'Je bent geen goede moeder!' De moedermaffia weet het altijd beter

Wat ze ook deed, het was nooit goed. Martine Witteveen (44) kreeg aan de lopende band de moedermaffia over zich heen toen haar dochter (9) jonger was. "Samen slapen kon écht niet, fietsen met een draagzak was levensgevaarlijk, dat ik haar geen snoep gaf was zielig. Er stond altijd wel iemand klaar met een oordeel. Zeker de eerste 4 jaar was er die continue bemoeienis."

Dat begon al bij de zwangerschap, zegt ze. "'Je gaat toch wel minder werken?', vroegen ze dan. Hoezo? Ik werk vier dagen, en dat blijf ik doen. 'Je kunt je kind niet zoveel dagen naar de opvang doen.' 'Je hebt toch geen kind om te werken?' Iemand zei zelfs letterlijk: 'Dan kun je geen goede moeder zijn.' Toen stond ik wel even met mijn mond vol tanden: zeg je dit nou echt?" Vaker dan expliciete oordelen zijn het subtiele hints, merkt ze. "Ze zeggen het niet, maar je voelt aan alles: die vindt hier iets van."

Dat Martine in het ziekenhuis wilde bevallen omdat ze pijnbestrijding wilde, was ook voer voor kritiek. "Dat is toch niet nodig, je kunt het zelf, waarom beval je niet thuis?" Je moet wel heel stevig in je schoenen staan om ondanks al die opgedrongen meningen je eigen plan te trekken, zegt Martine. "Zeker als je net voor het eerst moeder bent geworden is alles onzeker, dan word je snel aan het twijfelen gebracht door andere moeders die het beter denken te weten. Waarom bekrachtigen we elkaar niet wat meer in plaats van elkaar onzeker te maken? Als je ergens mee worstelt, deel het met elkaar en help elkaar verder, zonder te oordelen. Heb een beetje empathie en mededogen, daar schieten we veel meer mee op."

'Niet een beetje jong?'

Nadeche van Ackooij (34), moeder van een tweeling van 2 en een zoon van 3, heeft de meningenlawine ook over zich heen gekregen. Dat ze pas na haar 30ste moeder werd, was vreemd. Dat ze foto’s van haar kinderen op Instagram zet, was niet oké. Dat ze alweer zo snel zwanger was van de tweede – en gelijk de derde, want het bleek een tweeling – was onverantwoord. En ook dat ze haar kinderen af en toe voor een filmpje zet om dan wat meer aandacht te kunnen besteden aan een van de andere kinderen, kwam haar op kritiek te staan. "Als je drie kleine kindjes hebt, zoek je soms een uitweg, en ja, dan kijken ze soms iets langer dan 5 minuten naar een filmpje. 'Zijn ze niet een beetje jong?', krijg ik te horen van volgers als ze dat op Instagram zien. 'Is zo’n filmpje nou nodig?'"

De meeste moeders die advies geven doen dat met de beste bedoelingen, gelooft Nadeche. "Maar sommigen lijken geen empathisch vermogen te hebben en geven hun mening zonder te beseffen dat het ook kwetsend kan zijn. Het is prima als je trots vertelt over hoe je het zelf doet, maar dat kan ook zonder een ander een schuldgevoel aan te praten. Zelf heb ik ook wel vaak een mening, maar sinds ik zelf moeder ben, hou ik die lekker voor me."

Nadeche, die om medische redenen geen borstvoeding kán geven, vond vooral de borstvoedingslobby erg confronterend. "En dat wordt al gevoed vanuit de overheid, door bij wet vast te leggen dat er op de eerste kunstvoeding nooit korting gegeven mag worden. Ik heb daar zelfs een brief over geschreven aan de minister." Een vriendin van Nadeche trok zich zoveel aan van de moedermelkmaffia dat ze borstvoeding bleef geven tot ze er zelf bijna aan onderdoor ging, vertelt Nadeche.

Te lang borstvoeding

Maar ook als je láng borstvoeding geeft is het niet goed. Annelies Bondo (38) kreeg juist daar commentaar op. "Onze oudste zoon heb ik anderhalf jaar borstvoeding gegeven, de jongste wel vier jaar. Dan vinden mensen dat het niet meer hoort en hebben ze er een oordeel over. 'Ben je nou nog niet gestopt?'"

Samen slapen, ook zoiets. "Dat moesten we niet doen, dan verwenden we ze, 'een kind hoort in zijn eigen bed te slapen'. Vaak zijn het ook steken onder water. Dan zeggen ze niet expliciet dat ze het achterlijk vinden, maar zeggen ze wel: 'Wíj hebben hem dat gelijk afgeleerd'. Vooral bij de oudste was ik gevoelig voor al die speldenprikjes. Je bent al zo onzeker als je net moeder bent geworden."

Annelies stoorde zich zo aan de manier waarop moeders elkaar de maat nemen, dat ze er haar missie van maakte om moeders te steunen in het maken van hun eigen keuzes. Ze werkt nu als 'mamacoach' en begon een community waarin moeders zich kwetsbaar kunnen opstellen zonder oordelen van anderen te krijgen. "Het is zo zonde. Wees wat milder en liefdevoller naar elkaar toe."

Ook jij behoort tot de moedermaffia

Niemand koestert warme gevoelens voor de moedermaffia, maar volgens opvoedkundige Marina van der Wal zit er zo'n maffioso in ons allemaal. "We zijn allemaal zowel slachtoffer als dader."

Dader

Vel je een oordeel over de opvoeding van een ander, dan komt dat vaak voort uit je eigen onzekerheid, zegt Van der Wal. "Je wilt eigenlijk bevestiging zien voor de eisen die je aan jezelf stelt; 'kijk eens hoe goed ik het doe, wat ik doe is de standaard'."

Maar met je onhandige gedrag kun je anderen enorm kwetsen en ongelooflijk onzeker maken. Je maakt je sociale omgeving er bovendien onveilig mee, zegt Van der Wal. "In eerste instantie voor de ouders om je heen. En uiteindelijk lijden ook kinderen eronder, die pikken de onderhuidse stress bij hun ouders feilloos op."

In feite zijn er alleen maar verliezers. "Uiteindelijk zijn we allemaal slachtoffers van de maffia. De moedermaffia zelf lijdt hier ook onder, die hebben ook weer iemand boven zich die hen de maat neemt. Het is een cynische vicieuze cirkel die zichzelf in stand houdt."

Besef dat mensen niet zitten te wachten op je mening en dat je er geen leuker persoon van wordt als je anderen de maat neemt. "Zeker in de tijd waarin we leven zijn mensen op zoek naar verbondenheid en steun. Dan heb je er meer aan om vragen te stellen. Geen geniepige vragen als 'waarom heeft jouw dochter nooit een maillot aan?', dat is een waardeoordeel, maar liever: 'wat zijn bij jou de kledingregels?' Met positieve nieuwsgierigheid kom je veel verder dan met iemand vertellen wat jij vindt."

Slachtoffer

Als 'slachtoffer' van de moedermaffia heb je eigenlijk geen andere keus dan defensief reageren, zegt Van der Wal. "Als iemand een pistool op je gericht houdt, is het enige wat je kunt doen hard wegrennen of terugschieten. De moedermaffia doet dat met een meningen-gun – red je daar maar uit."

De beste manier om ermee om te gaan is volgens Van der Wal goed weten wat jíj belangrijk vindt om je kinderen mee te geven in de opvoeding. "Als je dat voor jezelf heel duidelijk hebt, kun je al die meninkjes daaraan toetsen en naast je neerleggen wat voor jou niet relevant is."