Duizenden moeders verzwijgen dat ze hun kind moesten afstaan

Vooral in de jaren '50 en '60 moesten veel jonge, ongetrouwde vrouwen onder druk van de familie hun kindje afstaan. Vaak uit schaamte vanwege de ongewenste zwangerschap. Naar schatting zijn er vanaf 1956 (invoering van de adoptiewet) zo'n 15.000 moeders die (gedwongen) afstand hebben gedaan van hun kindje, zodat het door een ander gezin kon worden geadopteerd. 

Stichting Fiom en stichting De Nederlandse Afstandsmoeder schatten dat er nog altijd een paar duizend vrouwen zijn die dit geheim met zich meedragen en uit schaamte hun verhaal niet met hun omgeving durven te delen, zelfs al is het tientallen jaren geleden.

Enorm taboe

Will van Sebille, zelf 'afstandsmoeder', is voorzitter van de stichting De Nederlandse Afstandsmoeder. Ze sprak met honderden moeders die hun baby direct na de geboorte moesten afstaan. "Wij hebben meerdere oproepen gedaan om met afstandsmoeders in contact te komen, maar dat is ontzettend lastig, Er rust nog een enorm taboe op", zegt ze. "Er zijn vrouwen die zich na dertig jaar zwijgen bij ons melden. Zij vertellen dat zij al die jaren hun verhaal geheim hebben gehouden en er niet over durfden te praten. Zelfs niet met hun eigen gezin of hun eigen man. Dit uit schaamte of schuldgevoel."

Zoals Margot (niet haar echte naam). Zij beviel 52 jaar geleden van zoon Jan. Omdat ze jong en ongehuwd was, werd haar zwangerschap gezien als een grote schande. Ze stond haar zoon af en verzweeg zijn bestaan jarenlang. Het was te pijnlijk om erover te praten, zegt ze in een interview met RTL Nieuws. Zelfs met het gezin dat ze later zou krijgen, praat ze er niet over. "De angst dat mensen anders naar mij gaan kijken als ze weten wat er is gebeurd, blijft."

Geheim

Stichting Fiom, specialist ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen, pleit ervoor dat de overheid een diepgravend onderzoek gaat doen en daarbij een landelijke oproep doet aan alle afstandsmoeders om zich te melden. "We willen dat er grondig onderzoek komt naar afstand ter adoptie in het verleden”, zegt Astrid Werdmuller. "Ook wij vermoeden dat er heel veel vrouwen zijn die dit geheim nog altijd met zich meedragen."

Zorgelijk, stellen de instanties. Want praten is ontzettend belangrijk voor de verwerking. "Als je dit als moeder meemaakt, ben je geamputeerd. Als je er dan ook nog niet over mag of durft te vertellen, dan is dat extra pijnlijk."

Margot moest haar kindje afstaan op haar zeventiende en zweeg daar tientallen jaren over.  

Duizenden afstandsmoeders

Hoeveel moeders in de jaren '50 en '60 onder druk hun kindje moesten afstaan, is niet bekend. Maar volgens Will van Sebille, die onderzoek deed onder zo'n 200 afstandsmoeders, gebeurde het heel vaak onder druk. "Van al die vrouwen die ik heb gesproken, zat er één vrouw tussen die zei dat ze zelf het kindje wilde afstaan omdat ze er nog niet aan toe was. De rest voelde zich allemaal gedwongen dit te doen. Soms werd de baby gewoon afgepakt zonder dat de moeder haar kindje had gezien."

Ook instanties zetten destijds de jonge moeders onder druk, stelt Sebille. "Vrouwen hebben mij heel veel verteld over hun dossiers. Daaruit blijkt dat gegevens werden verdraaid, data werden verwisseld of dat er gezegd werd dat het kindje al bij een adoptiegezin zat, terwijl dat niet zo was. Zo probeerden instanties te voorkomen dat de biologische moeder het kindje alsnog kreeg. Ook werd er vaak tegen de jonge moeders gezegd dat het beter was om het kindje af te staan. De vrouwen konden nergens terecht." Sebille vervolgt: "De instanties hadden er ook belang bij. Er was ook toen al een grote vraag naar adoptiekinderen." De jonge moeders kregen vervolgens geen begeleiding, er werd niet meer over gepraat. 

Volgens een eerste verkennend onderzoek, in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid, lijkt het erop dat er in Nederland geen 'formele dwang' was van de overheid of van hulpverleners. PvdA en D66 hebben minister Dekker van Rechtsbescherming (VVD) wel gevraagd om een studie naar adopties vanaf de jaren '50.

Vandaag de dag

Na de invoering van de abortuswet in 1984 daalde het aantal afstandsmoeders flink. Omdat abortus vanaf toen legaal werd, deden veel minder moeders afstand van hun kind. Maar volgens Fiom staan ook vandaag de dag nog moeders hun baby af, al dan niet gedwongen door omstandigheden of door druk van de familie.

Astrid Werdmuller: "Volgens onze officiële cijfers waren er in 2016 vijftien tot twintig moeders die afstand hebben gedaan van hun kindje. De gemiddelde leeftijd is 28 jaar. De moeders doen dit omdat ze geen mogelijkheid zien om zelf voor hun kind te zorgen. Draagmoeders zitten hier niet bij. Wel zitten er moeders tussen die hun kindje afstaan omdat ze anders te maken krijgen met eerwraak of huiselijk geweld."

Meer op rtlnieuws.nl:
Margot moest tegen haar wil haar kind afstaan: 'Ik heb hem nooit gezien'