erg geweest.

Kijk, de schuldsanering is ook niet voor iedereen, hè? Op papier hadden we namelijk nog steeds ons koophuis, en dus genoeg eigen vermogen. Ja, dat was waar, maar dat dure huis was echt een groot blok aan ons been. Ik heb huilend aan balies gestaan. Als ik een huurhuis had gehad, was de helft van onze schulden kwijtgescholden. Het is ontzettend krom.

Zes jaar lang hebben we geleefd van 5 euro per dag. Omdat ik destijds ziek uit dienst ben gegaan, had ik een vaststellingsovereenkomst met recht op WW. En we kregen ieder kwartaal kinderbijslag. Daarmee moesten we het doen.

Ondertussen waren mijn man en ik druk aan het solliciteren. De crisis was net begonnen en we kwamen simpelweg niet aan een baan. Werkelijk alles heb ik geprobeerd. Ik wilde zelfs als vakkenvuller of schoonmaakster aan de slag. En ook voor een hongerloontje. Als ik maar geld verdiende. Maar nee, dat kon niet, want ik was zogenaamd overgekwalificeerd. Ik heb meerdere malen gesmeekt om mij aan te nemen voor het salaris van een 16-jarige. Ik wilde zó graag werken en geld verdienen.

Mijn ouders waren zo lief onze boodschappen te betalen. Dat konden ze zich twee jaar lang veroorloven. Daarna was hun potje ook op. Kijk, als 'schulden-overlever' kan ik zeggen: je moet er doorheen. Hoe bitter het ook is. Er is in dit proces geen ruimte voor ego. Kleding krijgt louter een nuttige functie; om je te bedekken en warm te houden. Dus als dat tweede- of zelfs derdehands is, ben je daar al hartstikke blij mee. Eten doe je omdat het voedzaam is, niet omdat je het per se lekker vindt.

In deze periode raakte ik per ongeluk zwanger van ons tweede kindje. Mijn man en ik hebben er serieus over nagedacht of het niet verstandiger was de zwangerschap af te breken in verband met onze financiële situatie. Hoe triest is dat?

Uit de schulden

Mijn tip voor wie in de schulden zit: blijf altijd in gesprek met de afzender van je rekeningen. Een rekening ongeopend onderop de stapel leggen, maakt niet dat-ie verdwijnt. Open 'm, kijk wat je wél kunt betalen en laat dat ook weten. Zo ben ik naar de bank gegaan, heb ze uitgelegd wat onze situatie was en dat we echt de intentie hadden eruit te komen. Ik zei: ik betaal de zorgverzekering als eerste, daarna probeer ik 70 procent van de hypotheek te betalen en het laatste beetje geld gaat naar de energiemaatschappij. Ik deed wat ik kon.

Uiteindelijk kregen we allebei via via een baan. Ik mocht een zwangerschapsverlof opvullen en werd de assistente van een dominee. Mijn man ging aan de slag als boxmedewerker. Dag in dag uit werkten we keihard en beetje bij beetje konden we onze schulden aflossen. Ik maakte elke maand een keurig overzicht met wat er binnenkwam en wat er weer uitging en wat we konden aflossen. Jaar, na jaar, na jaar ging dat zo door. Tot we na 10 jaar nu volledig schuldenvrij zijn. Een zegen.

Het eerste geld dat ik verdiend heb en niet hoefde uit te geven aan schuldeisers, heb ik besteed aan een voetballidmaatschap voor onze oudste zoon. Plus voetbalschoenen en een tenue natuurlijk. Hij wilde al jaren op voetbal, maar eerder konden we dat niet betalen.

Inmiddels zijn we drie jaar lang schuldenvrij en lacht het leven ons weer toe. Ik ben een eigen bedrijf begonnen waarmee ik andere mensen help de juiste richting te vinden, als ze het even niet meer weten. Dat kunnen inderdaad geldproblemen zijn of iemand die met een burn-out thuis op de bank zit. Mijn man heeft ook een leuke baan met een goed inkomen en inmiddels kan ik volmondig zeggen dat we gelukkig zijn, mijn man, ik en onze twee prachtige kinderen.

We zijn door een hel gegaan. Ja, onze relatie ook. Het was echt niet leuk. Maar we hadden geen keus. Uit elkaar gaan kon niet, want we hadden elke euro van elkaar nodig. Tien jaar lang is geld de regisseur geweest van ons leven, en dat is niet fijn. Tien jaar lang hebben we ongelukkig geleefd, maar we zijn er op eigen kracht bovenop gekomen en dat geeft echt een machtig gevoel."

Dit zegt de expert

Moneyblogger Renee Lamboo, van Porterenee.nl reageert: "Ik vind het knap dat Hanneke eigen verantwoordelijkheid neemt. Er waren heel wat externe factoren die bijdroegen aan hun schulden. De crisis, ziekte. Maar ze zegt ook: dat dure huis nekte ons, en daar hebben we toch zelf voor gekozen.

Mensen maken vaak gebruik van hun maximale leenruimte wanneer ze een woning zoeken. Als de bank zegt dat het kan, dan geloven zij ook dat het kan. Maar zoals het verhaal van Hanneke laat zien: het leven kan ook tegenzitten. En tegenslag komt vaak niet alleen. Zo kan je financiële situatie in één klap enorm veranderen. Kleine schulden groeien door incassokosten en andere bijkomende kosten heel snel uit tot grote schulden. Dit is een systeem waar naar mijn idee verandering in moet komen. Vaak zijn de kosten die over de schulden heen komen totaal buiten proportie.

Het is te bewonderen dat Hanneke en haar man hun hand niet wilden ophouden. Ze wilden hun eigen boontjes doppen. Maar in loondienst heb je gewoon betaald voor dat recht. Als je daar (even) gebruik van moet maken, is dat geen schande. Al snap ik het gevoel het liever zelf te willen doen en niet afhankelijk te willen zijn.

Na tien jaar aflossen zijn Hanneke en haar gezin nu schuldenvrij. En dat zelfs zonder schuldsanering. Heel knap. Er wordt vaak te luchtig gedaan over geld, vind ik. 'Ach, het zijn maar centen.' Het verhaal van Hanneke laat zien dat het echt wel invloed heeft op je levensgeluk. Meer geld maakt niet per definitie gelukkiger, maar te weinig geld hebben om boodschappen of medicijnen te kunnen betalen, maakt wel ongelukkig. Hanneke kan het weten."