Mysterieus verhaal van gescheiden tweeling: 'Ik zag dat het mijn broer was, maar ik voelde het niet'

Twee bijna identieke roodharige baby’s in een bedje. Ze kijken vrolijk. Ze weten niet dat ze terechtgekomen zijn in het Toevluchtsoord in Groningen, de plek waar jonge moeders vaak gedwongen hun kinderen ter adoptie afstonden.

Dezelfde stem, dezelfde lach

Het is de eerste en enige foto uit hun kinderjaren waar Erik Hulsegge en Peter Anema samen op staan. De eeneiige tweeling kreeg hem pas acht jaar geleden, van een van de zusters van het kindertehuis. Inmiddels zijn de rode haren grijs, maar blijft de familiegeschiedenis van de twee mannen mysterieus.

Als ze zo tegenover je zitten, zijn Erik en Peter wel uit elkaar te houden. De een heeft z’n haar in een scheiding en draagt een colbertje. De ander heeft een trui aan, korter haar en een spleetje tussen zijn voortanden. Maar wel: bijna dezelfde stem, dezelfde humor en luide lach. Hun historie is geen vrolijk verhaal, maar lachen kunnen ze om bijna alles. Alleen als het over hun biologische moeder gaat, blijft het serieus. 

'Tweelingbroer? Waar heb je het over?' 

Erik groeide op als enig kind in een lerarengezin in Westerlee. Peter woonde 45 kilometer verderop, op een boerderij in Middelstum, met zijn adoptieouders en een oudere zus die ook geadopteerd was. 

Alles ging zeventien jaar z’n gangetje. Tot de dag van het paardenconcours in 1984. 'Hé Erik, hoe is het', riep een meisje naar Peter. Die reageerde niet, omdat hij haar niet kende. Vreemd, vond het meisje, en vertelde het aan haar vrienden. Dat moet dan de tweelingbroer van Erik zijn geweest, zeiden de ouders van een van de vrienden, die daarbij zaten en het hele verhaal kenden. Ze wisten alleen niet dat het voor Erik nog een geheim was. 

'Waar heb je het over? Doe maar weer normaal', zei Erik dus toen een vriend tijdens het fietsen eens vroeg naar zijn tweelingbroer. Erik wist dat hij geadopteerd was, maar nog een broer? Nee. De vriend vertelde het geschrokken aan zijn moeder, die de moeder van Erik belde. Tijd voor de waarheid, besloten Eriks ouders toen, en stelden ook de ouders van Peter op de hoogte.

Voor het eerst oog in oog

Erik moest even gaan zitten. "Je hebt een broer, kreeg ik van mijn ouders te horen. En ze moesten er nog iets bij vertellen: het is een tweelingbroer. Voor mij was het een moment van blijheid. Een mooi cadeau en tegelijk spannend." Peter reageerde wat minder enthousiast en geloofde er niets van.

Toen ze twee weken later 'moi' (Gronings voor 'hoi') tegen elkaar zeiden en daarna in het kamertje van Erik oog in oog stonden, was het raar. Erik: "Je ziet dat het je broer is, maar je voelt het niet. We leken toen nog meer op elkaar dan nu."

Broers ben je niet zomaar. Dat heeft wel zeker drie jaar geduurd, zegt Peter. In het begin belden ze een paar keer per jaar. Het rijbewijs maakte op een gegeven moment de afstand tussen Middelstum en Westerlee wat kleiner. 

Op reis met een spiegel

Toen Erik en Peter 27 waren, kreeg dé tweelingprofessor van de Verenigde Staten lucht van hun bestaan. Of ze mee wilden doen aan een groot onderzoek met tientallen andere eeneiige tweelingen. Doordat ze apart waren opgegroeid, waren ze waardevol onderzoeksmateriaal. Welke eigenschappen hadden ze al in hun genen en welke zijn door hun opvoeding toegevoegd?

Erik wordt gemeten als onderdeel van de vele onderzoeken in de Verenigde Staten.

Lichamelijk onderzoek bij Peter.

De tweeling bleef langer in de VS voor een eerste vakantie samen. Peter: "Het was confronterend. Ik ging eerder wel eens met mijn broer op stap. Zaterdagavond tot laat en dan zondag na het ontbijt weer naar huis. Nu zaten we drie weken op elkaars lip in het buitenland."

Erik: "Ik vraag me nu nog steeds af hoe ik het zo lang heb kunnen volhouden."
Peter: "Ja, je bent drie weken met een spiegel op reis."
Erik: "Tot vervelens toe deden we alles hetzelfde. Op hetzelfde moment naar de wc. Steeds kwam ik erachter: potverdomme, dat doe ik ook."
Peter: "Weet je nog toen we in de rij stonden bij Universal Studio’s? Gatverdamme, wat duurde dat lang. Toen zag ik jouw kop en besefte ik: zo chagrijnig kijk ik dus ook. We waren even opgefokt."  

Verschillen zijn er trouwens ook. Peter, een kwartier eerder geboren dan Erik, is duidelijk de oudste in gedrag, daar zijn ze het nu wel over eens. Erik: "Ik ben de emotionelere, ik doe domme dingen. Peter is duidelijk de verstandige."

'Ze kon alleen maar huilen'

Het was in de tijd van dat onderzoek in Amerika dat Erik en Peter op zoek gingen naar hun moeder. "In het begin gaat het leven mooi, maar op een gegeven moment gaan mensen vragen stellen en begin je na te denken", zegt Erik. "Straks is ze er niet meer en Google had je toen nog niet."

Via de Kinderbescherming kwam een briefwisseling op gang die leidde tot een heftige ontmoeting. "De deurbel gaat en dan weet je dat het je moeder is", vertelt Peter. Er stond een heel zenuwachtige vrouw. Ze was hevig geëmotioneerd."

Erik: "Het zit zo diep. We hebben haar drie keer ontmoet. Ze kon altijd alleen maar huilen."
Peter: "Toen hebben wij gezegd dat het zo niet verder ging. We verwijten je niets, zeiden we. Als je er klaar voor bent, stuur dan een brief of bel. Toen mijn zoon geboren werd heb ik haar een geboortekaartje gestuurd en daarna nog wat foto's. Mijn zoon is nu 18 jaar. Ze heeft er nooit op gereageerd."

Praten over hun biologische vader kon hun moeder niet. Tijdens de laatste afspraak, twintig jaar geleden in een Italiaans restaurant, gaf ze een briefje met zijn naam, het laatste adres dat ze kende en zijn leeftijd.

Ome Cor, de buschauffeur

De eerste ontmoeting met hun vader was vooral vreemd. 'Als je gelooft wat je moeder heeft gezegd, dan is daar het gat van de deur', waren zijn woorden toen ze elf jaar geleden bij hem binnenstapten. Erik: "Je zoons van middelbare leeftijd komen binnen en dat is dan het eerste dat je zegt?"

'Ome Cor', zoals ze hem zijn gaan noemen, is inmiddels overleden. Ze hebben hem een paar keer gezien. Een buschauffeur die niet kon lezen en schrijven, maar wel vertellen als de beste. Hij heeft nog drie andere kinderen en misschien nog wel meer.

Hun moeder leeft nog, denken Erik en Peter. Peter: "Ik hoor haar nog zeggen: 'Ik heb elke dag aan jullie gedacht'." Erik: "Dat zal ze nog steeds doen, denk ik." 

Erik en Peter met de Nederlandse tweelingprofessor Dorret Boomsma. 

Maanden opgesloten op zolder

De Groningse met rood haar was 25 toen ze zwanger raakte van de tweeling. Ze was lerares, alleenstaand en woonde in bij een gezin in Den Helder. "Daar heeft ze onze vader ontmoet. Het was geen onenightstand of zo. Ze kenden elkaar al langer." Maar de buschauffeur was getrouwd en de jonge Groningse van goede komaf. Toen haar ouders achter de zwangerschap kwamen, grepen die in.

Peter: "Ze hebben onze moeder vier maanden thuis op zolder opgesloten. Niemand mocht het weten. Haar vader heeft alle rekeningen van het ziekenhuis contant betaald zodat er niets over de bevalling in het archief terecht kwam.” 
Erik: "Kennelijk was het een enorme schande." 
Peter: "Daarna hebben haar ouders en de Kinderbescherming net zo lang op haar ingepraat tot ze besloot ons af te staan. Er is geestelijk op haar ingebeukt. Uiteindelijk zei ze ja, maar onder de voorwaarde dat we niet uit elkaar werden gehaald. Toen dat toch gebeurde, was dat een enorme klap."

'Waarom? Waarom wij?'

Het besluit kwam van een psycholoog van het Groningse ziekenhuis. Het was beter dat de tweeling gescheiden opgroeide, vond hij. Blijkbaar durfde niemand hem tegen te spreken.

Peter: "Zo’n beslissing is een zware ingreep in iemands leven."
Erik: "Dat is nogal een understatement. Je verandert iemands hele jeugd. Dat is niet te bevatten. Waarom? Waarom wij? In dat tehuis gingen broertjes en zusjes nooit uit elkaar."
Peter: "De zuster die ons de foto heeft gegeven was er heilig van overtuigd dat we onderdeel van een experiment waren. Het was eind jaren zestig. Van tweelingen werd toen gezegd dat ze beter niet bij elkaar op school konden zitten en niet op dezelfde sportvereniging."

Erik weet van zijn adoptieouders dat die nog wel overwogen hebben naar de rechter te stappen om de tweeling bij elkaar te houden. Peter hoorde laatst van zijn vader dat een vrouw uit het dorp bezig was geweest om beide baby’s naar Middelstum te halen.

Eerste verjaardag samen

"Eigenlijk mochten we van de Kinderbescherming niet eens weten dat we tweeling waren", zegt Peter. "Onze ouders kregen het vage advies het maar te vertellen als we er klaar voor waren." "Het is allemaal zo mysterieus, overal kleeft wel een mysterie aan", zegt Erik. "We hebben mazzel dat we goed terecht zijn gekomen."

Dat mysterieuze zal misschien wel altijd blijven, maar maakt dat nu nog verschil? Ook al hebben ze geen geschiedenis samen, de broers zijn inmiddels echte broers en beste vrienden. Hun 'echte ouders' blijven hun adoptieouders.

Dit jaar zijn Erik en Peter 50 geworden en hebben ze voor het eerst samen hun verjaardag gevierd. "Dat oranje pak was niet ons eigen idee, hoor. Een grapje van vrienden. Iedereen zat in het complot." Bij het terugkijken van de foto's schieten ze voor de zoveelste keer in de lach.