Vliegtuigen vol asielzoekers naar Rwanda: dit is waarom Verenigd Koninkrijk omstreden plan doorzet
Na ruim twee jaar discussie heeft het Britse parlement ingestemd met een omstreden wet: mensen die illegaal het Kanaal oversteken naar het Verenigd Koninkrijk mogen worden uitgezet naar Rwanda. Nu moet nog blijken of de wet uitgevoerd mag worden, en of het plan van de Conservatieve partij gaat werken.
Dat het Britse parlement de wet vannacht heeft aangenomen is voor premier Rishi Sunak een overwinning. Zijn partij belooft namelijk al jarenlang om migratie hard aan te pakken. "Hij wil heel duidelijk de aandacht vestigen op dit beleid", vertelt Verenigd Koninkrijk-correspondent Anne Saenen. "Achtereenvolgende conservatieve regeringen hebben beloofd om migratie tegen te houden. Het is de Conservatieve partij een doorn in het oog dat migranten het Kanaal over blijven steken."
Ook afgelopen nacht staken er weer mensen het Kanaal over. Een overvolle boot met meer dan 110 migranten aan boord vertrok uit de buurt van het Franse Calais. Zeker vijf mensen vielen onderweg uit de boot en zijn om het leven gekomen, onder wie een kind van vier jaar. Om mensen in het vervolg af te schrikken de gevaarlijke overtocht te maken, wil de Britse regering asielzoekers uitzetten naar Rwanda.
Plan uit 2022
Eigenlijk wilde de Britse regering al in 2022 mensen naar Rwanda sturen, maar dat lukte niet. Er stond al een vliegtuig klaar, maar die is nooit vertrokken. Het Britse hooggerechtshof oordeelde namelijk dat de regering te weinig oog had voor de rechten van de asielzoekers. Rwanda zou bijvoorbeeld niet kunnen garanderen dat de asielzoekers daar veilig zijn en eerlijk worden behandeld.
De Britse regering heeft sindsdien een nieuw akkoord gesloten met Rwanda, waar meer veiligheidsgaranties in staan voor de asielzoekers. Op basis van dat akkoord is gisteravond een nieuwe wet aangenomen in het Britse parlement. De regering van Sunak hoopt asielzoekers nu alsnog naar Rwanda te kunnen sturen.
Bekijk hieronder de video van Sophie van Leeuwen over het hotel in Rwanda waar asielzoekers uit het Verenigd Koninkrijk worden opgevangen:
Meteen nadat het Britse parlement de wet goedkeurde kwam er kritiek vanuit de VN en de Raad van Europa. De VN-mensenrechtencommissaris Filippo Grandi noemt de wet 'in strijd met het vluchtelingenverdrag', en de Raad van Europa vindt dat het Verenigd Koninkrijk 'moet afzien' van het Rwanda-plan.
Toch blijft premier Sunak vastberaden dat de eerste vluchten binnen tien tot twaalf weken naar Rwanda kunnen vertrekken. "Geen mitsen en maren, die vluchten gaan naar Rwanda", zei hij gisteravond. Of dat daadwerkelijk gaat gebeuren, is nog maar de vraag.
Als de asielzoekers horen dat ze worden uitgeplaatst, kunnen ze namelijk in hoger beroep gaan tegen het besluit. Ze krijgen dan mogelijk bijstand van organisaties die opkomen voor de rechten van asielzoekers, schrijft de BBC. Ook kunnen sommige delen van de wet nog in de rechtbank worden aangevochten, omdat ze mogelijk in strijd zijn met bestaande mensenrechtenwetgeving.
Overheid Rwanda verwelkomt plan
Rwanda wil graag meewerken aan het Britse plan, vertelt Afrika-correspondent Sophie van Leeuwen. Ze was onlangs in Rwanda om te kijken hoe de overheid zich voorbereidt op het ontvangen van asielzoekers uit het Verenigd Koninkrijk. "Rwanda zegt: we zorgen dat vluchtelingen werk en een opleiding kunnen krijgen. De overheid vangt ze op in een hotel, waarna ze onderdak zouden krijgen in gewone woonwijken, tussen de Rwandezen."
Maar ook voor Rwanda zitten er haken en ogen aan het plan. "Rwanda is een van de dichtstbevolkte landen van Afrika", vertelt van Leeuwen. "Er zijn al veel vluchtelingen in het land door een langdurig conflict in het naastgelegen Oost-Congo."
Het is onduidelijk hoeveel asielzoekers Rwanda nog aankan, en wat de lokale bevolking van het plan vindt. "De overheid doet er alles aan om te laten zien hoe geweldig die asielzoekers het in Rwanda zullen hebben. Maar de Rwandezen zelf mogen zich niet uitspreken tegen de plannen, want kritiek op overheidsbeleid is ongewenst en kan gevaarlijk zijn."
De president van Rwanda, Paul Kagame, is al sinds 2000 aan de macht. Van politieke oppositie is in het land nauwelijks sprake: in 2017 werd hij met 98,8 procent van de stemmen herkozen.
In totaal zouden er de komende jaren tot wel 52.000 mensen in aanmerking komen om naar Rwanda gedeporteerd te worden. Of Rwanda al die mensen wel kan opvangen volgens de afspraken met het Verenigd Koninkrijk is niet bekend.
"Deze asielzoekers krijgen in Rwanda een andere behandeling dan bijvoorbeeld vluchtelingen uit de Democratische Republiek Congo", vertelt Sophie van Leeuwen. "Na opvang in een hotel, komen ze niet in een kamp terecht, maar in een huis. De Britse regering betaalt daar honderden miljoenen voor."
"Maar het is ook een economische deal", gaat Van Leeuwen verder. "Rwanda wil miljoenen investeren in de lokale economie om zo het 'Singapore van Afrika' te worden, een land met weinig corruptie en veel technologische innovatie." Ook wil Rwanda de vriendschappelijke banden met het Westen aanhalen, vanwege de kritiek op de mensenrechten die het land krijgt. "Ze werken graag samen met landen zoals als Nederland en Denemarken", vertelt Van Leeuwen. Wat Rwanda betreft kan ook onze nieuwe regering asielzoekers naar het hart van Afrika sturen.
Voorlopig is het nog lang niet zover, en moet eerst nog blijken of de Britse premier Sunak zijn plannen waar kan maken. "Het gaat voor hem geen makkelijke tijd worden", voorspelt Anne Saenen. Het Verenigd Koninkrijk houdt uiterlijk in januari volgend jaar verkiezingen. Als het plan van Sunak niet werkt, kan hij er bij de stembus op worden afgerekend.