Struikrover Iris: 'Onzin om in tuincentra veel geld te betalen voor een plant'

"Bramenstruiken, hortensia's, bodembedekkers, aardappels en aardperen, er werd zelfs een witte frambozenstruik uitgegraven op een stuk grond dat klaar was voor de sloop. Struikrovers van jong tot oud waren met hun schoppen en kruiwagens in de weer op een voormalig volkstuinencomplex in Loon op Zand. Alle volkstuintjes en de 25 rijtjeshuizen ernaast moesten plaatsmaken voor nieuwbouw, dus kon hier 'geroofd' worden."

Overal zijn rovers actief 

"Die moestuin was echt uniek, meestal redden we het bestaande groen uit voor- en achtertuinen van huizen en gebouwen die gesloopt worden. Dit doen we samen met buurtbewoners en in opdracht van woningcorporaties, projectontwikkelaars of gemeenten.

We proberen het zo lokaal mogelijk te organiseren, de planten krijgen een tweede leven in de tuinen van de mensen uit dezelfde wijk, of op plekken in de openbare ruimte. Struikroven is begonnen als buurtinitiatief, maar is nu een landelijke stichting. Door heel Nederland zijn lokale 'rovers' actief."

"Zo'n struikroofdag begint altijd met verbazing en verontwaardiging van buurtbewoners: waarom wordt al dit groen zonder pardon weggebuldozerd? Dat was ook in Loon op Zand zo. Hoe langer we in die verloren tuinen keken, hoe meer bruikbaar groen we vonden en hoe vaker een schop de grond inging. Ik werd er oprecht blij van als een aanhanger gevuld met groen wegreed of grote planten uit de kofferbak staken. Al dit groen kreeg een tweede leven."

Tussen het bouwpuin

"Binnenkort ga ik struikroven in Vlissingen, daar wordt een wijk in drie fases gesloopt en weer opgebouwd. Ik ga een plan maken wat we kunnen doen om de planten die daar nu in de tuinen staan en die mensen niet meenemen een jaar te verplaatsen. Het is zo zonde als al dit waardevolle groen verloren gaat door een sloophamer en bouwpuin. Als de oude of nieuwe bewoners van de wijk de planten niet meer willen hebben, zoeken we er een nieuwe bestemming voor. Bijvoorbeeld door ze aan andere wijkbewoners te geven, dit is voor hen meteen een laagdrempelige manier om mee te werken aan een gezonde en groene omgeving."

"Tien jaar lang werkte ik in de hr en vijftien jaar in het basisonderwijs. Nadat ik stopte op die basisschool kwam ik via familie bij een bedrijf terecht waar ik natuurinclusief bouwen leerde kennen, dat is een vorm van bouwen waarbij het gebouw bijdraagt aan de lokale biodiversiteit. Bijvoorbeeld door planten tegen gevels en op daken te plaatsen en nesten voor vleermuizen en vogels in muren aan te brengen. Steeds zocht ik werk dat beter bij me paste en bij deze baan viel alles op zijn plek. Het sloot perfect aan bij mijn milieubewuste manier van leven."

Groene daken en geveltuintjes

"In die nieuwe baan viel het me op hoeveel vette ontwikkelingen er al waren om de stad leefbaarder en gezonder te maken voor mensen en dieren. Van elk stukje grond kun je een natuurinclusieve omgeving maken. Nu heb ik mijn eigen bedrijf, met Stadsgroener help ik bewoners en de gemeente letterlijk de stad een beetje groener te maken. Ik inspireer en begeleid mensen hoe ze gevels kunnen vergroenen, wat groene daken voor effect hebben, hoe eenvoudig een geveltuintje is gemaakt en dat regenwater niet het riool in hoeft. Niet alleen de mensen worden hier blij van, ook de vogels, kikkers, egels, bodemleven en vlinders."

"Iedereen kan vergroenen. Het is onzin om in een tuincentra veel geld te betalen voor een plant die op dat moment in bloei staat. De term voortplanten zegt al genoeg: planten groeien wel, je hebt geen kwekerij of plantenwinkel nodig om je tuin of balkon te vullen.

Zie je bij iemand bijvoorbeeld een mooie vlinderstruik staan, vraag dan om een stekje. Het vereist wat geduld om die ene stengel te laten groeien tot een volwaardige struik, maar hoe tof is het als je een jaar later knoppen ziet en je weer een jaar later een twee meter hoge vlinderstruik in je tuin hebt staan. En dan hebben we het niet eens over zaden gehad van bijvoorbeeld zonnebloemen, klaprozen, duizendschoon, stokrozen of vrijwel alle een- en tweejarige planten, die zijn gratis in de natuur te vinden."

Tuinplantenkringloop

"Bij mensen die geen groene vingers hebben, willen planten nog weleens in de gft-bak belanden. Zo zonde! Daarom hebben we met een paar vrijwilligers in Breda een plantenkringloop georganiseerd. Kleding die je weggooit, breng je vaak naar de kringloop, zo'n plek wilden we ook voor planten. Sinds maart vorig jaar heeft Breda een tuinplantenkringloop. De planten komen van struikroofacties, maar ook van kwekers en tuincentra die planten wegdoen die uit de collectie gaan of niet goed genoeg meer zijn voor de verkoop. In de kringloop krijgen ze water, worden ze opgepot en worden ze met liefde opgekweekt tot geweldige tuinplanten."

"De gemeente heeft een tijdelijke plek beschikbaar gesteld voor de kringloop, er zijn geen huisvestingskosten en we mogen het water gebruiken. Elke stad heeft wel zo'n plek die even geen bestemming heeft en waar zulke initiatieven kunnen ontstaan. Er is veel animo voor de tuinplantenkringloop. Twee keer per week is het twee uur open. In die twee uur komen zo'n veertig mensen langs."

"Het voelt goed om te zien dat zoveel vrijwilligers bij de struikroofacties en de kringloop zich inzetten voor een betere wereld. Als ik kijk naar de energie bij deze mensen en bij bedrijven, ben ik ontzettend optimistisch over de toekomst. Maar ik krijg een knoop in mijn maag als ik nadenk over de smeltende ijskappen en gletsjers, het uitstervende koraal. We hebben niet een handjevol mensen nodig die het perfect doen, we hebben iedereen nodig die duurzamer gaat leven." 

Redding van de aarde

"Iedereen kan keuzes maken. Soms hoor ik iemand zeggen: 'Dan mag ik zeker nooit meer barbecueën', tuurlijk wel, maar ontdek eens welke andere gerechten er ook op de barbecue kunnen. Het zit in kleine dingen; koop niet meteen spullen die je weinig gebruikt, maar kijk eens of lenen ook een optie is. Ik denk dat in al die kleine handelingen de redding van de aarde zit. Als je betrokken bent en zorg en liefde hebt voor de planeet, is het helemaal niet moeilijk een steentje bij te dragen."

Wat kun jij doen?

• Betaal niet de volle mep bij tuincentra, maar maak stekjes. Heb geduld, planten weten zelf het beste wat ze moeten doen. De verwondering in het voorjaar als de stek groeit en bloeit, is zoveel gaver dan een eenmalige uitgave bij een plantencentrum.
• Met verandering van inzicht bereik je veel. Kijk naar je eigen gedrag en daag jezelf uit. Spreek bijvoorbeeld af voor een half jaar de helft minder kleding te kopen dan je normaal zou doen, hou een wedstrijdje om steeds iets korter te douchen, zet je verwarming in de winter telkens een halve graad lager. Maak er een uitdaging van en je ontdekt op een leuke manier dat je vanzelf een stuk bewuster wordt.
• Ontdek welke leuke lokale initiatieven er in de buurt zijn. Zit er een tweedehands kledingwinkel waar je nog niet naar binnen bent gelopen, staat er een minibibliotheek? Is er een repaircafé? Kijk wat er al georganiseerd wordt en waar jij makkelijk af en toe aan kunt haken.
• Laat je verbazen hoeveel mensen je kan inspireren met je ontdekte keuzes. Er zijn zo veel mensen die goed willen doen en niet weten hóe. Met jouw positieve verhalen krijgen zij ook weer nieuwe ideeën.