Kabinet krijgt claims voor schadevergoedingen na excuses slavernijverleden
Het kabinet heeft meerdere claims voor schadevergoedingen na de slavernijexcuses gekregen. Dat blijkt uit documenten die RTL Nieuws heeft opgevraagd bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Premier Rutte heeft eerder gezegd dat herstelbetalingen niet gaan gebeuren, maar er worden juridische procedures verwacht.
Uit de stukken blijkt dat het tenminste om vier claims gaat. Om hoeveel geld de claims gaan en namens wie – een land of organisatie of een individu – dat is vertrouwelijke informatie en wordt niet openbaar, aldus het ministerie.
Historisch
Op 19 december 2022 bood premier Rutte in vier talen excuses aan voor het slavernijverleden. Een historisch moment, want tot dan wilde Nederland niet verder gaan dan het uitspreken van 'diepe spijt'. Die excuses herhaalde koning Willem-Alexander op 1 juli 2023, tijdens de officiële slavernijherdenking, Keti Koti.
Bekijk hieronder hoe Rutte sprak:
De excuses leidden tot verschillende maatregelen van het kabinet: nazaten mogen hun achternaam gratis aanpassen, de Curaçaose verzetsheld Tula heeft eerherstel gekregen en er komt een Nationaal Slavernijmuseum. Er is een fonds ingesteld van 200 miljoen euro, bedoeld voor meer 'kennis en bewustwording', om te 'herdenken' en 'racisme te bestrijden'.
'Geen herstelbetalingen'
Maar het kabinet is pertinent tegen schadevergoedingen of claims. "We gaan geen herstelbetalingen betalen, daar is geen sprake van", zei premier Rutte in december 2022, tijdens zijn wekelijkse persconferentie. In landen waar slavernij heeft plaatsgevonden, zoals Suriname en eilanden in het Caribisch gebied is al vaker geopperd dat Nederland als oud-koloniale macht herstelbetalingen of schadevergoedingen zou moeten betalen.
RTL Nieuws deed een beroep op de WOO (Wet Open Overheid) om meer inzicht te krijgen in mogelijke herstelbetalingen. Nu blijkt dat er zeker vier claims liggen en ambtenaren verwachten nog meer.
Documenten geheim
Uit de documenten blijkt dat het kabinet zich zeer bewust was van de mogelijke gevolgen van de excuses. Voordat Rutte de excuses uitsprak, is juridisch overleg geweest, tussen de betrokken ministeries, zo blijkt uit de documenten. Ambtenaren hebben inschattingen gemaakt over mogelijke rechtszaken en herstelbetalingen. Ook de landsadvocaat is betrokken bij 'een brainstorm over slavernijclaims', zo valt te lezen.
De gevoelige inhoud van de stukken houdt het ministerie geheim. De documenten 'bevatten informatie over de juridische positie van de Staat' in procedures. "Openbaarmaking hiervan zou de procespositie van de Staat benadelen", zegt het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Tot nu toe zijn er door landen geen grote claims of schadevergoedingen voor slavernij uitbetaald, zeggen experts. "Het is kansrijker geworden. Door de excuses is het morele appèl aan de politiek sterker geworden", ziet Karwan Fatah-Black, expert van Nederlandse koloniale geschiedenis. Trajecten voor vergoedingen duren jarenlang, zo is de verwachting. Het kan óf via een rechterlijke procedure óf via een gebaar door de politiek.
Wisselende reacties in de Tweede Kamer
In de Tweede Kamer wordt wisselend gereageerd. "Het slavernijverleden laat nog altijd diepe sporen na in de levens van veel Nederlanders", zegt GroenLinks-PvdA-Kamerlid Raoul White. "Ik begrijp ook goed dat er schadeclaims worden ingediend, maar het is aan de rechter om te oordelen hoe daarmee om te gaan." Hij wil dat Keti Koti een landelijke feestdag wordt en dat fonds van 200 miljoen euro verder wordt ingevuld.
"Voor de VVD blijven herstelbetalingen een onbegaanbaar pad. Herstelbetalingen dragen niet bij aan de weg vooruit", aldus VVD-Kamerlid Claire Martens-America.
