'I can't breathe': hier komen de leuzen met een dodelijke voorgeschiedenis vandaan
In alle Amerikaanse steden waar nu gedemonstreerd wordt tegen de dood van de zwarte arrestant George Floyd, hoor en zie je dezelfde leuzen. Dat is natuurlijk geen toeval. Ze zijn vaak ontstaan na eerder politiegeweld tegen de gekleurde bevolking in Amerika. Het zijn symbolen geworden voor een tragische kant van de Amerikaanse geschiedenis. We zetten er een paar op een rij.
'I can't breathe'
De woorden 'I can't breathe' hebben een heel zware lading. ‘Ik krijg geen lucht’. We hebben allemaal de video kunnen zien hoe afgelopen week in Minneapolis de zwarte arrestant George Floyd het verschillende keren zei. Terwijl hij op de grond lag, en een witte agent acht minuten met zijn knie Floyds keel afkneep. Tot hij stierf. De agent is ontslagen en gearresteerd.
Je hoort het 'I can’t breathe' nu bij alle demonstraties gescandeerd worden, en ziet de woorden terug op t-shirts, spandoeken en plakkaten. Maar dat is helaas niet nieuw. In tegendeel. De leus dateert van alweer zes jaar geleden.
Het waren namelijk ook de laatste woorden van Eric Garner, die in 2014 in New York door agenten tegen de grond werd gedrukt, en stierf door een nekklem. Die gebeurtenis werd ook gefilmd en maakte veel los in Amerika. Beroemdheden droegen t-shirts met 'I can’t breathe'. De verantwoordelijke agent is pas vorig jaar bij de politie ontslagen.
Taking the knee
Oftewel; knielen. Je ziet op sommige plekken groepen mensen knielen tegenover de politie. Het gebaar werd bekend in de Amerikaanse sportwereld, door American football-speler Colin Kaepernick. De quarterback besloot in 2016 tijdens het volkslied voorafgaande aan de wedstrijden te knielen, uit protest tegen politiegeweld en racisme in de VS.
Het gebaar kreeg navolging van andere sporters, maar er was ook veel kritiek, onder meer van president Trump. Het zorgde ervoor dat Kaepernick sindsdien niet meer speelt. Afgelopen dagen is de afbeelding van een knielende Kaepernick gekoppeld aan de knielende agent die verantwoordelijk is voor de dood van George Floyd.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
'Hands up don't shoot'
'Hands up, don't shoot', oftewel: 'Handen omhoog, niet schieten', een slogan met het bijpassende gebaar van overgave. De uitspraak werd bekend na de dood van de 18-jarige Michael Brown in Ferguson, ook in 2014. Hij werd met zes kogels gedood door een agent. Volgens sommige getuigen stak Brown zijn handen in de lucht. Later concludeerde het Amerikaanse Department of Justice dat er geen bewijs was dat Brown dat deed, en dat de agent niet strafbaar handelde. Browns dood zorgde voor dagenlange protesten en rellen in Ferguson, waarbij het 'hands up don't shoot' veel klonk. En ook dit keer weer.
'Black Lives Matter'
'Black lives matter', vrij vertaald: ‘zwarte levens doen ertoe’. Het is de naam van een beweging die aandacht vraagt voor het politiegeweld tegen zwarte Amerikanen. 'BLM' kreeg veel bekendheid en aanhang in 2014 na de dood van Brown en Garner, maar werd een jaar eerder opgericht. Directe aanleiding was de dood van de 17-jarige Trayvon Martin. Die werd in 2012 in Florida doodgeschoten door een buurtwacht, die vond dat hij er verdacht uitzag.
Trayvon Martin had in een winkel een zakje Skittles gekocht, voor hij stierf. De gekleurde snoepjes werden een symbool bij de golf van protesten die volgden toen de buurtwacht in 2013 werd vrijgesproken. Op Twitter werd toen de hashtag blacklivesmatter populair, en sindsdien is het een veelgehoorde slogan, en dus een beweging die inspiratie put uit de Civil Rights Movement, de burgerrechtenbeweging en de Black Power-beweging uit de jaren zestig en zeventig.
'No justice no peace'
‘Geen gerechtigheid, geen vrede’ is een veelgehoorde leus. Het klinkt als een dreigement en voor sommigen demonstranten is dat misschien ook zo. Maar het zijn woorden die terug te voeren zijn op dominee Martin Luther King, de beroemde burgerrechten-activist. King was voorstander van vreedzaam protest. Hij zei in 1967: "There can be no justice without peace and there can no peace without justice."
'When the looting starts, the shooting starts'
Bedoeld of onbedoeld, president Trump haalde deze week ook een opmerkelijke uitspraak aan uit de jaren zestig, in zijn geruchtmakende tweet waarin hij de relschoppers ‘thugs’ noemde, tuig. Hij pleitte voor hard optreden: 'when the looting starts, the shooting starts'. 'Als het plunderen begint, begint het schieten'.
Het is een uitspraak uit 1967 van de politiechef van Miami, die door de zwarte burgerrechtenleiders destijds werd gezien als zeer bevooroordeeld en racistisch. Trump heeft inmiddels gezegd dat hij niet wist dat die uitspraak zo raciaal beladen was.
Aan veel leuzen, slogans en gebaren kleeft een naam. Maar de lijst met gekleurde Amerikanen die door geweld omkomen is natuurlijk veel langer. Kort voor de dood van George Floyd werd de zwarte jogger Ahmed Arbery doodgeschoten, en in Louisville werd Breonna Taylor in maart in haar appartement doorzeefd met kogels tijdens een huiszoeking door drie agenten.
"Dit gaat al veel te lang door, het is tijd voor verandering. We zijn er klaar mee", zegt Erika Atson, een van de demonstranten in Minneapolis. Ook dat zijn woorden die je afgelopen dagen die je in veel Amerikaanse steden kunt horen.