Half miljoen Russen uitgeschakeld: wilde gok of reële schatting?
Oekraïne meldt dat er nu meer dan een half miljoen Russische soldaten zijn uitgeschakeld. Het daadwerkelijke aantal ligt waarschijnlijk lager, maar het cijfer geeft een beeld van de enorme verliezen die zowel Rusland als Oekraïne lijden.
Sinds 24 februari 2022, de dag dat Rusland heel Oekraïne aanviel, zijn er volgens het leger van Oekraïne 501.190 Russische soldaten uitgeschakeld. Dat wil zeggen dat de soldaten volgens Oekraïne zijn omgekomen, zwaargewond zijn geraakt, vermist zijn of gevangen zijn genomen. Het gaat dus niet alleen om het aantal doden, maar ook om alle soldaten die bijvoorbeeld een hand of been hebben verloren. Zij keren waarschijnlijk niet terug op het slagveld.
Het Oekraïense leger deelt op sociale media elke dag cijfers over de verliezen van het Russische leger. Het is een propagandamiddel om aan Oekraïense burgers en de rest van de wereld te laten zien dat Oekraïne zich goed standhoudt tegen Rusland. De kans is groot dat het daadwerkelijke aantal slachtoffers lager ligt.
De Oekraïense cijfers zijn niet onafhankelijk te verifiëren, en de Russische overheid geeft geen officiële informatie over de eigen verliezen. De afgelopen twee jaar hebben verschillende media en overheden daarom hun eigen schattingen gemaakt van het aantal slachtoffers.
54.000 namen
De onafhankelijke Russische nieuwssite Mediazona verzamelt samen met de Britse omroep BBC de namen van Russische soldaten die in Oekraïne zijn omgekomen. Ze hebben nu ruim 54.000 namen verzameld van gedode Russische soldaten. "Het daadwerkelijke cijfer kan twee keer zo hoog zijn", zegt de BBC.
Nieuwe namen worden niet zomaar aan de lijst toegevoegd. De onderzoekers kijken op regionale Russische media en de websites van lokale autoriteiten naar officiële overlijdensberichten. Daarnaast zoeken ze ook naar berichten op sociale media. Als een familielid van een omgekomen soldaat daar informatie deelt over een begrafenis van een soldaat, inclusief een naam en foto, dan komt die soldaat op de lijst.
Mediazona geeft zelf toe dat hun informatie niet volledig is: "Deze cijfers geven slechts een gedeeltelijk beeld, en omvatten niet het volledige aantal slachtoffers." Ze kunnen bijvoorbeeld niet alle berichten op sociale media zien. Daarnaast raken veel soldaten vermist op het slagveld, of zijn de lichamen van overleden soldaten niet te identificeren. Het daadwerkelijke sterftecijfer ligt dus veel hoger.
Naast de data van Mediazona brengen verschillende westerse overheden hun eigen schattingen naar buiten van het waarschijnlijke dodental. Die schattingen lopen uiteen, maar wijken niet ver af van de Oekraïense cijfers. De Franse minister van Buitenlandse Zaken schatte deze maand bijvoorbeeld dat er 150.000 Russische soldaten zijn omgekomen, en dat nog eens 350.000 soldaten gewond zijn geraakt.
De Britse regering schatte een maand geleden dat zo'n 450.000 Russische soldaten gedood of gewond zijn geraakt. In augustus 2023 schatte de Amerikaanse overheid dat zo'n 300.000 Russische soldaten waren gedood of gewond. Dat cijfer zou inmiddels weer een stuk hoger liggen.
Oekraïense verliezen
Ook Oekraïne lijdt volgens de Amerikaanse overheid grote verliezen: in augustus 2023 zouden zo'n 70.000 Oekraïense soldaten zijn omgekomen, en zo'n 120.000 gewond zijn geraakt: in totaal bijna 200.000.
De Oekraïense overheid is terughoudend in het delen van cijfers over de eigen verliezen, omdat het onderwerp erg gevoelig ligt. Afgelopen februari noemde de Oekraïense president Zelensky voor het eerst een cijfer: 31.000 doden. Het is opvallend laag, waarschijnlijk omdat het alleen gaat om soldaten van wie het lichaam is gevonden, geïdentificeerd en begraven. De Amerikaanse krant The Washington Post meldt op basis van anonieme bronnen binnen de Oekraïense overheid dat het daadwerkelijke cijfer hoger ligt.
Mobilisatie
Zowel Oekraïne als Rusland mobiliseren nieuwe soldaten om hun verliezen op het slagveld op te vangen. Oekraïne verlaagde onlangs de leeftijd waarop mannen gemobiliseerd kunnen worden, van 27 naar 25 jaar. Daarnaast probeert de Oekraïense overheid het mobilisatieproces beter te stroomlijnen door elke volwassen Oekraïense man een status te geven: beschikbaar of niet beschikbaar voor de mobilisatie.
Sinds kort mag een deel van de Oekraïense gevangenen zich opgeven voor het leger. Oekraïne hoopt daarmee zo'n 20.000 soldaten te werven. Mensen die gevangen zitten voor zware misdrijven zoals verkrachting of moord met voorbedachten rade mogen zich niet aansluiten.
De Russische president Vladimir Poetin zei afgelopen december dat hij het leger met 170.000 soldaten wilde uitbreiden. Met geldbeloftes hoopt het Russische leger op veel vrijwillige aanmeldingen. Zo zouden mannen in Sint-Petersburg zo'n 4000 euro kunnen verdienen door zich aan te melden. Daarnaast heeft Rusland meerdere privélegers ingezet in Oekraïne, zoals de Wagnergroep. Ook worden soldaten uit andere landen geworven, zoals Nepal en Cuba.
Naar verwachting wordt pas na het einde van de oorlog duidelijk hoeveel soldaten er daadwerkelijk zijn omgekomen. Dat kan dus nog jaren duren, en in die tijd zal het doden en gewonden steeds verder toenemen.
Omdat aan het front in Oekraïne hard wordt gevochten, is het voor de Oekraïense en Russische legers vaak moeilijk om de lichamen van omgekomen soldaten weg te halen van het slagveld. In de onderstaande video is te zien hoe een Oekraïense vrijwilliger, Oleksii, met gevaar voor eigen leven probeert om zoveel mogelijk lichamen weg te halen uit het frontgebied: