Overwinningsplan 'voor 90 procent af', zegt Zelensky, maar wat stelt het voor?

Zelensky is er duidelijk over: dit plan moet president Vladimir Poetin 'dwingen tot nadenken over het beëindigen van de oorlog'. Het overwinningsplan zou een blauwdruk zijn van hoe Oekraïne denkt Rusland te kunnen verslaan en wat het daarvoor nodig heeft. Maar daar heeft Oekraïne wel de hulp van de Verenigde Staten voor nodig. Volgens Zelensky is het plan voor 90 procent af. Maar over de inhoud wordt nog erg geheimzinnig gedaan.

1. Wat staat er in het plan?

"Het zou uit tien punten bestaan, die punten gaan waarschijnlijk over verschillende onderwerpen: hoe Oekraïne wil dat een vredesovereenkomst eruitziet op militair, economisch, en politiek vlak", zegt RTL Nieuws-redacteur Chris Colijn die in Kyiv woont.

In het algemeen gaat het plan erom dat Oekraïne zo sterk mogelijk blijft. "Hoe sterker Oekraïne is, hoe beter de uitgangspositie van het land is bij onderhandelingen. En hoe meer steun Oekraïne uit het buitenland krijgt, hoe sneller het Rusland ook kan dwingen om te onderhandelen", zegt Colijn.

Een van de punten is het gebruik van westerse langeafstandsraketten die Russisch grondgebied kunnen treffen. Nu heeft Oekraïne daar nog geen toestemming voor, maar Zelensky zal er deze week opnieuw op aandringen bij president Biden. Ook hoopt Oekraïne in een sneller tempo lid te kunnen worden van de NAVO en de EU. Maar dat lijkt voorlopig een langetermijnplan – zolang Oekraïne in oorlog is met Rusland, lijkt dat onwaarschijnlijk. 

2. Gaat het om een overwinningsplan of vredesplan?

Zelensky noemt het een overwinningsplan. De vraag is, wat is een overwinning voor Oekraïne? "Het uitgangspunt van Zelensky is: Rusland dwingen om te praten over vrede", zegt Colijn. "Voor Oekraïne is dat een vorm van overwinning, want dat betekent dat Rusland zijn doelen niet heeft bereikt. Zelensky moet ook zijn eigen volk overtuigen dat er een overwinning aankomt. Volledig zal die niet zijn, dat lijkt voor Oekraïne heel ver weg. Maar Zelensky wil in ieder geval met iets komen dat hij aan zijn eigen volk kan presenteren als een overwinning."

"Een overwinning voor Oekraïne is ten eerste het voorbestaan van Oekraïne als land", zegt de oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif. "Maar dat is niet wat president Poetin wil. Daarnaast is het voor Oekraïne belangrijk dat het lid wordt van de NAVO en de EU." Volgens De Kruif zijn de veiligheidsgaranties van die bondgenootschappen essentieel. "Een vrede zonder veiligheidsgaranties is geen vrede."

Oekraïners zijn er namelijk van overtuigd dat Rusland door wil vechten, zelfs als er nu vrede komt, zegt Oekraïne-expert Colijn. "Dan valt Rusland over tien jaar misschien opnieuw aan. De meeste Oekraïners zeggen daarom ook: vrede werkt alleen als die duurzaam is, als we zeker weten dat Rusland niet weer aanvalt. Daarom wil Oekraïne ook zo graag bij de NAVO horen."

3. Hoe moeten we dit plan interpreteren? 

Volgens De Kruif is het waarschijnlijk een erg ambitieus plan. Dat is ook onderdeel van de strategie. "Wat Zelensky hoopt te laten zien, is dat Oekraïne de onbegrensde wil heeft om deze oorlog te winnen. Uiteindelijk wil Oekraïne de wil van de Russen breken. Dat is het doel."

Dit bezoek aan de Verenigde Staten en het presenteren van een overwinningsplan moet volgens De Kruif vooral gezien worden als strategische campagne. "Dat doet Zelensky heel goed en met veel impact. Ook de timing is cruciaal. Vanwege de Amerikaanse verkiezingen die eraan komen en de fase waarin de oorlog zit."

4. Wat hoopt Zelensky te halen in de Verenigde Staten?

"⁠Zonder steun van de Verenigde Staten is Zelensky’s plan gedoemd te falen", zegt Colijn. "Oekraïne is sterk afhankelijk van de VS om militaire en ook diplomatieke en economische steun te krijgen."

Zelensky wedt op meerdere paarden: hij gaat niet alleen in gesprek met president Biden en presidentskandidaat Harris, maar hij hoopt ook met Trump in gesprek te gaan. "Na november zullen we een andere situatie hebben", zegt Zelensky zelf. "Er zal een nieuwe president zijn in de Verenigde Staten. En we moeten met elk van de kandidaten praten over hun perceptie op het plan." 

Harris heeft al eerder haar steun uitgesproken voor Oekraïne. Trump weigerde bij een recent debat te zeggen of hij wil dat Oekraïne de oorlog wint. De verwachting is dat van échte vredesonderhandelingen pas sprake zal zijn als duidelijk wordt wie de nieuwe president van de Verenigde Staten wordt. Op dit moment is het besluit of Oekraïne Russisch grondgebied aan mag vallen met westerse langeafstandswapens de eerste stap voor Oekraïne.