Zes ton weg én vals paspoort voor Belgische drugsbaron: gemeenten faalden telkens met screening

Op 9 december 2021 krijgt gemeenteambtenaar Vandana B. aan de balie van Noordwijk een nerveuze man aan de balie. Hij zegt dat hij snel een nieuw paspoort nodig heeft en vraagt om de spoedprocedure. Al zijn gegevens kloppen, behalve de pasfoto: die lijkt totaal niet op hem. Desondanks plakt D. de verkeerde foto op het formulier en maakt de aanvraag in orde. Als diezelfde dag nog een man met een verkeerde pasfoto komt aanzetten, doet ze hetzelfde.

Serie verhalen over integriteit gemeenten

Dit verhaal maakt deel uit van een serie onderzoeksverhalen over integriteitsschendingen bij Nederlandse gemeenten. Eerder schreven we over het totaal van 900 ambtenaren die op de vingers zijn getikt en over criminele infiltratie. Alle verhalen verzameld vind je hier.

De dan 31-jarige Vandana D. is door een oud-collega gevraagd om paspoorten te vervalsen, zo zal ze een jaar later in de rechtszaal verklaren: "Ik werkte bij de gemeente Stichtse Vecht met haar samen en zij ging daar met zwangerschapsverlof. Dus vroeg ze tijdens een etentje of ik twee valse paspoorten wilde maken. Mijn volgende werkdag stonden er twee mensen aan de balie met een foto die duidelijk niet van hen was. Die heb ik goedgekeurd en op de documenten gezet."

Wie de mannen op de pasfoto's zijn, zegt Vandana D. niet te weten. Pas als de politie haar in juni 2022 arresteert en verhoort, begrijpt ze dat ze een reisdocument heeft vervaardigd voor de levensgevaarlijke Belgische drugsbaron Flor B. met de lugubere bijnaam 'de vingerknipper', die niet veel later in Zwitserland gearresteerd wordt. De ander is de Amsterdamse crimineel Mounir G., een man met een lang strafblad met vergrijpen als harddrugsbezit, mensenhandel en afpersing.

Wie is Flor B., alias de vingerknipper?

Op 22-jarige leeftijd pleegde Flor B. (nu 37) een overval op een brasserie in zijn woonplaats Lommel. Enkele jaren later had hij zich opgewerkt tot één van Belgiës grootste drugshandelaren, met tal van bijnamen als 'de lange', 'de universitair', vanwege zijn studie criminologie en 'de Vingerknipper,' omdat hij een Nederlander een pink liet afknippen met een snoeischaar. 

Jarenlang was Flor B. justitie te snel af, feestend in oorden als Dubai en de Seychellen, tot hij in 2022 werd gearresteerd in Zwitserland. Dit jaar werd ook zijn Nederlandse advocaat Yehudi Moszkowicz opgepakt op verdenking van lidmaatschap van een criminele organisatie. De advocaat werd korte tijd later vrijgelaten, maar het onderzoek loopt nog.

Uit onderzoek door de Rijksrecherche blijkt dat Vandana D. mogelijk meer criminelen van een paspoort wilde voorzien. Ze was bezig drie andere personen in het systeem te 'verhuizen' naar de gemeente Noordwijk. 

"Een vals paspoort is voor een crimineel een golden ticket", aldus de officier van justitie die leiding geeft aan het onderzoek. "Daarmee kan je alles doen. Vrij reizen, je bij banken identificeren, handel drijven. Zo blijven criminelen buiten het zicht van justitie en wordt het voor hen mogelijk hun criminele activiteiten voort te zetten."

De in Den Haag geboren D. doet bij de Rijksrecherche geen moeite om de paspoortfraude te ontkennen. Ze vertelt ook over de omstandigheden thuis, waardoor ze zich altijd gedwongen voelde om extra geld te verdienen. Het heeft te maken met haar vriend Albert B., die haar zou bedreigen en mishandelen. Appjes die hij haar stuurt, bevestigen dat verhaal. 'Ik heb je blijkbaar niet hard genoeg geslagen', stuurt B. bijvoorbeeld. En: 'Ik zie al voor me hoe ik je dood ga maken.'

Makkie

Die dreiging zou ook de reden zijn dat Vandana D. al in 2019, als ambtenaar burgerzaken op stadsdeelkantoor Escamp in Den Haag, is gaan stelen. Ze heeft daar toegang tot de kluis en een betaalzuil, waar burgers met contant geld kunnen betalen. Toezicht op het wisselgeld was er nauwelijks. "Contant geld achterover drukken was een makkie", aldus haar advocaat Michel van Stratum in de rechtbank.

Als de kasverschillen blijven oplopen en een collega-ambtenaar ziet dat er wel erg weinig geld in de kluis ligt, start de gemeente Den Haag een onderzoek. Er blijkt maar liefst 640.000 euro te ontbreken en de vingers wijzen naar Vandana D., die steeds meer wisselgeld voor de betaalzuil bleek te hebben besteld. In een verhoor geeft ze toe geld te hebben gestolen, al betwist ze het totale bedrag. Al het geld dat ze achteroverdrukte, ging volgens D. naar haar vriend, die rondreed in een Mercedes A35 AMG, Gucci- en Pradakleding kocht en verdacht wordt van witwassen.

Vier nieuwe banen

Hoe is het mogelijk dat Vandana D. na zo'n grote geldroof opnieuw als ambtenaar aan de slag kon bij vier andere gemeenten? Als uitzendkracht kreeg D. ondanks haar verdenking in Den Haag werk bij achtereenvolgens Stichtse Vecht, Culemborg, Noordwijk en Rotterdam. 

Wie op gevoelige plekken bij de overheid werkt, zoals de balie burgerzaken, moet een zogeheten Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) kunnen overleggen. Dat is een bewijs dat je niet strafrechtelijk bent veroordeeld en wordt verstrekt door het ministerie van Justitie en Veiligheid. Wie echter verdachte is en nog niet is veroordeeld, krijgt in veel gevallen alsnog een VOG. Dit was ook het geval bij Vandana D..

Screening onvoldoende

Noordwijk en Rotterdam blijken de screening van Vandana D. te hebben overgelaten aan het uitzendbureau waar ze zich had ingeschreven. Noordwijk zegt ook niet te hebben gebeld met haar vorige werkgever, de gemeente Den Haag. "Dat mevrouw daar ontslagen was en er verdenkingen waren, was bij ons niet bekend. Mevrouw werkte bij ons via een uitzendbureau en zowel mevrouw als het bureau hebben dit niet aangegeven."

Rotterdam nam D. zelfs aan terwijl ze verdacht was van zowel de diefstal van ruim zes ton als de valse paspoorten. "Voor medewerkers die wij niet zelf in dienst nemen, maar inhuren, ligt de screening bij de inhuurorganisatie", verklaart de gemeente. "Zo ook bij deze casus. De inhuurorganisatie heeft aangegeven niet meer te weten of referenties zijn gecheckt, er is niets over vastgelegd en dat is ook niet meer te achterhalen."

'Lek als een mandje'

Volgens haar advocaat Michel van Stratum hebben de gemeenten zelf nauwelijks onderzoek gedaan naar Vandana D.. "De screening stelde niets voor. Het systeem was volgens mijn cliënt zo lek als een mandje." Volgens de advocaat moeten gemeenten bij gevoelige functies veel zwaarder screenen, zoals het doen van een veiligheidsonderzoek. "Ook het inzetten van uitzendkrachten verdient heroverweging."

Demissionair minister Hugo de Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties beaamt dat er stappen te zetten zijn voor gemeenten, maar zegt ook dat gemeenten de basis op orde moeten hebben. "Je kunt er heel ingewikkelde processen voor optuigen, maar je kunt ook gewoon even logisch nadenken. En je realiseren dat voordat je iemand aanneemt, het heel gebruikelijk is om even de vorige werkgever te bellen."

Vandana D. is op 11 oktober 2022 veroordeeld tot 12 maanden gevangenisstraf, waarvan 8 voorwaardelijk. Dat is een veel lagere straf dan ambtenaren kregen die eerder valse paspoorten uitgaven, maar de rechtbank hield rekening met haar kwetsbare positie in een 'slechte relatie'. Om herhaling te voorkomen, mag D. twee jaar niet meer werken in de ambtenarij.

Voor dit verhaal is naast eigen onderzoek gebruik gemaakt van artikelen op Crimesite en Omroep West. Heb je tips over deze zaak, of andere integriteitskwesties bij gemeenten? Mail dan naar onderzoek@rtl.nl