'Homogenezing' in Nederlandse kerken: 'Ik dacht dat ik bezeten was'

Het idee was om een uitzending te maken over homogenezing in Amerika, maar al snel bleek dat het ook gewoon in Nederland gebeurt, vertelt Ewout Genemans. "Dat verbaasde me enorm. Na de Nashville-verklaring spraken veel geloofsgemeenschappen zich daartegen uit, maar het blijkt gewoon nog te gebeuren. En we hebben niet eens maandenlang moeten onderduiken om het voor elkaar te krijgen, al na een paar gesprekken bleek het heel goed mogelijk."

In de uitzending van Ewout &… gaat een acteur met een verborgen camera undercover bij verschillende geloofsgemeenschappen om de bizarre praktijken vast te leggen. Die variëren van gebed tot heftige lichamelijke behandelingen. Femke (30) maakte de eerste variant mee.

Ze was 13 jaar toen ze verliefd werd op een meisje. Ze groeide op in een streng christelijke gemeenschap, waar homoseksualiteit gezien werd als iets zondigs. "Als er al over werd gesproken, was het in negatieve zin", vertelt ze. "Het was slecht, vies, pervers. Je wordt echt gehersenspoeld. In zo'n homofobe omgeving word je zelf ook homofoob gemaakt. Ik was al geconditioneerd om slecht over homoseksualiteit te denken voordat ik mijn eigen geaardheid ontdekte."

Toen ze een jeugdmedewerker binnen de kerk – de vrije baptistengemeente – in vertrouwen nam, werd haar geaardheid direct ontkend. "Ik zocht bevestiging: je bent zoals je bent en God houdt sowieso van je. Maar wat ik te horen kreeg, was het tegenovergestelde. Je bent niet zo, God heeft je niet zo gemaakt, het is een leugen van de duivel om je bij God vandaan te houden."

'Ik dacht dat ik bezeten was'
De jeugdmedewerker stelde voor Femke 'vrij te bidden' van deze gevoelens. "Het was ergens een opluchting voor me dat ik ervan af kon komen, want ik was ook bang voor afwijzing. Ik wilde graag geloven dat ik geholpen kon worden." In zogenoemde pastorale gesprekken werd de hulp van God ingeroepen om Femke los te maken van homoseksuele gedachten en gevoelens. "Mijn gevoelens werden weggestuurd in de naam van Jezus. Er werd gebeden voor bescherming tegen de verleiding. Je mag niet twijfelen aan God, kreeg ik te horen. Je moet erin geloven dat hij jou hetero heeft gemaakt." In die gesprekken werd gesmeten met termen als 'demonische invloeden'. "Doodeng vond ik het. Ik hoorde het trillend en met klamme handjes aan. Dat werd verklaard als een teken dat God met me bezig was en dat het Satan niet beviel. Ik dacht dat ik bezeten was."

Jasper (32) was jarenlang werkzaam binnen de Pinkstergemeente. Daar was hij vaak het eerste aanspreekpunt voor tieners zoals Femke, die worstelden met hun geaardheid. "Ze namen mij in vertrouwen en vroegen wat ze ermee aan moesten. Dan zei ik dat ze niet wisten wie ze waren en dat we hen daarmee konden helpen. Ik verwees hen door naar de voorganger. Het was heel dubbel. Je weet dat je iemand pijn doet en dat wil je niet, maar ik geloofde ook echt dat homoseksualiteit niet goed was en dat het te genezen was."

Om leiding te kunnen geven in de kerk moest Jasper een contract ondertekenen dat niet veel verschilt van de Nashville-verklaring. "Het grote probleem is dat homoseksualiteit niet als de wil van God wordt gezien en dat je dat van kleins af aan te horen krijgt als je actief bent in de gemeente. Je wordt getraind om te geloven dat wat jij vindt goed is. Homoseksualiteit vond ik vies, het hoorde niet bij het christendom. Dat denkpatroon werd langzaam opgebouwd door de jaren heen. Ik heb er niet eens over nagedacht wat mijn eigen mening erover was, ik volgde gewoon de leer van de kerk." Jasper was er daarom van overtuigd dat hij het goede deed. "Ik geloofde echt dat ik zo'n tiener aan het helpen was."

Identiteitscrisis
Ook Femke geloofde wat haar werd verteld door de mensen die ze vertrouwde. Ze werd bang voor haar eigen gevoelens en gedachtes. Want die gedachtes moesten wel van de duivel komen. "Ik denk dat dat nog de meeste schade heeft aangericht", zegt ze. "Mijn gedachtes en gevoelens waren niet meer van mij. Ik ontwikkelde mezelf niet, seksualiteit, twijfels en negatieve emoties mochten er niet zijn. Ik blokte alles. Het meisje op wie ik verliefd was ging ik mijden, omdat ik bang was om mezelf in verleiding te brengen."

Femke raakte ervan overtuigd dat het slechts een fase was geweest, dat ze helemaal niet lesbisch was. Ze begon een relatie met een jongen, met wie ze vier jaar samen was. "Hij was heel leuk, ik dacht dat ik verliefd op hem was. Maar ik had nog niet ontdekt hoe verliefdheid écht voelde. Dat kwam pas toen ik mijn huidige vriendin ontmoette." Op slag was ze overdonderd van verliefdheid. "Dit had ik nog nooit gevoeld. Ik kan dit niet wegbidden, dacht ik, en ik wist ook niet of ik dat wel wilde. Het voelde zo goed."

Indoctrinatie afpellen
Terwijl ze zichzelf al die tijd had voorgehouden dat God haar bevrijd had van haar gevoelens, kon ze nu niet meer ontkennen dat die gevoelens echt waren. "Ik kwam niet alleen in een geloofscrisis, maar ook in een identiteitscrisis. Ik wist niet meer wie ik was, wat normaal was, hoe ik moest leven. Ik kwam ziek thuis te zitten. Had last van depressie, angstaanvallen, een heel laag zelfbeeld."

Ze begon haar relatie met God grondig onder de loep te nemen. "Ik wilde mijn geloof niet loslaten, maar me wel ontdoen van alle leugens die me hebben gestremd in het leven. Alles wat ik geloofde en wat me was aangeleerd, ben ik gaan afpellen. Hoe meer indoctrinatie ik ervan af wist te strippen, hoe minder er overbleef van mijn geloof in God. Homoseksualiteit wordt in de kerk gelijkgesteld aan diefstal, moord, verkrachting en pedofilie. Maar wat voor kwaad doe ik ermee dat ik verliefd ben op een vrouw? Maak ik daar een slachtoffer mee? Ik kon mijn gevoelens niet rijmen met mijn geloof. Er bleef niets over."

Sneaky
Ook Jaspers overtuiging kantelde langzaam. "Het is zo tegennatuurlijk om tegen iemand te zeggen: je moet anders zijn dan je bent. Je moet je in bochten wringen om uit te leggen waarom het niet goed is. Je ziet dat het niet landt bij zo'n persoon. Ik ging erover nadenken, erover praten. Op een gegeven moment ging de knop om: dit kan gewoon niet. De kerk praat over liefde, iedereen is welkom. Je mag komen zoals je bent. Maar als je er bent moet je veranderen. Dat doen ze heel sneaky. Als je die zondige gevoelens nog steeds hebt, maken ze je wijs, dan heeft de heilige geest je nog niet aangeraakt. Dan ga je heel erg twijfelen aan jezelf en aan je identiteit." Jasper gelooft nog steeds in God, maar is niet meer actief binnen de kerk. "Ik kon mijn geloof niet combineren met hoe de kerk te werk gaat."

Femke heeft nog altijd veel verdriet over wat haar is aangepraat. Toch neemt ze de mensen in de kerk niets kwalijk. "Het zou soms makkelijker zijn voor mijn verwerking om eens lekker boos te kunnen zijn, maar ik weet: zij weten niet beter. Ze zijn net zo geïndoctrineerd als ik was en zij geloven oprecht dat ze het goede doen. Ik heb zelf ervaren hoe overtuigd je daarvan kan zijn. Het is niet de waarheid, maar wel hun waarheid."

Achter gesloten deuren
Jasper neemt zichzelf wel degelijk iets kwalijk. "Ja. Natuurlijk. Ik ben er heel bang voor dat ik dingen heb gezegd waardoor ik mensen heb bevestigd wat de kerk over hen dacht. Ik vind het te bizar voor woorden dat ik zelf zo gedacht heb, dat doe ik nu totaal niet meer." Jasper wil mensen laten zien wat er werkelijk binnen de pinksterkerken gebeurt. "Ze staan bekend als moderne, vrije kerken, met bands en shows. Maar juist in deze vrije bewegingen zijn ze hier heel erg streng in, achter gesloten deuren. Ze lopen er niet mee te koop, maar ze zijn wel zo. Ik denk dat het in élke pinksterkerk speelt."

Femke is inmiddels 8 jaar samen met haar vriendin. Ze staat gelukkiger in het leven, maar heeft nog veel last van wat haar in de kerk is aangepraat. "Het is heel moeilijk om passende hulp te vinden voor een religieus trauma. Er is nog te weinig onderzoek naar gedaan, terwijl de psychische schade van dit soort praktijken enorm is." Femke hoopt dat er een verbod komt op homogenezingen. "Alleen al in het kader van depressie- en suïcidepreventie. Dit soort trauma's zou voorkomen kunnen worden."

Ewout Genemans hoopt dat genootschappen waarin wordt geprobeerd homo's te 'genezen' door de uitzending van vanavond kritisch zullen gaan kijken naar zichzelf. "Aan het verhaal van Femke zie je hoeveel schade dit kan toebrengen." In sommige landen is homogenezing bovendien strafbaar. "Het zou mooi zijn als er ook hier zo'n verbod komt."

Ewout &… is vanavond om 20.30 uur te zien op RTL 5.