Praat met me: zo heb je een écht goed gesprek

De hele middag heb je met een vriendin thee gedronken, maar als je naar huis fietst, besef je dat je eigenlijk geen idee hebt hoe het echt met haar gaat. Herken je dat? Bij The School of Life in Amsterdam kun je lessen volgen over hartezaken als vriendschap, liefde, geld, familie en werk. Wicher Schols geeft daar workshops in het hebben van een goed gesprek. Wat is dat dan precies?

Wicher Schols: "Daaronder versta ik een gesprek waarbij er een echte connectie ontstaat tussen jou en de ander. Je praat zonder terughoudendheid over wat er zich in je ziel afspeelt. Dat kan alleen als jullie je allebei kwetsbaar durven op te stellen. Daardoor voel je je verbonden met elkaar, en dat heb je als mens nodig."

Deel je schaamte

Als er iets moeilijk is, is het wel vertellen waar je bang voor bent of waarvoor je schaamt. Want stel dat je afgewezen wordt. Durf je dat wel, dan kun je zomaar een goed gesprek hebben, ontdekte Janice (36): "Op een buurtborrel sprak ik een vrouw die net als ik onlangs een baby had gekregen. Eerst zeiden we tegen elkaar hoe geweldig en bijzonder zo'n kleintje is, maar toen dacht ik: laat ik ook maar eerlijk vertellen dat mijn wolk helemaal niet zo roze is. Ik zei dat ik kapot was en van plan was om snel te stoppen met borstvoeding zodat mijn man ook eens een nachtvoeding kon geven. Toen vertrouwde ze mij toe dat ze ervan baalde dat ze geen eens tijd had om uitgebreid te douchen. Ik knapte zo op van dat gesprek!"

Tegen relatief vreemden is het soms makkelijker praten. Je komt bijvoorbeeld iemand tegen op vakantie, en voordat je het weet, loop je leeg over je pijnlijke echtscheiding, dat je vader een vervelende dominante vent was en je op je werk soms geen idee hebt waarmee je bezig bent. De reden daarvan is dat je met een vreemde intimiteiten kunt uitwisselen zonder dat het consequenties heeft. Jullie hebben immers geen relatie. Daarom praten mensen ook veel makkelijker met hun coach, therapeut of psycholoog. Zij zullen nooit afknappen op je uitspraken. Sterker nog: je betaalt ze er zelfs voor om je zwarte kant te laten zien.

Het zwijgende echtpaar

In restaurants zie je ze regelmatig zitten: het echtpaar dat elkaar niets meer te zeggen heeft. In doodse stilte lepelen ze de soep weg, en tegen de tijd dat het toetje komt, hebben ze nog geen een keer gelachen. Vooral vrouwen kunnen soms flink klagen dat hun partner niet kan praten.

Schols: "Daarover zeuren heeft geen zin, want dan klapt je partner helemaal dicht. Je kunt een ander nu eenmaal niet veranderen en daarom kun je beter naar jezelf kijken. Durf jij jezelf wel bloot te geven? Vaak is het zo dat als jij je kwetsbaar opstelt, die ander dat ook zal doen. Daarnaast kun je je afvragen waarom je vindt dat je partner moet veranderen. Als je gaat onderzoeken waarom je zo aan hem aan het sjorren bent, leer je je zelf beter kennen. Dan kom je er bijvoorbeeld achter dat je zwijgzame partner je doet denken aan je vader die te weinig aandacht voor je had. Die pijn wil je niet meer, en daarom eis je dat je partner altijd oog voor jou heeft. Maar die behoefte kan een ander nooit vervullen."

Tips & tricks

Natuurlijk zijn er wel manieren om betere gesprekken met je partner te krijgen. Ga niet uit van snel succes. Vaak gaan jullie al jarenlang op een bepaalde manier met elkaar om en daarom zal het tijd kosten voordat jullie een nieuwe manier van communiceren hebben gevonden.

Doorvragen levert vaak betere gesprekken op. Jij vraagt bijvoorbeeld: "Hoe was je dag?" Als de ander dan antwoordt: "Wel oké", vraag jij: "Wat ging er dan goed vandaag?" De kunst is om door te vragen zonder dat het op een tweedegraads verhoor gaat lijken.

Een beruchte valkuil is om het verhaal van de ander onmiddellijk op jezelf betrekken. Bijvoorbeeld: je partner vertelt dat hij te laat op zijn werk kwam omdat er een ongeluk was gebeurd. Alsof het een estafettestokje is, trek je het verhaal naar je toe en je begint over een ongeluk waar je een paar maanden geleden op het nippertje aan bent ontsnapt. Aan de ene kant geeft je de ander bevestiging - je weet hoe gevaarlijk het op de weg kan zijn - aan de andere kant krijgt de ander niet de kans om zijn verhaal goed te vertellen. Niet te vaak doen dus.

Spiegel de emotie

Een topper om tot een beter gesprek te komen, is de emotie van de ander te spiegelen. Stel dat je collega vertelt: "Hadden we de hele familie te eten gehad, ging de vaatwasmachine kapot." Hier kun je natuurlijk medelevend "Vervelend zeg", op antwoorden, maar die ander voelt zich pas echt gehoord als je de emotie van de spreker samenvat en daar een schepje bovenop doet. Bijvoorbeeld door te zeggen: "Dus jij baalde als een stekker." Het vergt even wat oefening, maar het heeft een groots effect.

Wat een gesprek ook veel vloeiender maakt, is als je open vragen stelt. Dit zijn vragen die beginnen met woorden als: wie, wat, waarom, waar en hoe. Bijvoorbeeld: Waarom ging je in therapie? Daar kun je niet met ja of nee op antwoorden. Een gesloten vraag begint meestal met een werkwoord. Bijvoorbeeld: Heb jij dat gedaan? Doe je dat allang? Of: Hou je nog van me?

Wicher: "Op die laatste vraag kan je partner in feite alleen maar ja zeggen, omdat hij anders een fikse ruzie ontketent. Waarschijnlijk stel je die vraag omdat je het gevoel hebt dat het niet zo lekker loopt tussen jullie. Beter is dus om dat te zeggen: "Ik vind dat we de laatste tijd zo weinig leuke dingen samen doen. Dat vind ik jammer. Hoe zie jij dat?" Dat is de opening voor een gesprek."

Small talk-starters

Sta jij straks tijdens de nieuwjaarsborrel het liefst ergens achter een plant? Gezellig over koetjes en kalfjes babbelen kun je leren, en wie weet leidt dat tot een echt goed gesprek. Onlangs verscheen Smalltalk Survival van Liz Luyben en Iris Posthouwer (Ambo Anthos, €15,-), een gids vol praktische tips waarmee je je door iedere borrel, bruiloft en liftsituatie heenslaat. Enkele gouden smalltalk-starter do's and dont's :

Do's

- Maak oogcontact met diegene met wie je wilt praten. Een seconde is genoeg. Glimlach vriendelijk.

- Maak een opmerking over de omgeving: "Vind jij het hier ook zo koud?" "Heb je de bruidstaart al gezien?" "Ze zijn wel erg dol op planten hier."

- Vraag om hulp. "Wil je mijn koffie/tas/glas/hond even vasthouden?"

- Check van tevoren de social media van de mensen die je gaat ontmoeten. Een beetje voorbereiding maakt een gesprek veel soepeler. "Dus je hebt koikarpers?"

Dont's

- Vraag niet: "Wat doe jij voor werk?" Mensen hebben soms onbegrijpelijke banen (clustermanager personeelszaken) en een gesprek daarover is niet erg boeiend. Vraag liever: "Wat heb jij vandaag gedaan?"

- Vraag niet: "Hoe gaat het?" Dat levert vaak een saai "Goed" op. Vraag daarom: "Wat houdt jou bezig?"