Deze zedenrechercheurs schreven een kinderboek over geheimen die niet leuk zijn

"Kinderen komen soms letterlijk gebukt binnen, om na afloop van het verhoor nog net niet huppelend de kamer te verlaten", zeggen Pieter en Wouter. Ze zijn zedenrechercheurs, gespecialiseerd in het verhoren van kinderen tussen vier en twaalf jaar oud. 

Het viel hen op dat zodra kinderen hen in vertrouwen hadden genomen, er bijna altijd een last van die jonge schouders viel. "Tijdens het verhoor komen ze los en zie je ze meer en meer opgelucht raken dat ze eindelijk iemand erover kunnen vertellen. Het is zó duidelijk dat praten helpt."

Niet-leuk geheim vertellen

De meeste volwassenen weten dat wel, maar voor kinderen is het minder vanzelfsprekend. Daar wilden de twee collega's iets mee. Een boek moest het worden, voor kinderen. Maar wel een léúk boek. "Je moest het ook kunnen lezen als je geen geheimen hebt", vertelt Wouter. Het resultaat is Sam en het niet-leuke geheim, een mooi geïllustreerd kinderboek over Sam, die worstelt met een geheim. 

Dat niet-leuke geheim is als een vervelend monstertje dat altijd bij hem is. Het monstertje drukt zwaar op hem en houdt hem uit zijn slaap. En wat hij ook probeert om het monstertje weg te jagen, het blijft gewoon terugkomen. Tot Sam op een dag zijn meester vertelt over zijn niet-leuke geheim. Ineens is het monstertje verdwenen. Al snel voelt Sam zich een stuk beter.

Pesten en huiselijk geweld

Wouter: "We hopen dat ouders en kinderen het niet alleen een leuk verhaal vinden, maar er ook iets van leren. Dat het kinderen helpt inzien dat een rotgevoel door een geheim niet vanzelf verdwijnt. We hopen ook preventief een zaadje te planten: mocht een kind later in zo'n situatie terechtkomen, dan kan het terugdenken aan het boek en de boodschap ervan. Op die manier kunnen we toekomstige slachtoffers misschien wel helpen. Dat is onze droom, onze missie."

Pieter wil benadrukken dat het boek niet alleen over geheimen rond seksueel misbruik gaat. "Omdat wij zedenrechercheurs zijn is dat waar mensen gelijk aan denken, maar het kunnen niet-leuke geheimen over van alles zijn. Denk bijvoorbeeld aan pesten, of huiselijk geweld."

Voldoening

Kinderen ondervragen over seksueel misbruik, daar moet je tegen kunnen. Wat maakt dat de mannen voor dit werk kozen? Pieter: "Voor mij is het een proces geweest. Voor deze baan word je niet aangewezen, je moet er bewust voor kiezen en er goed over nadenken of je je deze afschuwelijke verhalen niet te veel aantrekt."

"Het mooie van het werk als zedenrechercheur vind ik persoonlijk het stukje psychologie en het maatschappelijke belang van je werk. Het is soms heftig, maar ik haal er veel voldoening uit als ik een juridisch goed bruikbare verklaring naar boven weet te toveren door een kind op zijn gemak te stellen. Je kunt echt wat voor mensen betekenen." 

Intiemste ervaringen delen

Wouter noemt het mooi en dankbaar werk. "Veel van deze zaken zijn één op één gebeurd. Er is een slachtoffer en er is een verdachte, er zijn meestal geen videobeelden of aanvullend bewijs. De verklaring van het slachtoffer is dan essentieel voor een veroordeling. Ik vind het een uitdaging om met communicatieve vaardigheden het vertrouwen van mensen te winnen zodat ze hun intiemste ervaringen met je durven te delen."

Kinderen denken wezenlijk anders dan volwassenen, weten de rechercheurs. "Ouders zeggen achteraf vaak tegen hun kind: 'Je had het toch tegen me kunnen zeggen, je weet toch dat je alles bij me kwijt kunt?' Maar zo werkt het niet in een kinderbrein." 

Wat wel werkt: open vragen stellen en het kind ervan overtuigen dat het geheim bij jou veilig is en dat je er niet over zult oordelen. "Wij zeggen: 'Ik word niet boos, ik ga je geen straf geven en ik ga je ook niet uitlachen'. Dat werkt al, als je dat tegen een kind zegt. Vervolgens stellen we de meest open vraag die er is: 'Wat kom je mij vertellen?' Vaak doen ze dan zonder schroom hun verhaal."

Oordeel niet

Hoe kun je als ouder of verzorger het vertrouwen van een kind winnen om een niet-leuk geheim te delen? Vergelijkbaar met hoe de rechercheurs het aanpakken: door open vragen te stellen en geen oordeel te vellen, zeggen ze. Wouter: "En neem er de tijd voor. De spanningsboog van jonge kinderen is heel kort. Je hebt een minuut of tien, vijftien om inhoudelijk met ze te praten. Als je een kind een vraag stelt, wacht dan even op het antwoord. Dat kan even duren: soms lijkt het alsof ze je niet hebben gehoord, maar zijn ze aan het nadenken. Heb geduld." 

En dring niet aan, leg de regie bij het kind, vult Pieter aan. "Je kunt zelf wel denken dat jij de aangewezen persoon bent om het aan te vertellen, maar het is aan het kind wie hij in vertrouwen wil nemen. Misschien is dat wel zijn oma of een lieve meester of juf."  

'Kom er later op terug'

Zegt een kind terloops iets waar jij van schrikt? Kom er dan later rustig op terug. "Kinderen zeggen dingen vaak half grappend, ze hebben niet dezelfde seksuele beleving als wij. Ze merken bijvoorbeeld op dat de buurman aan hun achterste zat. Je kunt dan zeggen: 'Oké, we zitten nu in de auto, maar als we straks thuis zijn hebben we het er even over'."

"Zo geef je jezelf de tijd om even na te denken en rustig te worden. Thuis herhaal je letterlijk wat je kind zei. 'Achterste, wat bedoel je daarmee?' Ga het niet al invullen, want kinderen bedoelen soms iets heel anders. Met dat achterste kan hij iets ernstigs bedoelen, maar misschien was het ook wel zijn rug waar de buurman over kriebelde. Dat is nog steeds niet oké, maar dan heb je wel een heel ander verhaal."

'Elk kind is anders'

Specifieke signalen die duiden op seksueel misbruik vinden de rechercheurs lastig te noemen. Pieter: "Veel signalen die kunnen wijzen op seksueel misbruik – snel huilen, bedplassen, licht ontvlambaar zijn – kunnen ook op heel andere dingen wijzen." Wouter: "En elk kind is anders. Wat wel goed is om te beseffen, is dat misbruik vaak op een spelende manier gebeurt, met iemand in de familie of kennissenkring. Een kind wordt dan niet zozeer gedwongen, maar erin gelokt onder het mom van een spelletje."

Sam en het niet-leuke geheim, dat de mannen in hun vrije tijd maakten en dat volledig losstaat van hun werk bij de politie, is sinds gisteren te koop. 25 uitgeverijen hadden interesse. "Fantastisch toch? We waren al blij geweest als het in de bibliotheek in Lutjebroek zou komen te liggen, dit is overweldigend. We zijn heel trots op ons boek en hopen dat we er ontzettend veel kinderen en ouders mee kunnen helpen."

Sam en het niet-leuke geheim is vanaf deze week verkrijgbaar.