Badkamerdetox: 'Smeer jezelf geen rimpels aan'

Ben jij in januari aan de bietenshakes en smoothiebowls gegaan? Bravo! Helaas bestaat er een aanzienlijke kans dat je je inspanningen om mooier en gezonder te worden, tenietdoet in de badkamer. Door alle rommel die je op je lijf smeert. Journalist Rachel van de Pol onderwerpt dit jaar daarom niet haar body maar haar badkamer aan een detox.

De Volkskrant kopte onlangs: Smeren maakt meer kapot dan je lief is. Aanleiding voor het artikel was een Braziliaanse studie die toegevoegd kan worden aan de groeiende stapel bewijs dat de belangrijkste oorzaak van een geïrriteerde huid (pukkels, jeuk, schilfers, vlekken, vette of juist droge huid) ironisch genoeg juist de cosmetica zijn die beloven ons mooier te maken. Onder het mom dat we het waard zijn, gebruiken we tot wel twaalf cosmeticaproducten per dag, maar de wetenschap wordt steeds negatiever over de scrubs, crèmes en parfums die we op onze huid smeren. 

Dat verzorgingsproducten je looks en zelfs je gezondheid kunnen schaden, weet ik eigenlijk al lang. Bijna tien jaar geleden interviewde ik Dr. Jetske Ultee, onderzoeksarts in de cosmetische dermatologie, over de do’s en don’ts van huidverzorging. Ik koos tot dan toe mijn dagcrème op basis van dat lekkere geurtje en kleurtje, maar Ultee maakte duidelijk dat juist die verleidelijke marketingtrucs de zogenoemde huidbarrière - de beschermlaag van de huid die slechte bacteriën en virussen buiten houdt - aantasten, met alle negatieve gevolgen van dien. Dus stopte ik met het gebruik van zeepachtige ingrediënten, alcohol en parfum.

"Huidirritaties worden vaak veroorzaakt door cosmetica zelf"

Roos of huidirritatie?
Het vreemde is dat ik deze nieuwe kennis op slechts 5 procent van mijn huid toepaste: mijn gezicht. Ondertussen experimenteerde ik vrolijk verder met haarkleurtjes, lakte ik mijn nagels en smeerde ik mijn lichaam in met bodylotions die een rainforest-delight-sensatie beloofden. Tot ik een paar jaar geleden last van roos begon te krijgen. Daar ging ik tenminste van uit... Wat voor andere naam kon ik de gênant grote met jeuk gepaard gaande huidschilfers geven die mijn haar en schouders ontsierden? Het eerste wat ik deed was naar de Kruidvat fietsen voor een fles Head & Shoulders. Na een paar keer wassen, verdwenen de schilfers om na een tijdje weer gezellig terug te keren. Ik probeerde dure kappershampoos om daarna over te stappen op de shampoo bars van Lush want die stonden bekend als “natuurlijk” dus dat zou vast beter zijn voor mijn haar. Maar niets hielp.

Tot ik weer terugdacht aan de boodschap van huidarts Ultee: huidirritaties worden vaak veroorzaakt door cosmetica zelf. En zo kreeg ik een ingeving die nogal dom klinkt nu ik 'm zo opschrijf: hoofdhuid is ook huid! Zou ik seasalt-spray of ammonia op mijn gezicht smeren? Nee. Waarom stelde ik de rest van mijn huid dan wel bloot aan dit soort agressieve stoffen? En zo kwam ik tot het besluit om mijn badkamerkastjes te onderwerpen aan een flinke detox. 

Bangmakerij
De eerste stap van een badkamerdetox is uitvinden welke verzorgingsproducten de deur uit moeten en welke je beter kunt vervangen door een veiliger/beter alternatief. Dus je gaat googelen. En lezen. Heel veel lezen. En dan gebeurt het volgende: over bijna ieder stofje in je shampoo of bodylotion kun je wel iets negatiefs vinden. De woorden ‘giftig’, ‘hormoonverstorend’ en ‘kankerverwekkend’ vliegen je om de oren, gevolgd door de zin ‘met name zwangere vrouwen lopen risico’.

Op het moment van schrijven ben ik acht maanden zwanger, dus de paniek sloeg toe. Ik wilde direct de complete inhoud van onze badkamerkastjes wegkiepen. Gelukkig keerde mijn verstand terug en besloot ik eerst advies in te winnen bij dr. Jetske Ultee, die mij tien jaar geleden ook bijstond met raad en daad, en dr. Majorie van Duursen, universitair hoofddocent toxicologie aan de universiteit van Utrecht, die onderzoek doet naar de mogelijke schadelijke gevolgen voor je gezondheid van hormoonverstorende stoffen in producten die we dagelijks gebruiken.

Beiden vinden een kritische blik in de badkamer sowieso een goed idee. “Begin met jezelf de vraag te stellen of je een product echt nodig hebt en of het je huid of haar daadwerkelijk mooier en gezonder maakt. Is het antwoord ontkennend, dan hoort het niet thuis in je badkamer. Less is more!”, zegt Ultee. Ook adviseert ze naar de houdbaarheidsdatum van je favoriete producten te kijken. “Dit vergeten veel mensen, maar ook cosmetica heeft een beperkte houdbaarheid. Mascara blijft bijvoorbeeld maar drie maanden goed. Producten die vol zitten met bacteriën en schimmels zijn pas echt een aanslag op je huid!”

Hormoonverstoorders
Ook Van Duursen is voorstander van het motto 'minder is meer' als het aankomt op het gebruik van cosmeticaproducten, maar dan omwille van de volksgezondheid. “We worden op dagelijkse basis blootgesteld aan chemicaliën, die in heel veel alledaagse producten zitten. Denk aan pesticiden op onze voeding, vlamvertragers op meubels en parabenen (bewaarstoffen) in onze dagcrème. Deze chemicaliën bevatten hormoonverstorende eigenschappen. Dat wil zeggen dat ze onze hormonen, de boodschappers van ons lichaam, ontregelen omdat ons lichaam geen onderscheid kan maken tussen bijvoorbeeld het eigen hormoon oestrogeen en de externe stof bisfenol A, een stofje dat plastic sterk maakt.”

Van Duursen benadrukt dat ze mensen niet bang wil maken, maar een keuze wil geven. “De dosis waarin hormoonverstoorders in individuele producten voorkomen, is heel laag. Je hoeft je dus echt geen zorgen te maken als je je haar wast met een shampoo met parabenen. Het is de cocktail en optelsom van al die stoffen die we inademen, opeten en in onze huid opnemen die problemen veroorzaken. Dus schrap waar je kan schrappen.”

"Schrap waar je kan schrappen"

Ze adviseert jezelf vragen te stellen als: kan ik voeding uit blik en in plastic verpakkingen meer links laten liggen? Kan mijn lichaam ook zonder bodylotion, nagellak of haarlak? Moet er in ieder verzorgingsproduct dat ik gebruik parfum zitten of kan ik ook af met alleen een luchtje met een avondje uit? “Als je op dagelijkse basis nog maar zes (bij voorkeur milde) verzorgingsproducten gebruikt in plaats van tien, dan scheelt dat alweer een hoop in blootstelling aan chemicaliën.”

Mijn nieuwe beautyregime
Ik ben sinds een maand aan de slag gegaan met de adviezen van Ultee en van Duursen en ik merk verbazingwekkend snel effect. Zo heb ik geen last meer van “roos” sinds ik een milde shampoo gebruik. Mijn hoofdhuid bleek simpelweg geïrriteerd door parfum, geurstoffen en SLS (zie kader 3). Parfum gebruik ik alleen nog met een avondje uit, en dan spuit ik het op mijn kleding. Ultee: “Daar voorkom je in ieder geval pigmentvlekken mee. Die ontstaan snel door de combinatie zon en parfum.” 

"Sinds ik een milde, verzorgende zeep gebruik heb ik zelfs geen bodylotion meer nodig"

Mijn gezichtsverzorging had ik al op orde, maar de rest van mijn huid was altijd erg droog, vooral na het douchen. In de zomer had ik zelfs zo’n fraai craquelé effect op mijn benen, waar niet tegen op te smeren viel met bodylotion. Ook daar is verandering in gekomen. Sinds ik een zeer milde en verzorgende zeep gebruik (zie kader 1) heb ik zelfs geen bodylotion meer nodig. Dat scheelt een hoop verpakkingsmateriaal, geld, tijd en ruimte in de badkamer. Voor wat extra verzorging en hydratatie van mijn huid en haar gebruik ik tegenwoordig plantaardige oliën. Zo smeer ik ’s avonds over mijn gezichtscrème een paar druppels pure arganolie en gebruik ik jojobaolie als haarmasker.

Haarlak gebruik ik nog zelden en mijn nagels lakken, doe ik even niet meer. Na mijn zwangerschap zal ik dat alleen nog voor speciale gelegenheden bewaren. Het fijne aan deze badkamerdetox is dat nu meer weloverwogen keuzes kan maken. Als ik alcohol drink, weet ik dat het niet goed voor me is, maar maak ik zelf de keuze omdat het óók gewoon heel lekker is. Zo kijk ik nu ook naar bepaalde cosmetica. Is het beter om helemaal nooit een luchtje op te spuiten? Waarschijnlijk wel, maar zo nu en dan blijft het fijn om als een lelietje-van-dalen de deur uit te stappen. Zolang ik het gros van de tijd gezonde keuzes maak, kunnen dit soort 'uitspattingen' weinig kwaad. 

Door Rachel van de Pol