Vlogfamilies: met het héle gezin online

We zien haar met de kinderen aan tafel schoolwerkjes maken. We zien haar aan het aanrecht staan om lunch te maken. We zien haar sporten. Koken. Boodschappen doen.  Kelly Donders (29) ook wel bekend als Kellycaresse, deelt haar leven online. Via Instagram, via YouTube en op haar eigen blog Kellycaresse.nl. Wie haar volgt, krijgt een inkijkje in haar gezinsleven, waarin ook haar man Yannick en haar dochters Lana (6), Aimy (4) en Feline (2) figureren. Geen jetsetlife, maar gewone dagelijkse taferelen die kenmerkend zijn voor een gezin met jonge kinderen.

En dat spreekt aan, want zowel op Instagram als op YouTube heeft Kellycaresse meer dan 50.000 volgers. De blog die ze al sinds 2012 bijhoudt is goed voor 60.000 bezoekers per maand. Ook haar man heeft een Instagram-account met ongeveer 13.000 volgers, waarop hij zijn leven als vader deelt. Sinds een jaar heeft hij ook een eigen YouTube-account dat rond de 9000 abonnees heeft.

Ook de familie Huffmeijer is met het hele gezin actief online. Al zeven jaar runnen Marie Louise Kaldenbach (35) en Jan Willem Huffmeijer (38) samen B4men.nl, een persoonlijke blog voor mannen, goed voor 60.000 bezoekers per maand en 29 duizend volgers op Instagram. Via B4men delen ze niet alleen content rondom ‘mannendingen’ zoals auto’s, games en hun eigen barbershop aan huis, maar nemen ze volgers ook mee in hun gezinsleven met dochters Amaranthe (9) en Beaudine (13). Zo schreven ze over de relatiecrisis waar ze vorig jaar mee worstelden. En ook toen dochter Beaudine vorig jaar de diagnose lymfeklierkanker kreeg, namen ze hun volgers mee in de achtbaan waarin ze als gezin terecht kwamen. Sinds drie jaar runnen ze naast B4men nog het foodblog Familie over de Kook (260.000 bezoekers per maand) waarmee ze ook actief zijn op YouTube, Instagram en Pinterest.

Zowel op Instagram als op YouTube zijn vloggende gezinnen razendpopulair. Maar experts spreken zich steeds vaker kritisch uit tegen de trend van gezinnen die online hun leven delen. Justine Pardoen, specialist mediaopvoeding bij Mediaopvoeding.nl en bij Bureau Jeugd en Media, vindt het zorgelijk dat er nog weinig officiële regelgeving bestaat om kinderen tegen al te fanatieke ouders te beschermen. ‘Als een kind in een film, musical of tv-commercial speelt, dan zijn daar allemaal regels voor waar zowel de producenten als de ouders zich aan dienen te houden. Maar voor kinderen die actief zijn op sociale media bestaan dat soort regels niet. Dat maakt die kinderen kwetsbaar voor uitbuiting,’ zegt Pardoen. "Veel ouders zullen desgevraagd zeggen: als mijn kind het niet leuk meer vindt, stoppen we. Maar hoe realistisch is dat nog als met zo’n YouTube-kanaal eenmaal veel geld wordt verdiend en het hele gezin afhankelijk is van die inkomsten en vastzit aan contracten met mediabureaus?"

Vooral bij populaire vloggezinnen met honderdduizenden volgers, baart het Pardoen zorgen dat de grens tussen gezin en verdienmodel steeds meer vervaagt. En Nederland telt zeker een aantal vlogfamilies die van hun sociale media-activiteit kunnen leven. Misschien wel de bekendste De Bellinga’s uit Zwolle hebben op YouTube ruim 450 duizend abonnees. Hun kinderen, Luan, Lucilla en Luxy Bellinga hebben ieder hun eigen Instagram-accounts en YouTube-kanalen, met ook weer tienduizenden volgers. Maar ook de familie De Latooys (251 duizend YouTube-abonnees) en de familie Koet (319 duizend YouTube-abonnees) zijn populair. Zij verdienen onder andere geld met advertentieinkomsten, sponsordeals, product placements en hun eigen merchandise. Zo kunnen fans via webshops T-shirts, mokken en hoodies kopen met de naam van hun favoriete vlogfamilie erop.

Maar lang niet alle gezinnen die vloggen verdienen er ook geld mee. Een grote groep families doet het puur voor het eigen plezier. Zuléma van Gimst Gilliot (42) bijvoorbeeld. Onder de naam ‘Via Zoe & Co’  deelt ze zowel op Instagram als op YouTube aanstekelijke familievlogs, waarin ook haar man Albert, haar dochter Maiza (10) en haar zoon Myron (6) voorkomen. "Een aantal jaar geleden was ik heel enthousiast begonnen met vloggen. Toen kwam even de klad erin. Maar begin dit jaar kregen we te horen dat mijn zoontje de ziekte van Hodgkin heeft. Het was zijn wens dat we weer met het vloggen zouden beginnen, dus nu heb ik het weer enthousiast opgepakt." Van hardlooprondjes in de natuur tot ziekenhuisbezoekjes: zowel hoogte- als dieptepunten deelt ze in haar vlogs. Of het ooit uit zal groeien tot meer dan een hobby? Zuléma: "Als ineens heel veel mensen onze vlogs gaan kijken: fantastisch. Maar ik ga daar niet alles voor opzij zetten. Vooralsnog doen we het vooral voor onszelf."

Justine Pardoen drukt ook ouders die (nog) niet aan familievlogs verdienen op het hart op om toch al na te denken over de mogelijke gevolgen voor hun kinderen op de lange termijn: "Kinderen in vloggende gezinnen groeien op met een camera op hun gezicht, in een leeftijd dat ze nog volop bezig zijn hun eigen identiteit te vormen. Ze worden al geconfronteerd met het beeld dat anderen van hen hebben, nog voordat ze goed en wel weten wie ze zelf eigenlijk zijn." 

Een kind vragen of het vloggen leuk vindt of een kind om toestemming vragen voor het plaatsen van een bepaalde foto of video, is volgens Pardoen niet genoeg. "Kinderen kunnen de gevolgen van zo’n beslissing helemaal niet overzien," zegt zij. "Privacy, online veiligheid en het vormen van je online identiteit, dat zijn grote en ingewikkelde thema’s waar een kind onmogelijk zelf over kan beslissen, zeker niet als ze nog heel jong zijn. Het is aan de ouders om kinderen op die vlakken te begeleiden en te beschermen."

Volgens Kelly voelt het delen van haar gezinsleven met hun online achterban inmiddels als een tweede natuur. Aanvankelijk bracht ze haar kinderen niet met hun gezicht in beeld, omdat ze hun privacy wilde beschermen. Maar sinds een jaar zijn haar dochters ook herkenbaar in haar vlogs en Instagram-posts te zien. "Dat is een bewuste keuze geweest. We hebben mijn dochters lang afgeschermd, maar het begon tegennatuurlijk te voelen dat zij uit beeld moesten gaan zitten of hun hoofd moesten afwenden als we aan het vloggen waren. Dat haalde vaak de spontaniteit uit het moment. Bovendien vinden de meisjes het ook gewoon leuk om erbij betrokken te worden. Mijn oudste is af en toe nog wat verlegen, maar de middelste probeert vaak echt de show te stelen."

Pardoen begrijpt dat veel kinderen vloggen leuk en interessant vinden. Toch waarschuwt ze: "Het kan heel goed zijn dat ze het nu heel leuk vinden om in al die vlogs te figureren, maar later misschien niet meer. En dan kun je zeggen: dan stoppen we ermee. Maar wat eenmaal online staat, zal hen altijd blijven achtervolgen." Pardoen vindt het een risico dat kinderen op die manier het recht op een frisse start wordt ontnomen. "Vroeger had je bepaalde momenten, bijvoorbeeld als je naar de middelbare school ging, of als je ging studeren, dat je echt even met een schone lei kon beginnen. Dat niemand je nog kende en je vrij was om je identiteit weer helemaal opnieuw vorm te geven. Dat soort momenten zijn belangrijk in de ontwikkeling van je volwassen identiteit. Maar als iedereen je dan al kent van het YouTube-kanaal van je familie, dan wordt dat wel knap lastig."

Jan Willem Huffmeier en Marie Louise Kaldenbach snappen de bezwaren, maar kijken er toch net iets anders tegenaan. Jan Willem: "Wij waren met B4men één van de eerste succesvolle mannenblogs en hebben daardoor het online wereldje echt met vallen en opstaan leren kennen. Dat is voor ons als familie een heel leuk en waardevol leerproces geweest. Je ziet vaak dat mensen naar de online wereld kijken met een bepaalde angst. Maar als je je door die angst laat leiden, loop je ook heel veel mooie dingen mis. Beaudine is inmiddels weer genezen verklaard, maar in de tijd dat zij ziek was, hebben we vanuit onze online community zóveel steun ontvangen. Dat was echt fantastisch. Niet alleen voor ons, maar vooral ook voor haar."

Beaudine beaamt dat: "Ik heb zoveel kaartjes, berichtjes en cadeautjes ontvangen. Sommige volgers stuurde elke week wel iets. Er zijn zelfs mensen die ik alleen via sociale media ken, die mij meer tot steun zijn geweest dan sommige mensen in mijn directe omgeving." Dat er ook wel eens rotopmerkingen kwamen, bijvoorbeeld die keer dat een paar jongens iets gemeens schreven onder een foto van haar met een kaal hoofd, dat kan haar niet zoveel schelen. "Dat is ook weer een voordeel van opgroeien met sociale media: ik heb geleerd dat ik me dat soort dingen niet al te veel moet aantrekken." Haar moeder trekt het zich meer aan. Marie Louise: "Als we kritiek krijgen op privézaken die we met ons gezin delen, dan raakt dat me wel. Vooral omdat ik als moeder natuurlijk het beste wil voor mijn kinderen."

Dat het gezin online open was over de ziekte van Beaudine, dat kon bijvoorbeeld niet iedereen binnen hun eigen familie waarderen. "Als je slecht nieuws deelt, dan vinden sommige mensen dat je de vuile was buiten hangt," zegt Marie Louise, "maar wij zouden het juist raar vinden als je alleen de hoogtepunten deelt. Bovendien: Beaudine vindt het zelf juist fijn om met de buitenwereld te delen wat ze allemaal meemaakt." 

Ook hun jongste dochter is enthousiast over hun online activiteiten, vertelt Marie Louise. "Amaranthe staat te popelen om kookvideo’s voor YouTube te maken. Ik vind dat best spannend, omdat ze nog jong is en mensen daar misschien commentaar op zullen hebben. Maar ze vindt het leuk. En sociale media zijn nu eenmaal deel van het moderne leven. Als ze er op deze manier onder ons toezicht mee kunnen oefenen, dan is dat toch alleen maar leuk?"

Ook Kelly Donders ervaart vooralsnog vooral de leuke kanten van het bestaan als familievlogger. "Ik zie het zo: elke beroep brengt voor- en nadelen met zich mee. Voor jezelf, maar ook voor je kinderen. Dat wij dit werk doen, heeft voor onze kinderen ongetwijfeld nadelen. Maar het heeft ook een heleboel voordelen. Zo hebben mijn dochters bijvoorbeeld ouders die heel veel thuis kunnen zijn en heel flexibel kunnen omgaan met hun tijd. Ook hebben we door dit werk fantastische reizen kunnen maken met het hele gezin, bijvoorbeeld naar Mallorca, Cyprus en Tanzania." Dat vloggende gezinnen hun hele privéleven met de buitenwereld delen, is volgens Kelly overigens maar schijn. "Voor één weekvlog, film ik gedurende een aantal dagen steeds kleine beetjes. Bij elkaar is dat zo’n half uurtje aan materiaal per week. Kortom: we delen ons leven, maar wel alleen dat deel dat we zelf willen delen."

Justine Pardoen gelooft dat het grootste gedeelte van de ouders die vloggen dat doen met de beste bedoelingen. "Ik denk dat geen enkele ouder zo’n YouTube-kanaal of Instagram-account begint met de intentie om hun kinderen schade te berokkenen. Maar dat betekent niet dat we als samenleving niet alert moeten zijn op de lange termijneffecten voor kinderen en dat er niet betere regels moeten komen om de kinderen te beschermen. Ook al is dat tegen hun eigen ouders." 

Pardoen realiseert zich dat sommige mensen haar waarschuwingen over kinderen op sociale media misschien overdreven vinden. "Niet iedereen staat er even kritisch in als ik. Uiteindelijk is het aan iedere ouder om hier zelf een afweging in te maken. Maar we moeten de discussies hierover wel in het openbaar blijven voeren en onderzoeken of we wettelijke beperkingen nodig hebben. Want daar is het welzijn van kinderen belangrijk genoeg voor."