Sannekes vader vermoordde haar moeder: 'Ik hou van allebei'

Als Sanneke (40) aan haar jeugd denkt, dan denkt ze aan boomhutten bouwen met haar vader, zingen met haar moeder, het vele spelen met haar twee jaar jongere broertje. En aan het mooie, vrijstaande huis dat haar ouders zelf hadden laten bouwen in Uden. "Het was in mijn ogen een heel normaal gezin, liefdevol, met veel knuffels en 'ik hou van jou's'."

'Volg je hart'

Zoals in veel gezinnen in die tijd was Sannekes moeder thuis om voor het gezin te zorgen. Haar vader had een goede baan. "Mijn moeder zei altijd: volg je hart, doe iets waar jij gelukkig van wordt. Mijn vader stond daar wat anders in, hij had op latere leeftijd nog gestudeerd en zei altijd tegen ons: als je de kans krijgt om te studeren, grijp hem. Want hoe ouder je wordt, hoe moeilijker het wordt door de verantwoordelijkheden die je ernaast krijgt."

Achteraf denkt Sanneke ook vaak terug aan een zin die haar vader vaak zei als zij en haar broertje ruzie hadden: 'Wees nou maar lief voor elkaar, want er komt een dag dat wij er niet meer zijn.' Dat die zin later zo in haar hoofd zou blijven hangen, kon Sanneke toen nog niet bevatten.

Tijdens haar studie commerciële economie in Eindhoven komt Sanneke vaak in het weekend thuis, om de administratie te doen voor het bedrijf van haar ouders. Zo ook die bewuste zaterdag, 1 juli 2006.

Scheiden 

"Mijn moeder had een paar weken eerder een deel van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela gelopen om na te denken of ze nog wel bij mijn vader wilde blijven. Toen ze terugkwam, wilde ze scheiden. Daar was mijn vader heel verdrietig om, en wij natuurlijk ook."

"Toen ik aankwam, zag ik mijn vader wegrijden met het matras en frame van het logeerbed waar ik altijd op sliep. Ik dacht: wat is dit nou? Waar moet ik dan slapen? Ik belde mijn moeder, maar die nam niet op. Toen ik mijn vader er later naar vroeg, zei hij dat hij en mijn moeder hadden besloten dat het bed weg moest. Ik vroeg waar zij was, hij zei dat hij het ook niet wist."

Jaloers en bezitterig

De laatste jaren was Sannekes moeder steeds meer haar eigen leven gaan leiden. Ze floreerde in het bedrijf, en was zangeres geworden in een bandje waar haar vader – die elektrische gitaar speelde – langzaam werd uitgewerkt omdat hij te veel met zichzelf bezig was. Vaak kwam haar moeder na repetities en optredens midden in de nacht thuis. 

"Achteraf denk ik: ze was zich aan het losmaken van mijn vader. Uit rapporten van het Pieter Baan Centrum, waar mijn vader na zijn aanhouding psychiatrische onderzoeken had gehad, bleek dat hij tijdens hun huwelijk heel jaloers en bezitterig was geweest."

Toen haar moeder niet opnam, dacht Sanneke dat ze misschien was teruggegaan naar Santiago de Compostela, een reis waar ze niet over uitgepraat raakte omdat hij haar zoveel inzichten had gegeven. Of misschien was ze bij iemand die ze tijdens die reis had ontmoet? "Ik maakte me wel meteen zorgen. Mijn moeder zat altijd aan haar telefoon vastgeplakt. Nu nam ze niet op als ik belde, kreeg ik geen sms'je terug, en ging haar telefoon naar voicemail."

Naar de politie

Hoewel Sanneke vond dat ze naar politie moesten gaan, hield haar vader dat in eerste instantie af. "Misschien komt ze gewoon weer terug, zei hij." Nu weet ze dat de politie haar vader al snel als verdachte had aangemerkt, toen had ze geen idee. "Ons hele leven werd overhoop gehaald, en ondertussen probeerde ik door te gaan. Te studeren, het huishouden een beetje bij te houden, mijn vader overeind te houden, want die was heel verdrietig en neerslachtig. En tussendoor moesten we heel vaak naar het politiebureau, voor soms urenlange verhoren."

"Op een ochtend had mijn vader weer een afspraak voor een verhoor. Ik logeerde die nacht bij hem. Kort nadat hij was vertrokken, ging de bel. De hele straat stond vol met auto's, er was een officier van justitie... Ik had tien minuten om wat spullen te pakken en het huis uit te gaan, zodat zij een huiszoeking konden doen. Hoelang dat zou duren, konden ze niet zeggen. Het zou drie dagen worden."

In paniek

"Ik was compleet in paniek. Ik moest mijn broertje wakker maken, hij was destijds 19 en woonde nog thuis. We hadden een hond, een kat, konijnen en twee geiten. Daar stond ik, op straat, vrienden te bellen met de vraag of zij de hond konden opvangen. Ik werd compleet aan mijn lot overgelaten. Dat heeft veel met me gedaan: hoe onveilig je je kunt voelen in een land als Nederland. Maar dat er dan niemand is die zorgt dat je ergens terechtkunt, dat vond ik heel vervelend."

"Gelukkig was er die dag dat ik op straat werd gezet één politieagent die vroeg: 'Waar staat het eten voor de kat? Dan zorg ik dat daarvoor gezorgd wordt.' Dat was in elk geval één zorg minder, en een beetje menselijkheid waar ik zo'n behoefte aan had."

Twee maanden na de verdwijning van haar moeder, ging Sanneke een weekend met haar vriend naar Barcelona. Ze zette bij aankomst haar telefoon uit om echt even weg te zijn van het leven in Nederland.

Telefoontje van politie

"Pas na de tweede dag voelde ik de drang om mijn telefoon aan te zetten. Hij stond vol met voicemailberichten. Eerst luisterde ik naar een journalist die me sterkte wenste. Daarna kwam de rechercheur die tijdens het onderzoek onze contactpersoon was. 'Sanneke, ik moet je spreken en ik weet niet waar je bent', zei hij. Ik weet nog dat ik me megaschuldig voelde dat ik niet had verteld dat ik in Barcelona was."

Sanneke belde hem meteen terug, en kreeg de boodschap die ze nog geen moment als optie had gezien. "Hij zei: 'We hebben je moeder gevonden in de kofferbak van je vader, terwijl hij vanuit de Ardennen onderweg was naar Duitsland.'"

"Ik heb hem bedankt, mijn excuses aangeboden dat ik hem midden in de nacht had gebeld – de boodschap drong niet tot me door. Nadat ik had opgehangen, stortte ik compleet in. Ik heb geschreeuwd, gehuild, ik had zoveel pijn en verdriet. Het was de enige keer in mijn leven dat ik heb gedacht: als ik nu hier uit het raam spring, dan heb ik nergens meer last van."

"Midden in de nacht hebben we alle spullen bij elkaar geraapt en hebben we de terugvlucht omgeboekt, zodat we zo snel mogelijk naar mijn broertje konden. In het huis van zijn toenmalige schoonouders, waar hij toen was, kwam ook het besef: we zijn nu met zijn tweeën. Ik ben de oudere zus, ik moet er voor mijn broertje zijn."

'Het was een ongeluk'

Op zo'n moment komt er veel op je af, vertelt Sanneke. "Ik moest omgaan met mijn eigen pijn en verdriet. Zat in een huis met een hypotheek die ik niet kon betalen. We moesten een uitvaart regelen. En ik had honderden vragen voor mijn vader, die ik niet kon stellen omdat hij in een Duitse gevangenis zat en we geen contact konden hebben."

Vlak voor de uitvaart belde hij haar heel kort. "'Het was een ongeluk', zei hij toen. Ik weet nog dat ik toch een beetje opgelucht was, van alle mogelijke scenario's was dat het minst slechte. Maar hij is veroordeeld voor moord met voorbedachte rade, met overtuigend bewijs. 20 jaar cel kreeg hij in hoger beroep."

"Ik heb hem ernaar gevraagd, de eerste keer dat ik hem mocht opzoeken in de gevangenis, maar hij zat daar als een zielig hoopje ellende en gaf nergens antwoord op – dat heeft hij nooit gedaan. Zijn verhaal bleef: we zijn met zijn tweeën naar de Ardennen gereden. Daar heb ik geoefend met een luchtbuks. Je moeder kwam achter de auto vandaan lopen en ik raakte haar in haar hoofd." 

Met een luchtbuks

"Daar klopte natuurlijk geen reet van, volgens justitie is ze 's nachts thuisgekomen en heeft hij haar op de logeerkamer vermoord. Hij heeft haar met een luchtbuks in het hoofd geschoten en daarna meerdere keren met diezelfde luchtbuks op haar hoofd geslagen. Daarna heeft hij haar lichaam naar de Ardennen gebracht, waar ze twee maanden in het bos heeft gelegen. Al het bewijs wijst daarop. Maar hij heeft zijn verhaal altijd volgehouden."

"Ik heb heel lang geprobeerd om antwoord te krijgen op mijn vragen, maar als je daarmee bezig bent, dan kun je niet verder met je leven. Dus op een gegeven moment heb ik besloten: jij bent verantwoordelijk voor de dood van mama, en jij zit voorlopig vast. Dat heb ik ook tegen hem gezegd: de context doet er niet toe, jij hebt mijn moeder haar leven ontnomen."

Slachtofferrol

Het klinkt makkelijker dan het is, zo denken. Maar volgens Sanneke is het dat niet. "Ik ben een heel nuchter mens. Natuurlijk heb ik alle emoties gehad, van verdriet tot boosheid, maar op den duur dacht ik: ik kan nu heel erg in de slachtofferrol blijven hangen, maar ik ben 21. Ik heb nog een heel leven voor me. Ik wil studeren, huisje boompje beestje. Ik ga niet over het gedrag van anderen, maar wel over dat van mijzelf. Dat hielp mij heel erg." Lachend: "Ik was ook wel van de Spice Girls, dus girlpower zat er wel in."

Sanneke dook vol in het leven: ze maakte haar hbo-opleiding af, deed daarna meerdere studies, en liet door op te treden op de Udense Musical – een fenomeen in het dorp – zien: ik ben meer dan wat er de afgelopen tijd over onze familie naar buiten is gekomen. Ik ben Sanneke. "Ik moet zeggen, ik heb ook nooit vervelende opmerkingen gekregen over mijn vader, anders dan van mijn oma. Zij moest natuurlijk leven met het feit dat hij haar dochter had vermoord. Maar ik weet niet wat er achter mijn rug over me is gezegd." 

Ze besloot na een paar keer niet meer naar de rechtszaak en de gevangenis te gaan, het contrast met haar studentenleven was te groot om met elkaar te kunnen rijmen. Sanneke had daarom alleen telefonisch en via brieven contact met haar vader. "Ik vertelde wat er gebeurd was in mijn leven, en hij over dat van hem – hoewel zijn verhalen een stuk korter waren; zoveel maak je niet mee in de gevangenis."

"Tot we in 2015 een telefoontje kregen van de gevangenis: hij had een hartaanval gehad en was overleden. We gingen langs en mochten in zijn cel kijken. Daar zei de directrice tegen ons: 'Iemand is niet zijn daad'. Dat deed me zo goed, want dat was precies wat ik voelde. Mijn vader was ook 21 jaar lang degene met wie we lachten, leuke dingen deden. En die op een zaterdagochtend spontaan kon zeggen: verderop hebben ze een nestje met jonge katjes, zullen we er een ophalen?"

Liefdevolle verhalen

Inmiddels werkt Sanneke, die sinds de vermissing weer in Uden woont, als gedragsdeskundige en strategische innovatie-adviseur bij een verzekeringsmaatschappij. Ze heeft een man en twee kinderen, een zoon van 4 en een dochter van 6 jaar oud. "Zij weten dat mijn ouders allebei niet meer leven, en mijn dochter weet dat het op een manier is gegaan die niet fijn was. Er komt natuurlijk een moment dat ze het hele verhaal horen, dan mogen ze daar hun eigen oordeel over vormen."

"Maar ik vertel ze ook liefdevolle verhalen over allebei mijn ouders. Zo hebben wij cavia's, en heb ik weleens gezegd: ik heb mijn eerste cavia van mijn vader gekregen. Of ik vertel dat ze dol waren op muziek, net als ik nu. Ook dat deel van hen mag er zijn."

Sanneke gebruikt haar verhaal tijdens lezingen in onder andere gevangenissen, om gedetineerden te laten nadenken over de gevolgen van hun daden. En als vrijwilliger voor Exodus, een stichting die onder meer kinderen van gedetineerden ondersteunt. "Daarin kan nog zoveel beter. We hebben een systeem waarin we mensen straffen door ze op te sluiten, maar nu straffen we hun kinderen ook."

In de gevangenis

"Als je als kind in een gevangenis op bezoek komt, dan is er niemand die vriendelijk naar je kijkt. Je moet door allerlei poortjes, in je eentje wachten in een kil kamertje, om vervolgens je vader of moeder te zien in net zo'n kille kamer. Het is een hele nare ervaring, dat vond ik op mijn 21ste al maar stel je voor dat je 8 of 10 bent. En waarom lacht er niemand? Waarom kan er niemand met een kind wachten tot het zijn of haar vader mag zien? Je kunt veiligheid vooropstellen, en alsnog vriendelijk zijn. Het zou mooi zijn als we dat voor elkaar krijgen."

Ook hoopt ze dat met het delen van haar verhaal dingen veranderen bij politie en justitie. "Ik hoop vooral dat er meer aandacht komt voor familieleden. Ze zitten zo vast in protocollen, en ik snap dat die belangrijk zijn, maar daarbij worden de mensen te vaak over het hoofd gezien. Zoals toen ik op straat stond tijdens de huiszoeking."

"Maar ook toen ik jaren na de dood van mijn moeder ineens werd gebeld door de politie: ze hadden nog spullen die waren gevonden in de auto van mijn vader toen hij werd aangehouden: een dekzeil, grote spuitbussen met luchtverfrisser en opgefrommelde handschoenen. Ze waren verplicht om die terug te geven, zeiden ze. Dan loop je daar met zo'n krat. Ik heb alles meteen in de kliko gegooid, wat moet ik met die spullen?"

Twee jaar geleden schreef Sanneke een boek over wat er is gebeurd (Dit gebeurt alleen in films, mijn gevecht nadat mijn vader mijn moeder vermoordde) en hoe zij daarmee is omgegaan. "Toen dat af was, zei ik tegen een goede vriendin: nu kan er een strik omheen en hoeven we het er nooit meer over te hebben. Waarop zij zei: 'Nee joh, we gaan het er nog de rest van ons leven over hebben. Want het is onderdeel van ons leven.' Ze had natuurlijk gelijk. Dit hoort bij ons, maar het is niet wie ik ben."

Veerkracht

Dat het nu zo goed gaat met Sanneke, wijdt ze aan veerkracht. "Je schijnt zo'n 40 procent van je veerkracht zelf te kunnen beïnvloeden, verder wordt die bepaald door genetische factoren en omstandigheden."

"40 procent is best veel. Ik had perspectief, ik wist wat ik wilde met mijn leven, was in staat om de regie over mijn eigen leven te nemen door de goede keuzes te maken, wist hoe ik met mijn emoties moest omgaan – in mijn geval: door muziek te luisteren en maken – en had een goed netwerk met vriendinnen die konden luisteren zonder te oordelen. Ik geloof dat je dan een hele goede mix hebt om je leven een positieve wending te geven, ook als je iets vreselijks hebt meegemaakt."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.