Claartje zat in laatste voorstadium van baarmoederhalskanker: 'Geen klachten'

Op haar 30ste kreeg Claartje, net als iedere vrouw in Nederland, voor het eerst een uitnodiging om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Ze ging naar de huisarts voor een uitstrijkje en bleek het HPV-virus te hebben, de veroorzaker van baarmoederhalskanker. Op zich niets verontrustends, bijna iedereen krijgt weleens HPV en in de meeste gevallen ruimt je lichaam het virus zelf op.

Maar omdat er ook onrustige cellen werden aangetroffen in haar baarmoeder, moest Claartje naar het ziekenhuis voor een biopt, een heel klein 'hapje', waarmee de eventuele ernst beter beoordeeld zou kunnen worden. De uitslag daarvan was goed: er bleek toch niets aan de hand.

Vorig jaar kreeg Claartje opnieuw een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Normaal gesproken zou ze niet aarzelen om mee te doen, zeker niet na de vorige uitslag, maar nu was ze zwanger. "Ik las online dat deelname tijdens de zwangerschap wordt afgeraden, dus ik besloot er nog even mee te wachten", vertelt ze. "Maar toen die zwangerschap eindigde in een miskraam, heb ik toch gelijk de zelftest gedaan."

Foute boel 

Weer, of nog steeds, bleek ze het HPV-virus te hebben. Daarom moest ze na de zelftest alsnog naar de huisarts voor een uitstrijkje. Weer werden daarbij onrustige cellen gevonden, die na een biopt in het ziekenhuis foute boel bleken. Ze kreeg de uitslag CIN 3, het laatste voorstadium van baarmoederhalskanker.

Er zaten ernstig afwijkende cellen in het slijmvlies van Claartjes baarmoeder, die uiteindelijk in kankercellen zouden kunnen veranderen. "Daar schrok ik wel een beetje van, ik had helemaal geen klachten gehad. Ik dacht vooral: shit, dit moet eruit, weg ermee. En dat kon gelukkig ook snel."

Claartje onderging een lisexcisie, waarbij het afwijkende stukje van de baarmoederhals wordt weggehaald. De ingreep viel haar mee, zegt ze. "Het idee dat ze bij je baarmoeder bezig zijn is in je vruchtbare leeftijd niet per se prettig, je doet het niet voor je plezier. Maar net als bij de tandarts vond ik de verdoving het vervelendst. Ik stond binnen 15 minuten weer buiten."

Normaal gesproken krijg je een half jaar na zo’n lisexcisie een controle-uitstrijkje, maar omdat Claartje nu opnieuw zwanger is, gebeurt dat pas drie maanden na haar bevalling. "Ik ben er niet heel ongerust over. Dat wat moest gebeuren is gebeurd; de afwijkende cellen zijn weg. Het uitstrijkje is als het goed is alleen een bevestiging."

Herkenbaar voorstadium

Baarmoederhalskanker en darmkanker zijn de enige kankersoorten met een herkenbaar voorstadium, waardoor je ze – zoals Claartje – kunt ontdekken voor het te laat is, zegt huisarts Eline Schreuders. "Bij andere kankersoorten heb je niks óf kanker, maar deze twee soorten zijn te voorkomen als je er op tijd bij bent."

Baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door het HPV-virus. HPV wordt overgebracht via seksuele handelingen, ook als er geen penetratie aan te pas komt. Schreuders: "Het wordt niet beschouwd als een soa en bijna iedereen krijgt er in z’n leven een of meerdere keren mee te maken."

Er zijn verschillende types. Sinds 2010 worden kinderen gevaccineerd tegen de twee varianten die het vaakst tot baarmoederhalskanker leiden, maar die vaccinatie biedt niet 100 procent bescherming omdat ook andere types kanker kunnen veroorzaken.

Lang niet altijd klachten

Als je buiten je menstruatie om bloedverlies hebt, of bloedverlies hebt na het vrijen, is dat altijd reden om de huisarts te bellen, zegt Schreuders. Maar baarmoederhalskanker en de voorstadia daarvan geven lang niet altijd klachten. Reden te meer om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek.

Dat kan in eerste instantie gewoon thuis. Sinds juli vorig jaar krijgen alle vrouwen die 30 worden een zelftest bij de uitnodiging meegestuurd. "Een paar keer ronddraaien met een wattenstaafje, dat is het. Net als bij corona, maar dan niet in je neus."

Het wattenstaafje stuur je op en vervolgens krijg je per brief de uitslag. Voor de meeste vrouwen is alleen die zelftest genoeg. Als blijkt dat je het HPV-virus hebt, moet je wel alsnog naar de huisarts voor een uitstrijkje om wat cellen af te nemen voor verder onderzoek. "Ik merk in de praktijk dat vrouwen soms opzien tegen het uitstrijkje. Met je benen wijd op een onderzoeksbank liggen is nooit fijn en met de eendenbek kan het wat gevoelig zijn, maar in principe doet het uitstrijkje zelf geen pijn. Achteraf hoor ik eigenlijk altijd dat het meeviel."

Weloverwogen keuze

Of je nu wel of niet besluit mee te doen aan het bevolkingsonderzoek, maak die keuze in ieder geval goed geïnformeerd en weloverwogen, adviseert Schreuders. Claartje is in ieder geval blij dat ze meedeed. "Als ik de test niet had gedaan, had ik het niet geweten, en wie weet waar dat toe had geleid. Ik heb het gevoel dat ik de dans ben ontsprongen."

Deelname jonge vrouwen blijft achter

Jaarlijks krijgen ongeveer 900 vrouwen in Nederland baarmoederhalskanker en overlijden er 200 aan de ziekte. Baarmoederhalskanker komt het vaakst voor bij vrouwen tussen 30 en 45 jaar, maar deelname in met name de jongste groep blijft achter. Terwijl juist in deze groep 1 op de 5 vrouwen HPV heeft – de grootste veroorzaker van baarmoederhalskanker. Uit onderzoek in opdracht van Bevolkingsonderzoek Nederland blijkt dat 79 procent van de 30- tot 34-jarigen weliswaar zegt bereid te zijn om deel te nemen, maar dat slechts 41 procent daadwerkelijk inging op de uitnodiging in 2022.

In de hoop daar verandering in te brengen, vragen Bevolkingsonderzoek Nederland, het RIVM en KWF komende week voor het eerst samen aandacht voor het bevolkingsonderzoek met een landelijke campagne. Die moet met name het gesprek over baarmoederhalskanker (BMHK) op gang brengen, want uit het eerdergenoemde onderzoek komt ook naar voren dat één op de drie vrouwen niet praat over het bevolkingsonderzoek, omdat ze dat moeilijk vindt of er te weinig kennis over heeft.

Kijk voor meer informatie op bmhk.nl