In Westland hebben de mensen één boodschap aan de nieuwe premier: 'Doe wat je belooft'
Wat gaan de mensen stemmen in Westland, de gemeente waar tijdens de Provinciale Statenverkiezingen BBB nog de meeste stemmen kreeg? De streek, bekend om zijn tuindersfamilies en glastuinbouw, verkoos bij de vorige landelijke verkiezingen de VVD als favoriet. Leidt het vertrek van Rutte mogelijk tot een politieke draai?
"Met hem geloof ik dat het eindelijk anders gaat worden voor de doorsnee mens", zegt Sylvana (38), die in het kustdorp Monster zojuist heeft gestemd op PVV-leider Geert Wilders. Haar vriend die even verderop wacht met de hond stemt VVD. Sylvana: "Ik stem al jaren op Wilders. Een keuze op gevoel. Hij strijdt echt voor zijn idealen."
De Glazen Stad
Westland, ook wel de Glazen Stad genoemd vanwege de vele kassen waarin groenten, bloemen en planten worden geteeld, ligt ingeklemd in de driehoek Rotterdam, Delft en Den Haag. De gemeente telt 115.000 inwoners en is in 2004 ontstaan uit een samenvoeging van vijf gemeenten De Lier, 's-Gravenzande, Monster, Wateringen, en Naaldwijk.
Om de stemming in de Zuid-Hollandse gemeente te peilen, doen we een kleine roadtrip langs verschillende plaatsen, te beginnen in Naaldwijk. Daar komt de goedgemutste Cock (62) aangefietst bij de brandweerkazerne. Wat hij gaat stemmen? "In ieder geval niet links, wel rechts."
Cock heeft 40 jaar lang 70 uur per week gewerkt, zegt hij. "Ik had een eigen garagebedrijf en dat heb ik kort geleden verkocht. Dat had ik niet gekund als ik 40 jaar lang 40 uur had gewerkt. Links zegt: iedereen moet gelijk zijn. Maar hard werken moet lonen."
De voorkeur van de meeste Westlanders lijkt uit te gaan naar rechtse partijen, blijkt uit de cijfers. Bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart kreeg de BoerBurgerBeweging 22,1 procent van de stemmen, gevolgd door VVD (18,1 procent) en CDA (11,2 procent). Bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021 was de VVD de grootste (31,4 procent), gevolgd door PVV (13,7 procent).
'Aanpakken wat ze beloofd hebben'
Linda, die samen met haar dochter van 16 komt stemmen bij het gemeentehuis in Naaldwijk, is wat dat betreft een uitzondering. Zij kiest voor lijsttrekker Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA. Linda vindt dat het land 'veel te veel naar rechts gaat'. "Ik ben helemaal niet rechts", zegt ze. "We kijken hier in het Westland veel te veel naar de eigen vierkante meter, maar moeten ook internationaal kijken."
Slotpeiling
In de slotpeiling van I&O zijn de partijnen PVV, GroenLinks-PvdA en VVD statistisch gezien niet van elkaar te onderscheiden. PVV steeg van 26 naar 28 zetels, de VVD en GroenLinks-PvdA bleven op 27 zetels staan. NSC volgt op gepaste afstand met 21 zetels. Bij de grote vier partijen geldt een foutmarge van drie zetels. Dit betekent dat de PVV op het moment van meten (maandagavond 19.00 uur tot en met dinsdagochtend 09.00 uur) goed was voor 25 tot 31 zetels.
Peilingen spelen deze verkiezingen een grotere rol dan bij andere verkiezingen, concluderen politicologen. Of dat eerlijk is en hoe groot de impact van zo'n peiling is, lees je hier.
Een oudere man en zijn vrouw in bontjas komen kort daarna met stempas in de hand aangelopen. "Ik stem VVD. Heb nooit anders gedaan. Dat is mijn clubje. Ik ben accountant en ze komen het meest voor mijn belang op." Zijn boodschap aan de nieuwe premier? "Aanpakken wat ze beloofd heeft."
Ook Piet, die het gemeentehuis uit komt lopen, vindt dat. Bij de Provinciale Statenverkiezingen ging zijn stem nog naar BBB, maar voor de landelijke politiek kiest hij trouw VVD. Maar de nieuwe premier 'moet wel doen wat ze zegt'.
Van SGP naar PVV
Stemmen lijkt voor velen een leuk uitje te zijn. Mensen lachen en knopen een praatje aan met elkaar. In kustdorp Monster, christelijk van oorsprong, of zoals de 73-jarige Bert zegt 'ruimhartig en recht door zee', lijkt het de PVV die de scepter zwaait. "Ik heb heel erg getwijfeld", zegt Nel, de vrouw van Bert. "Wij zijn christenen en hebben altijd SGP gestemd, maar nu toch PVV, omdat die partij de meeste kans maakt om de grootste te worden."
Bert vindt Geert Wilders een man die doorpakt. "Wij zijn tegen de komst van economische vluchtelingen. Dan gaat het mis in Nederland. Wilders durft zich daartegen uit te spreken." Ook ziet hij Wilders als een man die voor de christenen zorgt en voor het land Israël is. "Dat is voor christenen een belangrijk land."
'Christelijk sausje'
In het net zo christelijke 's Gravenzande is de bereidheid de politieke voorkeur te delen minder, maar Dre (55) wil wel wat zeggen. "Ik houd wel van een christelijk sausje", zegt hij. "Dit jaar wordt het SGP. Ik heb de standpunten bekeken en deze partij past het beste bij me. Ik zit altijd een beetje tussen de ChristenUnie en de SGP in."
Dre hoopt op een kabinet in het midden. Of zijn stadsgenoten daar net zo over denken, weet die niet. "Maar het blijft een christelijk bolwerk."
In het dorp Maasdijk komt Sander (29) op z'n klompen aangelopen, om bij de dorpskerk te gaan stemmen, zijn vrouw en kinderen voorop. Hij twijfelde: Nieuw Sociaal Contract of VVD, maar het werd de laatste partij. "Ik heb een eigen bedrijf met bloemen en het past bij hoe ik in het leven sta."
'Heeft te lang geduurd'
Jolanda (63) uit het dorp De Lier, zes kilometer verderop, kiest voor de PVV. Ze vindt dat 'Wilders nu eindelijk eens mag gaan winnen na alles wat er is gebeurd'. "Het heeft te lang geduurd", zegt ze. "Als je met Omtzigt of Timmermans gaat regeren gaat het helemaal mis." Jolanda verwijst daarbij naar een complottheorie waarbij een kwaadaardige elite controle over de wereld zou willen uitoefenen.
Rodie (44), leidinggevende van een groot bouwbedrijf, kiest wel nog voor de VVD. "Er zitten veel ondernemers in het Westland", zegt hij. Zijn boodschap aan Yeşilgöz: "Doe je best."