Lorenzo stuitte met metaaldetector op gouden vondst: 'Droom die uitkwam'
Met een metaaldetector op zoek naar goud en sieraden. Velen trekken er in de weekenden op uit met deze hobby. Vorig jaar zijn op deze manier een recordaantal schatten geregistreerd. Lorenzo Ruijter is één van de 3500 'schatzoekers' in Nederland. Hij deed drie jaar geleden een enorme vondst. "Een droom kwam uit."
Lorenzo is geboren en getogen in West-Friesland. "Als historicus fascineren de verhalen over de strijd tussen West-Friesland en Holland me."
Taxeren
Een schatkaart met een kruisje erop had Lorenzo niet, maar een inschatting van de belangrijke historische plekken in West-Friesland en intuïtie brachten hem in 2021 op de goede plek. "Toen mijn detector afging en ik wat gouds zag, moest ik er even bij gaan zitten. Daarna vond ik snel een tweede oorhanger. Op dat moment besefte ik wat ik zag en zocht ik snel verder."
Lorenzo heeft zijn vondst niet laten taxeren. "Ik heb de voorwerpen in bruikleen gegeven aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Ik vind het belangrijk dat deze geschiedenis vrij toegankelijk is. Met geld ben ik niet bezig", zegt hij.
Rijk
"Ik ben historicus en werk bij Archeologie West-Friesland. Mensen die na het horen van mijn vondst rijk denken te worden van zoeken met een metaaldetector, moet ik teleurstellen. Ik loop al sinds mijn tiende met zo’n apparaat en ik vind vaak niets. Als ik al die uren had besteed aan een betaalde baan, had ik nu een hoop geld gehad", lacht Lorenzo.
Dat is ook de boodschap die Richard Francken, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Metaaldetectie heeft. "We hebben ruim 1600 leden en ons gemiddelde lid loopt niet met een metaaldetector om er geld mee te verdienen. We zijn voornamelijk geïnteresseerd in de geschiedenis van de omgeving of in munten en penningen", legt hij uit.
Toestemming vragen
"Bovendien mag je niet overal zoeken. Op archeologische plekken en in sommige gemeentes is het niet toegestaan. En op veel plekken moet je toestemming hebben van de grondeigenaar."
Navraag bij meerdere experts leert dat een gemiddelde munt enkele tientallen euro's kan opleveren, waarbij de waarde van Romeinse munten kan oplopen naar enkele honderden euro's. Vind je een echte goudschat, dan heb je enkele duizenden euro’s in handen. En een Romeinse helm die in de jaren negentig in de Singel in Woerden werd gevonden, werd door de gemeente uiteindelijk aangekocht voor een bedrag van ongeveer 90.000 euro, aldus Richard.
"Hoe zeldzamer de vondst, hoe waardevoller", zegt Richard, die zelf ook regelmatig erop uit trekt met zijn metaaldetector. "Ik loop vaak op een veld bij een boer waarvan we weten dat er in de middeleeuwen regelmatig een strontkar met menselijke uitwerpselen werd uitgestort. Kijk, er was geen riolering, dus alle stront werd buiten het dorp weggegooid."
Richard vindt vaak munten. "Als mensen hun broek lieten zakken, vielen er muntjes uit hun broek. Ook heb ik ooit een bronzen ringetje gevonden met glassteentjes erin."
Registratie
Richard registreert al zijn vondsten bij Portable Antiquities of the Netherlands (PAN), dat sinds 2016 vondsten van amateurarcheologen registreert en verbonden is aan het Rijksmuseum van Oudheden. En Richard is niet de enige die dit doet. In 2023 zijn er meer dan 24.000 vondsten gemeld bij PAN, zegt Mirjam Kars, vondstspecialist bij PAN.
"PAN is opgericht in 2016 toen metaaldetectie legaal werd. We maken het makkelijk om de vondsten te melden. Het is zelfs verplicht. Na de melding onderzoeken we de voorwerpen en dateren we ze."
Verkocht
Waar Lorenzo Ruijter zijn vondsten allemaal zelf houdt, willen andere speurders wel hun gevonden voorwerpen te gelde maken. "In Nederland kun je het aanbieden aan een museum, bijvoorbeeld aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, dat kijkt wat interessant is voor de nationale collectie van Nederland. Zij betalen er na taxatie een bedrag voor. Wil een museum het niet, dan kun je het op een veiling aanbieden."
En dat is Luc Amkreutz een doorn in het oog. Hij is conservator van het Rijksmuseum van Oudheden en hoogleraar publieksarcheologie aan de Universiteit Leiden. "Metaaldetectie is een prachtige hobby voor heel veel mensen. En gelukkig is er nu een meldplicht", zegt Amkreutz.
"Als een museum voorwerpen koopt, worden deze historische objecten veilig gesteld. Maar als een museum het niet wil, kunnen mensen het gewoon verkopen via veilingen. Er wordt nu veel gemeld bij PAN, maar zeker niet alles. En we hebben weinig zicht op wat er uiteindelijk verkocht wordt. Er verdwijnt veel nationaal erfgoed naar het buitenland, vrees ik."
