Gezellig of gevaarlijk: afspreken met je ex

Susanne (31) had net twee jaar een relatie met Willem (36), toen zijn ex-vriendin – waar hij vier jaar mee samen was – hem een berichtje stuurde. Susanne: "Ik weet nog dat Willem en ik samen op de bank zaten en hij dat appje van zijn ex Chrisje kreeg. Of hij zin had om weer een keer wat te drinken om bij te kletsen, stond er. Enthousiast liet Willem mij het berichtje zien en stuurde gelijk iets terug: leuk plan. Het feit dat Willem er zo open over was – en blijkbaar ook totaal niet nadacht over of ik het misschien ongemakkelijk zou vinden of jaloers zou zijn – maakte dat ik er op dat moment absoluut geen moeite mee had. Dan was er vast ook niks om me druk om te maken."

In eerste instantie vond Susanne het dus een prima idee, maar hoe langer ze erover nadacht hoe jaloerser ze werd. Susanne: "Waarom? Dat weet ik eigenlijk niet zo goed. Bang dat hij weer gevoelens voor haar zou krijgen? Of haar toch leuker zou vinden dan mij? Misschien. Waarom zou je elkaar nog moeten zien als je relatie over is?"

Het appje van Chrisje zorgde uiteindelijk voor een fikse ruzie. Willem vond het leuk om haar na lange tijd weer eens te zien, puur vriendschappelijk, terwijl Susanne het echt niet wilde. Dat gaf spanningen in huis. Susanne: "Willem heeft me op het hart gedrukt absoluut niks meer voor Chrisje te voelen en heeft uiteindelijk wel koffiegedronken met haar. Ik heb een week lang tegen 'm gezwegen, zo pissed was ik. Ik vond dat hij mijn gevoelens niet respecteerde, door mijn wil te negeren en toch met haar af te spreken. Inmiddels hebben we goed gepraat en zijn we weer oké. Toch hoop ik niet dat hij haar nog eens ziet. Want ik blijf stiekem best jaloers."

Relatiecoach Caroline Franssen, van de Relatie Academie, is het wel met Susanne eens: Willem kan het maar beter bij die ene keer laten. "Als je wilt dat je nieuwe relatie slaagt, moet je de oude afbreken. Na een (lange) relatie moet je namelijk zien terug te keren in je eigen autonomie. Als je van de ene naar de andere gaat, en dus contact blijft hebben met je ex, heb je die oude relatie in feite niet afgerond. De truc is volledig los te komen van de persoon met wie je een relatie hebt gehad. Dat is moeilijk, want het verbreken van een oude relatie betekent niet automatisch dat de liefde voor die persoon ook weg gaat. En dus is het credo: geen contact."

Psycholoog en relatietherapeut Marcelino Lopez sluit zich bij dit laatste aan. "Het is fantastisch als je na een breuk vrienden bent met je ex, maar bewaar dat liever voor een later stadium. Wanneer je het dan aankunt om als vrienden door het leven te gaan? Als je geen hartverzakking meer krijgt van de gedachte dat je ex een nieuwe vlam heeft."

Het ligt volgens Lopez heel erg aan de relatie of je vrienden kunt zijn of niet. Als algemene regel kun je stellen: hoe meer twee ex-partners er beiden vrede mee hebben dat de relatie voorbij is, hoe makkelijker het is om vrienden te zijn. Hoe meer een van beiden nog hoop heeft en seksuele of romantische gevoelens koestert, hoe lastiger het zal worden. In dat laatste geval is het beter om het contact te beperken of, als dat niet kan, de relatie praktisch te houden.

Verbreek dus (tijdelijk) alle lijntjes met je ex. Je hoeft elkaar niet dwangmatig te vermijden, maar het is wel goed om die eerste periode alles te verbergen wat jou onnodig aan je ex herinnert. Want dat wakkert het gemis en de pijn alleen maar aan. Afkicken van je vorige relatie betekent ook dat je hem of haar verwijdert van alle sociale mediakanalen en elkaar voorlopig niet appt, spreekt of ziet. Heb je samen kinderen? Spreek dan met elkaar af dat jullie voorlopig alleen over de praktische zaken communiceren.

Wat is in dit geval het advies voor Susanne en Willem? Relatiecoach Caroline Franssen vindt dat Susanne het uit moet maken als Willem nog een keer met zijn ex afspreekt. Ze zegt: "Niet dat ik vind dat iemand niks meer mag met een ex, maar als het niet wordt erkend door de ander dan is dat een probleem. Susanne is jaloers en Willem wil z'n gedrag niet veranderen – hij spreekt dus gewoon met Chrisje af. Hun huidige relatie wordt daardoor verstoord. Een ex is vrijwel altijd gevaarlijk. Daar heeft de ander immers seks mee gehad en zou daar dus in theorie nog een keer seks mee kunnen hebben. Er zijn niet voor niets mensen die na dertig jaar weer terugkeren bij hun jeugdliefde. Als Willem echt voor Susanne kiest, erkent hij haar gevoelens en spreekt hij niet nog een keer met zijn ex af. Punt uit."

Psycholoog Marcelino Lopez is het daar bepaald niet mee eens: "Het lijkt mij heel redelijk om je partner een koffieafspraak of vriendschap met de ex te gunnen, als er geen objectieve aanwijzingen zijn dat het de huidige relatie in gevaar brengt. Een ex was of is een belangrijk deel van iemands leven. Ik ben inmiddels met sommige exen goed bevriend en zie geen reden om hen niet af en toe te zien. De romantiek is weg en ze vormen geen gevaar voor mijn huidige relatie. Als mijn vriendin jaloers is, wil ik haar uiteraard voldoende geruststellen, maar als ze het mij verbied om een ex te zien, dan hebben we een probleem waar we het over moeten hebben.

Het is voor een relatie best gezond om een beetje jaloers te zijn en dat eerlijk te uiten. En het is ook gezond als de ene partner de jaloerse partner vervolgens geruststelt. In dit verhaal lijkt het erop alsof Susanne haar vriend op een niet constructieve manier onder druk zet. Dat komt hun relatie in ieder geval niet ten goede. Als Willem ongezond veel tijd aan zijn ex begint te besteden, wordt het uiteraard een verhaal. Dan begrijp ik dat Susanne een grens wil trekken. In dit geval denk ik dat haar onzekerheid een groter probleem vormt voor de relatie, dan de ex van Willem. Door Willem af te willen schermen van zijn ex maakt ze zowel haar jaloezie als onzekerheid niet minder."

Dat herkent Esther (32). Ze had tijdens haar studententijd vijf jaar lang een relatie met Thijs. Die relatie is nu over, maar nog steeds zijn ze goede vrienden. "Thijs was mijn maatje. Op de middelbare school kwamen we in het laatste jaar bij elkaar in de klas. Ik kende hem daarvoor al een beetje van het schoolplein en van het uitgaan, maar we spraken nooit echt met elkaar. We hadden allebei een andere vriendengroep. Maar dat eindexamenjaar werden we goede vrienden. We maakten samen huiswerk, fietsen samen van en naar school, gingen in het weekend samen uit en tennisten een keer per week samen. We konden echt in onze broek piesen van het lachen. Hij was mijn beste vriend, maar meer dan een hechte vriendschap was het niet. Wel grapten we af en toe dat als we over tien jaar nog steeds allebei geen relatie zouden hebben, wij dan maar met elkaar moesten gaan trouwen."

Na hun eindexamen verloren Esther en Thijs elkaar uit het oog.  Maar een paar jaar later kwamen ze elkaar tegen op een studentenfeest en vielen als een blok voor elkaar.

Esther: "We hebben de hele avond staan zoenen in een hoekje en uiteindelijk ben ik achterop de fiets met hem mee naar huis gegaan. Vanaf dat moment zijn we vijf jaar een stel geweest. Maar op een gegeven moment leefden we meer als broer en zus - of eerder huisgenoten - samen. In goed overleg zijn we na die vijf jaar uit elkaar gegaan. Dat deed best even pijn ja, voor ons allebei. Maar het werkte niet tussen ons. Ruim een half jaar hebben we elkaar toen bewust niet gezien of gesproken en daarna zijn we af en toe weer eens gaan koffiedrinken."

"Inmiddels hebben we allebei een gezin. Hij is drie jaar geleden getrouwd en ik ga volgende zomer trouwen. En ja, daar zijn hij en zijn vrouw ook bij. We spreken ongeveer een keer in het half jaar af met z'n allen. Onze kinderen zitten nagenoeg in dezelfde leeftijdscategorie en kunnen heel leuk met elkaar spelen. Zijn vrouw en ik kunnen goed met elkaar opschieten en mijn man en mijn ex ook. Of het ooit ongemakkelijk is? Absoluut niet. Thijs en ik zijn beiden dolgelukkig met onze huidige partners en vinden het bijzonder dat we nog steeds goed contact hebben en dat onze partners het ook goed met elkaar kunnen vinden. Mijn ex is er eentje voor altijd."
 

Kun je, zoals Esther en Thijs, oprecht vrienden blijven met je ex? Relatiecoach Franssen: "In de meeste gevallen niet. Wanneer je een hele tijd met iemand samen bent geweest, en daar lief en leed mee hebt gedeeld, is het vrij onaannemelijk dat je niet weer op diegene valt. Bovendien vinden de meeste nieuwe partners het ook storend. Er zijn mensen die een handje vol exen hebben en met de ene naar de film gaat, met de ander koffie drinkt, weer met een ander musea bezoekt. Onder het mom 'dat deden we altijd al'. Ik vind dat als je dingen doet met je ex, je daar eigenlijk nog steeds een relatie mee hebt. Ga lekker met je nieuwe partner naar de film, koffiedrinken en naar het museum! Daar heb je al die exen toch niet voor nodig?

In het geval van Esther en Thijs hebben beiden inmiddels een nieuwe relatie en een gezin en staan ze alle vier achter het gezamenlijke contact. Dat is helemaal oké. Maar zodra er ook maar een iemand gaat twijfelen, jaloers of onrustig wordt, dan vind ik dat diegene naar dat gevoel mag luisteren en dat aan moet geven. Het afspreken met een ex is pas veilig als je echt ontkoppeld bent van die ander, geen verwachtingen meer hebt en je je niet meer seksueel aangetrokken voelt. Pas dan is er niks aan de hand en kun je met een gerust hart weer eens een kopje koffie drinken met die oude vlam."

Marcelino Lopez vindt het ook een goed idee om de overstap naar vriendschap pas te maken als je elkaar een tijdje niet hebt gezien. "Zo'n nieuwe rolverdeling – van partner met wie je alles deelt naar een vriend(in)) – gaat niet meteen. Het is nuttig om eerst even afstand te nemen en een tijdje zonder elkaar te leven om te onthechten. Daarna wordt het makkelijker om elkaar in die nieuwe gedaante als vrienden te zien. In het geval van Esther en Thijs is het alleen maar fijn en mooi als het zo kan. Ze waren het er allebei over eens dat ze beter vrienden konden worden. Ze waren al meer maatjes dan minnaars dus dat maakt de stap logisch en makkelijker."