Hoe laat ik mijn innerlijke criticus zwijgen/ vriendelijker zijn?
'Wat heb je weer een flater geslagen.' 'Je kunt ook helemaal niets.' 'Wat moeten je collega’s niet van je denken?' Je grootste criticus ben je vaak zelf. Oftewel dat irritante stemmetje in je hoofd. Maar wat als dat stemmetje je leven wel erg ingewikkeld en somber maakt, zoals bij Sarah het geval is?
Sinds Sarah bij een ongeluk hersenletsel heeft opgelopen, heeft zij ineens een hardnekkig en zeer kritisch stemmetje in haar hoofd. "Is het normaal om een inner critic te hebben? Heeft bijna iedereen die?", vraagt Sarah (niet haar echte naam, red.) zich af. "Ik hoop er vanaf te komen want ik vind mijn leven maar ingewikkeld en zwaar(moedig) sinds de intrede van mijn inner critic."
Nieuwe rubriek: Asking for a friend
In deze nieuwe wekelijkse rubriek Asking for a friend leggen we lezersvragen over gezondheid voor aan één van onze experts. Heb jij ook een prangende gezondheidsvraag voor een huisarts, een verloskundige, een diëtist of een psycholoog, mail die dan naar weekendmagazine@rtl.nl en wie weet zie jij het antwoord hier op deze plek snel verschijnen.
Volgens gezondheidszorgpsycholoog Bjarne Timonen heeft vrijwel iedereen een kritisch stemmetje in zijn of haar hoofd, maar is dit voor lang niet iedereen irritant, laat staan problematisch. Wel ziet Timonen dat dit stemmetje bij bijna elke vorm van psychische klachten aanwezig is.
"Kijk bijvoorbeeld naar mensen met een burn-out. Zij zijn bijna altijd heel kritisch op zichzelf, leggen de lat voor zichzelf extreem hoog en komen daardoor – voor hun eigen gevoel – altijd tekort. Perfectionisme is de voornaamste eigenschap van mensen die opbranden."
Zelfkritiek na hersenschade
Daarbij is het volgens Timonen helemaal niet vreemd dat Sarah last heeft gekregen van dit stemmetje ná haar ongeval. "Ik kom dit heel vaak tegen: (extreme) zelfkritiek na hersenschade en daarbij verlies van bepaalde hersenfuncties. Je leven is niet meer zoals voorheen. Je bent wellicht minder actief, dingen waarbij je eerder positieve stofjes als dopamine en serotonine aanmaakte gaan je niet meer goed af."
"Hierdoor kun je somberheidsverschijnselen krijgen, minder zelfvertrouwen en wordt je zelfbeeld aangetast. Misschien komt er ook wel schaamte bij kijken omdat je niet meer je oude zelf bent en kun je last hebben van zelfverwijt: had ik niet meer kunnen doen om dit ongeluk te voorkomen?"
Hoe krijg je die kritische stem onder controle? Door zelfcompassie te hebben, zegt Timonen. Oftewel door je interne dialoog te oefenen. "Dit doe je door een hand op je hart te leggen en jezelf iets vriendelijks toe te wensen. Zeg tegen jezelf dat je goed voor jezelf gaat zorgen. Door deze aanraking en positieve gedachten wordt je zenuwstelsel gekalmeerd."
Bewegen voor je brein
Psycholoog Timonen raadt Sarah dan ook van harte aan om vriendelijk voor zichzelf te zijn en goed voor zichzelf te zorgen door goed te eten, goed te slapen en goed te bewegen. "Met name dat laatste is erg belangrijk na hersenletsel. Door de lockdowns zijn we ons allemaal nog meer bewust dan ooit dat (binnen)zitten slecht voor je is. Niet alleen voor je fysieke gezondheid, maar ook voor het functioneren van je hersenen. Als je hersenletsel hebt, moet je brein nieuwe verbindingen aanmaken, door beweging krijg je dit sneller voor elkaar."
Mocht de sombere stem in Sarahs hoofd chronisch blijken en niet willen verdwijnen, dan raadt Timonen haar aan om ook eens met de huisarts te gaan praten, voor een doorverwijzing naar een specialist of in ieder geval een aantal gesprekken met een praktijkondersteuner. "Neem dat stemmetje in ieder geval serieus."
De naam Sarah is gefingeerd. Haar echte naam is bekend bij de redactie.