Nepnieuws vertroebelt berichtgeving over verkrachtingszaak Sean 'Diddy' Combs

Combs werd vorige week in New York gearresteerd nadat meerdere vrouwen hem en mensen uit zijn directe omgeving hadden beschuldigd van onder meer verkrachting en seksuele intimidatie. Hij zou vrouwen gedrogeerd en mishandeld hebben, en zich met anderen schuldig hebben gemaakt aan groepsverkrachting.

De zaak leeft enorm in de Verenigde Staten, zegt correspondent Erik Mouthaan. "Het is iets waar veel mensen het over hebben. Dit is een van de meest vooraanstaande R&B-artiesten, Diddy is echt een heel bekende naam."

In Nederland scoorde Combs twee nummer-1-hits. In 1997 als Puff Daddy met het nummer I'll Be Missing You, een ode aan de doodgeschoten rapper Notorious B.I.G., en in 2004 als P. Diddy met I Don't Wanna Know, samen met Mario Winans en Enya. 

Voorlopig in de cel

De feiten waarvan Combs wordt verdacht zijn ernstig. Zo ernstig, dat de rechtbank in New York vorige week besloot dat de muzikant voorlopig vast blijft zitten. "Dat de rechter nu gezegd heeft dat hij niet op borgtocht vrij mag komen, geeft wel aan dat deze zaak heel serieus is", zegt Mouthaan. Als Combs schuldig wordt bevonden, kan hij levenslang de cel in gaan.

Nadat het nieuws over zijn arrestatie bekend was geworden, stapelden de berichten op social media vol hele en halve waarheden, roddels en verzinsels zich op. Oude beelden van Combs' roemruchte feesten in Los Angeles worden veelvuldig gedeeld, veel andere sterren worden met de beschuldigingen aan het adres van de muzikant in verband gebracht. 

"Wat je hier ziet, is dat er heel veel verschillende en tegenstrijdige berichtgeving is, waarvan de basis vaak moeilijk te herleiden is", zegt Dan Hassler-Forest, die als mediawetenschapper verbonden is aan de Universiteit Utrecht.

Volgens de mediawetenschapper zorgen de vele berichten over de zaak op social media voor veel ruis. "We leven in een wereld die heel sterk wordt vormgegeven door socialmediaplatformen, waar veel mensen met verschillende achtergronden en vaardigheden proberen de rol van onderzoeksjournalist op zich te nemen."

Mishandeling

De zaak tegen Combs kwam aan het rollen toen zangeres Cassie Ventura, met wie de rapper van 2007 tot 2018 een knipperlichtrelatie had, hem afgelopen november beschuldigde van onder meer mishandeling en verkrachting. Afgelopen mei doken bewakingsbeelden uit 2016 op waarop te zien is dat Combs Ventura mishandelt.

CNN deelde de beelden:

Nadat Ventura uit de school had geklapt, stapten ook andere vrouwen met hun verhalen naar de politie. Een van hen deed dat gisteren pas. Deze vrouw klaagt Combs aan omdat hij haar in 2001 samen met een beveiliger zou hebben gedrogeerd en verkracht in een muziekstudio in New York.

De destijds 25-jarige Thalia Graves zou vanuit de studio in een SUV zijn meegenomen door Combs en de beveiliger. Ze kreeg een drankje waarin mogelijk drugs zat. Volgens de aanklacht raakte Graves bewusteloos, en werd ze wakker met haar handen op haar rug gebonden.

De twee mannen verkrachtten haar, mishandelden haar, sloegen haar hoofd tegen een biljarttafel en negeerden haar geschreeuw om hulp, aldus de aanklacht.

Seksfeesten

Sinds zijn arrestatie gaat het vaak over de wilde seksfeesten die Diddy zou hebben georganiseerd. Daarbij zou veel drugs zijn gebruikt door de aanwezigen, onder wie sekswerkers en grote sterren. 

Combs geldt als een invloedrijke celebrity. Hij werkte als producer met artiesten als Mary J. Blige, Usher en Notorious B.I.G. Naast veel muzikanten rekende hij onder meer acteurs Ashton Kutcher en Leonardo DiCaprio, talkshowhost Oprah Winfrey en Vogue-hoofdredacteur Anna Wintour tot zijn vriendenkring.

"Het interessante aan Diddy is dat er veel mensen genoemd worden in deze zaak die niet vervolgd worden, maar er mogelijk wel van hebben geweten", zegt Erik Mouthaan. "Aan hen wordt nu ook gevraagd: was je erbij, wat wist je?"

De wilde geruchten die de ronde doen, worden gevoed door onder meer oude beelden van feesten, en door het nieuws dat er duizend flessen babyolie werden gevonden tijdens een inval in een van de huizen van Combs, afgelopen maart.

Op social media worden veel van deze sterren nu in verband gebracht met de beschuldigingen aan het adres van Combs. Maar lang niet alle verbanden die nu gretig worden gelegd, blijken te kloppen.

Kamala Harris

De Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump deelde op zijn eigen platform Truth Social een foto van zijn rivaal Kamala Harris met Diddy, en suggereerde dat ook Harris banden met de gevallen ster heeft. De foto bleek echter niet echt.

Een naam die vaak wordt genoemd in verband met Combs is die van Justin Bieber. Die zanger werd al op zeer jonge leeftijd door Diddy onder zijn hoede genomen. Nu worden veel beelden gedeeld van de destijds pas 15-jarige Bieber met Combs, en wordt gesuggereerd dat Bieber mogelijk ook een slachtoffer van Combs is. Bieber zelf heeft zich nog niet over zijn band met Diddy uitgesproken.

De afgelopen dagen dook een 'niet-uitgebracht nummer' van Bieber op, waarop hij zou zingen over de beruchte feesten van Diddy. Het audiofragment werd veelvuldig gedeeld op social media en is miljoenen keren beluisterd, maar volgens experts is het nummer nep: het zou met behulp van AI zijn gefabriceerd.

Moeilijk te controleren

Doordat steeds meer mensen hun nieuws via social media consumeren, wordt het moeilijker om te controleren welke berichten waar zijn en welke niet, zegt Hassler-Forest. "Er was lang een heel duidelijk onderscheid tussen wat wel en niet nieuws is, omdat er gereguleerde instituten waren, die aansprakelijk waren en die ervoor zorgden dat hun nieuws traceerbaar was."

Die systemen ontbreken bij berichtgeving op sociale media, waar vooral de meest sensationele en dik aangezette verhalen het goed doen. "In die media-omgeving is het voor een groeiende groep mensen heel moeilijk om te zien waar berichten vandaan komen. Daar hebben we een kwetsbaarheid."

In zaken als deze, waarin het draait om beroemdheden, speelt ook nog iets anders. "We hebben te maken met het sociale proces van confirmation bias", legt Hassler-Forest uit. "We zijn geneigd om te geloven dat dingen zo zijn zoals we al dachten dat ze waren."

Johnny Depp

Dat zorgt ervoor dat mensen die al een mening hebben gevormd, zich meer aangetrokken voelen tot berichten die die mening bevestigen. "Je zag dat bijvoorbeeld ook in de rechtszaak tussen Johnny Depp en Amber Heard", zegt de mediawetenschapper. "Daar werd ook een enorme hoeveelheid berichtgeving geproduceerd door mensen vanuit hun emotionele verbinding met een beroemdheid."

Hij legt uit: "Mensen waren fan van Depp, en hadden het gevoel dat ze hem kennen. Het beeld dat ze van hem hadden, botste met de berichtgeving in die zaak. Daarom gingen ze op zoek naar andere berichten, die dat eerdere beeld bevestigen."

Iets soortgelijks is volgens Hassler-Forest aan de hand in de berichtgeving rondom Diddy. "Mensen haken daarop in door berichten te verzinnen en te fabriceren, die vervolgens heel snel worden ontdekt en opgepakt, en die onze perceptie van de zaak vervormen."

In de rechtszaak tegen Combs zal op basis van de feiten een oordeel geveld moeten worden over de beschuldigingen tegen de muzikant. Wanneer die rechtszaak begint, is nog niet bekend.